Sen bilan uchrashguncha

---

 

---

Davomi… 
 
SEN BILAN UCHRASHGUNCHA 
 
*** 
Treynor xonim bilan suhbatimizdan keyin bir necha kun o‘zimga kelolmay 
yurdim. Kallamdan «baxtingizni pesh qilmasangiz bo‘lardi» degan gapi ketmasdi. 
Meni ishdan tashqaridagi qarorlarim Uillning kayfiyatiga ta’sir etishi mumkinligi 
xayolimga ham kelmagan ekan. Buning ustiga bu ko‘chishim menga zig‘ircha ham 
baxt olib kelmagandi.
O‘sha juma kuni ertalabdan yomg‘ir yog‘di. Uill ancha vaqt derazadan bog‘ga 
qarab o‘tirdi. Keyin boshiga polietilen paket tashlab Natan kelib, ketdi. Uill 
pingvinlar haqida hujjatli film tomosha qilishga kirishdi. Men esa zo‘r berib uy 
yig‘ishtirishga tushdim. Pollarni yuvdim, derazalarni artdim, ko‘rpa to‘shaklarini 
almashtirdim. Uill orqamda paydo bo‘lganida oyimdan o‘rgangan usulda – qog‘oz 
sochiqni sirkada xo‘llab vannadagi kranlarni yaltiratib tozalashga kirishdim.
— Nima qilyapsiz? 
– Suv jumraklarini artyapman.
– Bularni tozalashni hech kimga keragi yo‘q, Klark. Onam sezmaydi ham, 
mengaku... vannadan dudlangan baliqning hidi kelayotgandek. Yuring, aylanib 
kelamiz.
Men peshonamga tushgan sochimni tepaga ko‘tardim. U haq edi. Vannaxonani 
sasitib yuborgandim.
— Ketdik. Yomg‘ir nihoyat tindi. Dadam bilan hozirgina gaplashdim. 
Qal’aning kalitini beradi, soat beshdan keyin sayyohlar tarqagach aylanib kelamiz.
* * * 
Qal’ani hech bo‘m-bo‘shligida ko‘rmagan ekanman. Faqat ikkalamiz, yana 
uzoqda bir-bir bog‘bon ko‘rinib qoladi. Endi o‘ylasam, shu paytgacha qal’ga 
kelganimda uning tarixiy obidalarga emas, turfa sayyohlar, ularni g‘alati-g‘alati 
tillarda gaplashishga e’tibor qaratarkanman.
– Mayli, qani tan olingchi, – deim men. – Bu yerlarda aylanib yurib, o‘zingizni 
ertakdagi shahzoda deb tasavvur qilarmidingiz? 
— Ha. Bir kuni, hatto, zaldagi qilichni yechib olgandim. Rosa og‘ir bo‘larkan. 
Joyiga qaytarib qo‘ya olmay, rosa adabimni yegandim.
Atrofimiz tinch – faqat qushlarning sayrashiyu, uillning aravasining ovozi 
eshitalardi. Birdan Uill to‘xtab, qal’a tomonga qayrildi.
– Qiziq, – dedi u, – yoshligimizda hech uchrashmagan ekkanmiz. 
Bolalagimizda, to‘g‘rirog‘i. Vaholanki bir ko‘chadan chiqib qolishimiz mumkin edi.
– Biz turli davrlarda katta bo‘lganmiz. Buning ustiga siz qilich ko‘tarib yurgan 
paytlaringiz meni aravada olib yurishgan.
— Ana! Sizning oldingizda qari-quri chol ekanim esimdan chiqibdiku. 
— O‘zimdan sakkiz yosh katta yigit bilan gaplashib yurishimga, baribir, dadam 
ruxsat bermasdi.
– Hatto o‘z qasri bor shahzodalar bilan hammi? 
— Bu, albatta, uning fikrlarini o‘zgartirgan bo‘lardi.

---

Atrofdan o‘t-o‘lanlarning hidi kelar, yomg‘irdan keyingi shaffoflikdan 
ikkimizning ham ko‘nglimiz bir qadar yengil bo‘lib qolgandek edi. Yana 
munosabatlarimiz avvalgidek bo‘la boshlagandi. Treynor xonim haq edi: boshqa 
odamlar yashashda davom etayotganini ko‘rish Uillga oson emasdi. Endi uni xafa 
qilmaslikka harakat qilaman...
– Yuring labirintga kiramiz. Yuz yil bo‘libdi u yerda aylanmaganimizga.
Men cho‘chib tushdim 
– Voy! Yo‘q, rahmat. – Men qaerga kelib qolganimizni ko‘rib, atrofga 
alangladim. 
– Nega? Adashib qolishdan qo‘rqasizmi yo? Qani ketdik, qancha vaqtda 
chiqishingizni bir ko‘raychi. Men shunday qilishni yaxshi ko‘rardim.
— Yo‘q, kerakmas. — Men uy tomon qaradim. 
— Ana, qo‘rqyapsizku! 
— Hecham-da. 
— Mayli, yana zerikib aylanib yuraveramiz bo‘lmasa, keyin yana zerikib uyga 
qaytamiz. 
Hazillashayotganini bilsam-da, uning ohangi menga yoqmadi. Xuddi butun 
umr zerikib yashashim kerakligiga shama qilayotgandek.
Men Labirintga qayrilib qaradim. Balki axmoqlik qilayotgandirman. Axir 
qancha yil o‘tib ketdi.
– Qaysi tomonga qayrilganingizni eslab qoling-da, qaytishda teskari tomonga 
qayrilavering. Siz o‘ylaganingizdek qiyin emas, aslida. 
Men Uillni yolg‘iz o‘zini yo‘lakda qoldirib, yomg‘ir tomchilari yaltirab turgan 
qalin g‘ir-shira qorong‘i devorlar orasidan yurib ketdim. «Bular qadimgi butalar 
xolos» deb tinchlantirardim o‘zimni.
Avval chapga burildim, keyin sal yurib o‘ngga. Yana o‘ngga, chapga... 
Yuragim qattiq ura boshladi. Butalarning naryog‘ida soatiga qarab turgan Uillni 
tasavvur qilishga urinardim. Yosh sodda qiz emasman. Yoshim 27da. yigim bilan 
yashayman. Mas’uliyatli ishim bor.. 
Yana bir qayrilib, so‘ng to‘g‘riga ketdim, keyin chapga. 
Birdan vahima meni chulg‘ab oldi. Bu yerda boshqa qololmasdim. Chiqib 
ketishim kerak. Ammo shu payt ularning ovozi, hushtak chalishi, qiyqirib kulishi 
qulog‘im ostida jarangladi.
*** 
...Afrikaga borib kelgan bola belimdan quchdi: «To‘xta, xali erta. 
O‘yinbuzuqlik qilma endi». O‘shanda oyog‘im ostida muvozanat yo‘qolganini 
sezdim. Men gaplarini xazilga yo‘yib, uni itarib yubordim-da, chiqib ketishga ahd 
qilib yugurdim. U o‘rtoqlarini chaqirganini eshitdim. Qaerga bormay, ularga duch 
kelaverardim, qo‘rquvdan tomog‘im g‘ippa bo‘g‘ilib, nafas ololmay qolgandim. 
Men tinmay yugurar, tutrtinib, yiqilar, turib yana ularning ovozidan dahshatga 
tushardim. Ammo hech chiqolmasdim. Qaerga qaramay yana o‘sha butali devor va 
ularning qiyqiriqlari. Oxiri yana o‘sha yuugurishni boshlagan joyimga – markazga 
kelib qolibman. Men ular hali xam xuddi meni kutayotgandek turganlarini ko‘rib, 
yiqilib tushay dedim.

---

– Ana o‘zi keldi! – dedi ulardan biri qo‘limdan ushlab. – Aytdimku, unga 
yoqadi deb. Kel, Lulu meni bitta o‘p. Keyin senga tashqariga yo‘lni ko‘rsataman.
— Keyin yo‘lni ko‘rsatasanmi? — bunday nochor ahvolga birinchi marta 
tushishim edi. 
— Bir martagina. — U yaqinroq keldi. 
Men uning lablari labimga tekkanini sezdim. 
– Endi Jekni. 
Keyin nima deganim esimda yo‘q. Kimdir qo‘limdan ushlab turardi. Yana 
qiyqirib kulish, labimga tegizilgan yopishqoq lablar, keyin... 
*** 
– Uill... – men cho‘kkalab o‘tirib olganimcha yig‘lardim. – Uill, – deb 
takrorladim bo‘g‘iq ovozda.
Uning ovozi uzoqdan eshitildi. 
— Luiza? Luiza, qaerdasiz? Nima bo‘ldi? 
Men burchakda boshimni ushlagancha ko‘zim yosh o‘tirardim. Bu yerda butun 
umr qolib ketaman. Hech kim meni topolmaydi.
— Uill… 
— Qanisiz?.. — U mening ro‘paramda paydo bo‘ldi.
— Kechirasiz, — dedim, uni ko‘rib battar xo‘rligim keldi. — Kechirasiz. 
Men... men bunday qilolmayman. 
U qo‘lini bir kaft balandligida ko‘tardi, undan tepaga ko‘tarilmasdi.
– Xudoyim, nima bo‘ldi? Bu yoqqa keling Klark? – U yaqinroq keldi-da, jahl 
bilan qo‘liga qaradi. – Bir tiyinga qimmat bu... Hammasi yaxshi. Nafas oling. 
Sekin... 
Men ko‘zimni artdim.. Uillni ko‘rishim bilan vahima yo‘qolgandi. O‘rnimdan 
turdim.
— Uzr. O‘zim ham bilmayman.. nima bo‘ldi. 
— Qo‘limdan ushlang. 
U bir necha daqiqada meni tashqariga olib chiqdi. Yo‘l-yo‘lakay u bu labirintni 
besh qo‘lidek bilishini aytib, meni tinchlantirib keldi. Yoshligida labirintning u 
kirmagan burchagi qolmagan ekan. Uning qo‘llaridan taralayotgan issiqlik butun 
tanamga taralgandek bo‘ldi. Chiqishga juda yaqin joyda ekanimni bilib, o‘zimni 
yanada ahmoqroq xis qila boshladim.
Skameykaga o‘tirdik, Uillning aravasidan dastro‘mol topib, artindim. Mening 
hiqqilashim tugaguncha ikkimiz ham gap boshlamadik.
— Xo‘sh?.. — dedi u nihoyat tinchlanganimni ko‘rib. — Balki nimalar 
bo‘layotganini tushuntirib berarsiz? 
Men dastro‘molni g‘ijimlay boshladim. 
— Aytolmayman. Gap sizda emas.. Bu haqda hech kimga aytmaganman... 
Ancha yillar avval bo‘lgan...
Kallam ishlamay qolgandi. nima deyishni bilmasdim.
— Mayli. Bir taklif bor, — dedi nihoyat Uill. — Men sizga hech kimga 
aytmagan gapimni aytaman. Kelishdikmi? 
— Kelishdik.

---

— Meni oldinda nimalar kutayotganini o‘ylasam qo‘rqib ketman. – U chuqur 
xo‘rsindi. – ko‘pchilik mening ahvolimda bundan battar bo‘lishi mumkin emas, deb 
o‘ylashadi. Ammo bundan ham battar bo‘lishi mumkin. O‘zim nafas ololmay 
qolishim, gapirolmay qolishim mumkin. Qon aylanishi buzildi, oyoq-qo‘limni kesib 
tashlashlariga to‘g‘ri kelar. Mening hayotim ayanchli, Klark. Ammo bundan ham 
battar bo‘lishini o‘ylasam... – U yutindi. – Bilasizmi nima? Hech kim meni eshitgisi 
kelmaydi. Hech kim sen qo‘rquv, og‘riq, bema’ni o‘lim haqida gapirishingni 
istamaydi. Sevgan qizingni qucholmaslik, o‘z qo‘ling bilan tayyorlagan ovqatingni 
yeyolmaslik, o‘z bolangni ko‘tarib o‘ynatolmaslik nima ekanini hech kim 
tushunmaydi. Ba’zan mana shu aravada yana bir kun o‘tirishim kerakligini 
o‘ylasam, aqldan ozgan odam kabi qichqirgim keladi. Onam cho‘kayotgan cho‘pga 
yopishib, men xali ham otamni yaxshi ko‘rishimni kechirolmaydi. Opam esa yana 
ota-onamning e’tiborini undan tortib olganimdan xafa. Dadam esa buni hammasi 
tezroq tugashini istaydi. Ular hammasi yaxshi bo‘lib ketishini xohlashadi.
Men qorong‘uga qarab ko‘zimni yopdim. 
— Menchi? — so‘radim sekin. 
— Siz, Klark… — u qo‘llariga qaradi, — shu ahvolga tushganimdan beri 
gaplashib o‘tirishim mumkin bo‘lgan yagona odamsiz.
Men unga hammasini aytib berdim.
Meni labirintdan olib chiqqan qo‘lidan ushlab, o‘sha kecha mast bo‘lganimni, 
ular esa meni masxara qilishganini, qanday qilib xushimdan ketib qolganimni, 
keyinchalik esa singlim yaxshiyam shu yarim soatda nima bo‘lganini eslolmasligim 
omadim ekanini aytganini, ammo hayolimdan o‘chib ketgan shu yarim soat meni 
hozirgacha ta’qib etayotganini so‘zladim. Endi menga hech narsa kerak emasdi. 
Ota-onam, Patrik bo‘lsa yetadi. Ular menga xavfsizlik xissini berishdi.
Men gapimni tugatganimda qorong‘u tushib bo‘lgandi. telefonimga qaerda 
yuribsizlar degan o‘n to‘rtta xabar kelibdi.
— Bunda sizning aybingiz yo‘qligini aytmasam ham bo‘ladi, — dedi sekin u. 
Osmon kengaygandek tuyuldi menga.
— Ha, albatta. — Men dastro‘molni g‘ijimladim. — Ammo o‘zimga pishiq 
bo‘lishim kerak edi. Ularni oldida o‘zimni ko‘rsataman deb ko‘p ichvorgandim, 
keyin rosa sho‘xlik qilib, gap sotgandim. Men... 
— Yo‘q. Barcha ayb ularda.
Menga xali hech kim bunday demagandi. Trinaning menga rahmi kelsa ham 
uning qarashidan «Kamroq ichib, notanish yigitlarga ko‘z suzmaganingda, shunday 
bo‘lmasdi» degan gapni uqib olish qiyin emasdi.
Uill barmoqlarimni siqdi. Juda sekin, ammo men buni sezdim. 
— Luiza. Bu sizning aybingiz emas. 
Yig‘lab yubordim. Bu safar xo‘ngrab yig‘lamadim. Ko‘z yoshlarim sekin oqar, 
ular bilan birga yana nimalardir mendan chiqib ketayotgandek edi. Ayb. Qo‘rquv. 
Yana men nomini bilmaydigan allanimalar. Men ehtiyotkorlik bilan boshimni uning 
yelkasiga qo‘ydim, u esa boshimga boshini egdi. 
— Men sizga bir yaxshi gap aytaman, Klark. Eshiting. Xo‘p? 
– Xo‘p. 

---

U meni diqqat bilan eshitishimga ishonch hosil qilmoqchi bo‘lgandek biroz 
indamay turdi.
– Ayrim xatolar... shunchaki, boshqalarga qaraganda ko‘proq oqibatga ega 
bo‘ladi. Ammo o‘sha kecha sizning kim ekaningizni belgilamasligi kerak. Siz, 
Klark, bunga yo‘l qo‘ymasligingiz kerak.
Men seskanib, chuqur nafas oldim. Ikkimiz ham indamay uning so‘zlari haqida 
o‘ylardik. Men Uillning issiqqina qo‘llarini ushlagancha va ichimdagi g‘uborlar asta 
tarqayotganini his qilib, bu yerda kechasi bilan o‘tirishim mumkin edi 
– Qaytsak ham bo‘lardi, – dedi u nihoyat. – Ortimizdan qidiruv otryadini 
jo‘natishmaguncha 
— Men uning qo‘lini istamay qo‘yib yubordim. Keyin maza qilib qo‘limni 
ko‘tarib, mayin kechki shabadaga o‘zimni tutdim. Haftalar, oylar, hatto yillar 
davomidagi tanglikdan qutilayotgan edim. Pastda shahar chiroqlari zulmat ichidagi 
yorug‘ dog‘ bo‘lib ko‘rinardi. 
— Uill? 
— Ha? 
Men uni xira-shirada arang ko‘rsam-da, u menga tikilib turganini sezdim.
— Rahmat. Meni orqamdan kelganingiz uchun rahmat. 
U boshini qimirlatib, aravasini yo‘lak tomonga burdi. 
DAVOMI BOR.