Сборник материалов Республиканской научно-практической конференции
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
Эшмуродов Х.Э. тезис 1 ИОНХ
|
Сборник материалов Республиканской научно-практической конференции. Институт общей и неорганической химии АН РУз. Ташкент 12-14 май 2022 года. 132 2. Борисова Л.В., Ермаков А.Н. Аналитическая химия рения. - М.: Наука, 1974. - 319 с. 3. Ezzati R. Derivation of pseudo-first-order, pseudo-second-order and modified pseudo-first-order rate equations from Langmuir and Freundlich isotherms for adsorption//Chemical Engineering Journal. -2020. -V.392. -P.123705 TETRAETOKSISILANNING SPIRTLAR BILAN PEREETERIFIKATSIYA REAKSIYASINI OʻRGANISH Eshmurodov X.E., Toʻraev X.X., Abdullayeva M., Geldiev Yu.A. Termiz davlat universiteti, Termiz sh. E-mail: maxliyoabdullayeva1995@gmail.com Alkoksisilanlarning transesterifikatsiyasi odatda spirtlar yoki karboksilik kislotalarning efirlari, shuningdek trimetilsilanol va pentaklorfenol bilan amalga oshiriladi. Shuni ta’kidlash kerakki, transeterifikatsiya qilish imkoniyati 1866 yildayoq aniqlangan boʻlsa-da, bu reaksiya hozirgi vaqtda ham oʻz ahamiyatini yoʻqotmagan [1]. Bundan tashqari, bu reaksiyada toʻyinmagan, tarmoqlangan va yogʻli spirtlar ham xuddi shunday harakat qiladi. Transeterifikatsiya jarayonida nisbatan kichik miqdordagi uglerod atomlari boʻlgan alkoksi guruhining kattaroq guruhlarga siljishi sodir boʻladi va aksincha: katta alkoksi guruhlari kichikroqlari bilan almashtiriladi [2]. Odatda transeterifikatsiya katalizator (kislota yoki ishqor) ishtirokida amalga oshiriladi. Karboksilik kislotalarning efirlari alkoksisilanlarni alyuminiy, surma, gidroksidi va ishqoriy yer metallarining etilatlar va Lyuis kislotalari ishtirokida transeterifikasiya qiladi [3]. Koʻpincha katalizator sifatida quyidagilar qoʻllaniladi: vodorod, kremniy tetraxlorid, vodorod ftorid, konsentrlangan sulfat kislota, trifloroasetik kislota, p-toluensulfonik kislota, xloroplatin kislotasi, temir xlorid (III) va alyuminiy xlorid [4]. Alkoksisilanlarning eterifikatsiya reaksiyasi ishqoriy metallar yoki ularning alkogolyatlari, alyuminiy, bor, rux galogenidlari, organik asoslar va nitrillar, shuningdek, platina va uning tuzlari tomonidan tezlashadi. Katalizatorni reaksiya mahsulotlaridan ajratish jarayoni murakkabligi sababli, hozirgi vaqtda trietoksisilanning nomutanosibligi uchun yangi katalizatorlarni izlash, shuningdek, mavjud texnologiyalarni takomillashtirish davom etmoqda. Nisbatan yaqinda, bu jarayon uchun katalizator sifatida oligoetilen glikol efirlari va seziy ftoriddan foydalanish mumkinligi koʻrsatilgan [6]. Kremniyorganik birikmal arini modifikator sifatida ishlatish, kremniyning bogʻlanish energiyasi 432 kJ/mol boʻlgan energetik jihatdan barqaror polisiloksan bogʻlanishlarini hosil qilish xususiyati bilan bogʻliq. Poliorganosiloksanlarning koʻrsatilgan xususiyatlari ma’lum tarkib va tuzilishdagi ikkala oʻzaro bogʻlangan uch oʻlchovli polimer matritsalarini, shuningdek, uglerod zanjiri va geterozanjirli polimerlar bilan reaksiyasi paytida tarmoqlangan sopolimerlar hosil boʻlishini ta’minlaydi [5]. Ushbu tadqiqot ishimizda biz spirtlarning mono-,di-,va triollar bilan ham pereetrifikatsiya reaksiyalarini o'rgandik Ulardan biz hozir butil spirt va tetraetoksisilan asosida butoksisilanlarni sintez qilgan jarayonga to'xtalamiz.Ularning tarkibi va xususiyatlari oʻrganildi. Olingan tetrabutoksisilanning IQ- spektroskopiya tahlili usulida tadqiq qilindi. Ishda butil spirt, tetraetoksisilandan foydalanilgan. Olingan reaksiya mahsulotlari IQ- spektroskopiya tahlili va taqqoslash usullarida tadqiq qilingan. Butil spirt va tetraetoksisilanning oʻzaro pereeterifikatsiyasini oʻtkazish uchun aralashtirgich bilan jihozlangan issiqlikka bardoshli kolbada tajriba oʻtkazildi. Dastlab ekvimolyar nisbatda, 10 gr tetraetoksisilan kolbaga quyildi. Boshqa kolbaga 14 gr butil spirt olindi. Tetraetoksisilan solingan kolbaning ustidan butil spirtni solib aralashtirdik. Hosil boʻlgan aralashmani pech ustiga qoʻydik. 200 ayl/min. tezlikda aralashtirib turgan holda harorat avval 1 soat davomida 70°C da, keyin 1 soat davomida 100°C da ushlab turildi. Tajriba davomida etil spirt ajralib chiqadi. Etil spirtni ajratkich nay orqali ajratib olindi. Tarozida tortilganda 7,9 gr chiqdi. Jarayon unumi 90% ni tashkil etdi. Natijada biz olgan tetrabutoksilanning fizik- kimyoviy xususiyatlari oʻrganilganda adabiyotlardagi xossalariga oʻxshashligi aniqlandi. IQ-spektroskopiya usuli tahlil qilindi. 1- секция: Химия и химическая технология, редких, цветных и благородных металлов 133 1-rasm. Tetrabutoksisilanning IQ- spektri tahlili Olingan yangi mahsulotning IQ-spektrlarida -C- H guruhga tegishli boʻlgan yutilish chastotalari 3363.86 sm -1 sohada kuzatiladi. 1066.54 sm -1 sohada C-O- H guruhiga tegishli boʻlgan yutilish chastotalari mavjud. 669.30 sm -1 sohada =C- H guruhga tegishli boʻlgan yutilish chastotalariga tegishli ekanligi qayd etilgan. Hosil boʻlgan tetrabutoksisilan formulasi quyidagicha boʻladi. 4C 4 H 9 OH + (C 2 H 5 OH) 4 Si = (C 4 H 9 O) 4 Si + 4C 2 H 5 OH Bu jarayonda tetrabutoksisilanning hosil boʻldi. Reaksiya getrogen qaytmas jarayonda boradi. Reaksiya jarayonida mono-, di-, tributoksisilanlar aralashmasi ham kam miqdorda hosil bo‘ladi. Butil spirt va tetraetoksisilann ing inisiator ta’sirida pereeterifikatsiya jarayoni oʻrganildi. Olingan tetrabutoksisilanning fizik-kimyoviy xossalari o‘rganilganda adabiyotlarda ko‘rsatilgan xossalarga mosligi aniqlandi. Olingan tetrabutoksisilanning kimyoviy xossalari o’rganilganda uning tarkibidagi OH ioni va H ionlarini almashinish xossasidan foydalanib ularning o’rniga boshqa ionlar ta’sir ettirib,yoki ularni o’zini reagent sifatida ishlatib xossalarini o’zgartirish mumkin. Olingan tetrabutoksisilanning qurilish yelimlariga ularning issiqbardoshligi va namga chidamliligi oshirish uchun qoʻshimcha sifatida qoʻshish mumkin. Adabiyotlar 1. Кирилин А.Д., Белова Л.О., Гаврилова А.В “АЛКОКСИСИЛАНЫ. СИНТЕЗ, СВОЙСТВА И ПРИМЕНЕНИЕ’’ Москва МИТХТ им. М.В. Ломоносова 2008. 2. Auner N., Weis J. Organosilicon Chemistry VI. / Edited by Norbert Auner, Johann Weis // Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim. - 2005. - 1038 p. 3. Eshmurodov X. Turaev X., Djalilov A., Geldiev Yu. “Development of carbamide-formaldegide smola- based glue compositions modified with silicon organic compounds” Austrian Journal of Technical and Natural Sciences. 7-8. Vena. 2020. URL: http://ppublishing.org/ru/journals/62/issue/61984/articles/ 4. Eshmurodov X.E., Toʻraev X.X., Djalilov A.T., Geldiev Yu.A. “Kremniyorganik birikmalar bilan modifikasiyalangan smolalar olish” “Actual problems of modern science and innovation in the Central Asian region” xalqaro konferensiya materiallari. Jizzax. 2020. 31-bet. 5. Eshmurodov X.E., Toʻraev X.X., Geldiev Yu.A. “Kremniy saqlovchi sopolimerlar sintezi va tadqiqoti” International scientific and technical conference of the theme: “Innovative issues in the field of technical and technological sciences” Termez 2020. 214-bet. УДК 541,49: 546.654 La(III) НИНГ 2-АМИНОБЕНЗИМИДАЗОЛ БИЛАН КОМПЛЕКСИНИНГ СТРУКТУРА ТУЗИЛИШИ 1 Рузиева Б.Ю., 1 Файзуллаева Ф.Ф., 1,2 Даминова Ш.Ш. 1 М.Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети “Ўзбекистон-Япония ёшлар инновация маркази” ДМ Сўнгги йилларда лантаноидларнинг координацион кимёсида комплексларнинг люминесцент хусусиятларини синтез қилиш ва ўрганиш билан боғлиқ йўналиш жадал ривожланмоқда [1,2]. Бу қизиқиш люминесцент қурилмалар ва маркерларни яратиш учун лантаноидлар комплексларидан фойдаланиш истиқболлари билан боғлиқ. Пирсон принципига Сборник материалов Республиканской научно-практической конференции. Институт общей и неорганической химии АН РУз. Ташкент 12-14 май 2022 года. 814 Нурпеисова А.М., Шевко В.М., Айткулов Д.К. ТЕРМОРДИНАМИЧЕСКОЕ ПРОГНОЗИРОВАНИЕ ПОЛУЧЕНИЯ КРЕМНИСТОГО ФЕРРОСПЛАВА ИЗ ХВОСТОВ КУЧНОГО ВЫЩЕЛАЧИВАНИЯ ОКИСЛЕННОЙ МЕДНОЙ РУДЫ ....................................................... 91 Davlatboyev M., Sattarov T. METAL ORGANIK KOMPLEKSLAR. ................................................... 93 Davlatboyev M., Davlatboyeva Z. HINAZOLIN TUTGAN DORI MAHSULOTLAR. .......................... 95 Пирматов Э.А., Фаттахов А.З., Рузиев У.Н. ПОЛУЧЕНИЕ НАНОПОРОШКА МЕТАЛЛИЧЕСКОГО ВОЛЬФРАМА КОМБИНИРОВАННЫМ КАРБОТЕРМИЧЕСКИМ И ВОДОРОДНЫМ ВОССТАНОВЛЕНИЕМ. ............................................................................................................ 103 Пирматов Э.А., Асадов И.С., Пармонов Г.М. ОПТИМИЗАЦИЯ ПЕРЕРАБОТКИ ОТВАЛЬНЫХ КЕКОВ АВТОКЛАВНО СОДОВОГО ВЫЩЕЛАЧИВАНИЯ ШЕЕЛИТОВОГО КОНЦЕНТРАТА ......................................................................................................................... 105 Пирматов Э.А., Хасанов А.С., Шодиев А. Н., Рахимжонов З.Б. КОМПЛЕКСНАЯ ПЕРЕРАБОТКА МОЛИБДЕНОВОГО ОГАРКА СОДОВО –СОРБЦИОННОЙ ТЕХНОЛОГИЕЙ В УСЛОВИЯХ АО «АЛМАЛЫКСКИЙ ГМК». .......................................................................... 107 Абдурахманов Ғ., Нэъматжонов Д. АММОНИЙ ФОСФАТ ВА НООРГАНИК ТУЗЛАР ИШТИРОКИДА АНТИПИРЕН ПРЕПАРАТЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ФИЗИК- КИМЁВИЙ АСПЕКТЛАРИ ....................................................................................................... 108 Бобожонов Х.Ш., Усманова Х.У. АЛЮМИНИЙНИ ҚАТТИҚ ФАЗАЛИ ЛЮМИНЕЦЕНТ УСУЛДА АНИҚЛАШДА ОКСИАЗОБИРИКМАЛАРНИ ИММОБИЛЛАШНИ КИМЁВИЙ- АНАЛИТИК ХОССАЛАРИНИ ЯХШИЛАШ .......................................................................... 110 Б.Р.Вохидов, О.А.Каюмов ИССЛЕДОВАНИЕ ВОЗМОЗНОСТИ ИЗВЛЕЧЕНИЯ ОКСИДА ВАНАДИЯ ИЗ ТЕХНОГЕННЫХ ОТХОДОВ ХИМИЧЕСКИМ СПОСОБОМ .................... 112 Остонов Ф.И., Ахмедов В.Н. СИНТЕЗ ИОНИТОВ НА ОСНОВЕ КРЕМНЕЗОЛЯ И ОЛИГОПОЛИМЕРОВ ............................................................................................................... 114 Lutpillayeva M.X., Hoshimov F.F. KUMUSH VA UNING NANOZARRACHALARINI XALQ TABOBATI VA ZAMONAVIY TIBBIYOTDA QO’LLANILISHI. ......................................... 116 Каримова Г.Ш., Парпиев Н.А. КВАНТОВО-ХИМИЧЕСКИЙ РАСЧЕТ РЕАКЦИОННОЙ СПОСОБНОСТИ ЛИГАНДА ТДМАБ ..................................................................................... 117 Boltayev N.S., Turdimurodov O.B. Xushmahamadova G.X., Mamatova M.T. TARKIBIDA AZOT VA OLTINGUGURT BO‘LGAN KOMPLEKS HOSIL QILUVCHI IONITLAR YORDAMIDA Ag (I) IONI SORBSIYASI ..................................................................................................................... 119 Р.Х.Рахимов, Х.К.Рашидов, Ж.Х.Рашидов, А.А.Ниязматов, М.Эрназаров, У.Рахимов БЕЗОТХОДНАЯ ТЕХНОЛОГИЯ ПЕРЕРАБОТКИ ВОЛЬФРАМОВЫХ ШЛАМОВ .......... 121 Б.Р.Вохидов, Г.Ф.Мамараимов, О.А.Каюмов РАЗРАБОТКА ХИМИЧЕСКОЕ ТЕХНОЛОГИИ ПОЛУЧЕНИЯ ПЯТИОКИСИ ВАНАДИЯ ИЗ МИНЕРАЛЬНОГО СЫРЬЁ ......................... 123 Б.Р. Вохидов, А.С. Хасанов, О.Н. Усманкулов ИССЛЕДОВАНИЕ ХИМИЧЕСКОЕ ТЕХНОЛОГИИ ПЕРЕРАБОТКИ ТЕХНОГЕННЫХ ОТХОДОВ АО “НГМК” ................................................ 125 Б.Р. Вохидов, А.С. Хасанов, О.Н. Усманкулов ИССЛЕДОВАНИЕ ХИМИЧЕСКОЕ ТЕХНОЛОГИЯ ИЗВЛЕЧЕНИЯ ПЛАТИНОИДОВ ИЗ КОНЦЕНТРАТОВ ЧРУ В УСЛОВИЯХ АО “АГМК” ...................................................................................................................................................... 126 Пардаев О.Т., ,Даминова Ш.Ш., Шарипов Х.Т. ИЗУЧЕНИЯ КИНЕТИКИ СОРБЦИИ ИОНОВ РЕНИЯ ИМПРЕГНИРОВАННЫХ ........................................................................................... 130 Eshmurodov X.E., To ʻraev X.X., Abdullayeva M., Geldiev Yu.A. TETRAETOKSISILANNING SPIRTLAR BILAN PEREETERIFIKATSIYA REAKSIYASINI O ʻRGANISH ........................ 132 Рузиева Б.Ю., Файзуллаева Ф.Ф., ,Даминова Ш.Ш. La(III) НИНГ 2-АМИНОБЕНЗИМИДАЗОЛ БИЛАН КОМПЛЕКСИНИНГ СТРУКТУРА ТУЗИЛИШИ .................................................... 133 Тожибоева И.М., Хўжаева Ф.А., ,Даминова Ш.Ш. ГОЛЬМИЙНИНГ 2-АМИНОБЕНЗОТИАЗОЛ БИЛАН КОМПЛЕКС БИРИКМАЛАРИ СИНТЕЗИ ............................................................... 135 Абдуллаева Г.А., Нормирзаев С.Р., ,Даминова Ш.Ш. ИК-СПЕКТРОСКОПИЧЕСКАЯ ИССЛЕДОВАНИЯ МОДИФИЦИРОВАННОГО СОРБЕНТА НА ОСНОВЕ ОКСИДА АЛЮМИНИЯ ............................................................................................................................. 136 Sh.A. Begimqulova, O.N. Roʻzimurodov, A.M. Nasimov. ZOL-GEL USULIDA LiMn 2 O 4 SHPINELLARINI SINTEZ QILSH ............................................................................................. 138 D.T.Toshpulatov, A.M.Nasimov, X.Sh.Tashpulatov, M.A.Roʻziqulova, B.A.Yaqubov KOBALT KOMPLEKSLARI VA ULARNING FOTOKIMYOSI .............................................................. 139 Download 0.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|