Mavzu: Yalpi ichki mahsulot
statistikasi
Reja
1.Yalpi ichki mahsulot nima?
2. Nominal yalpi ichki mahsulot
3. Yalpi ichki mahsulot hisoblash usullari
4. O’zbekiston yalpi ichki mahsulot
Yalpi ichki mahsulot — umumiy qabul qilinish
qisqartirilishi hamda makroiqtisodiy koʻrsatkich, bu
bevosita har bir yilning oxirgi mollar va xizmatlar aks
ettiruvchi bozor qiymati (yaʼni bevosita isteʼmol uchun
moʻljallangan). Shuningdek, YIMA davlatlar iqtisodiyot
hududining hamma sohalarida isteʼmol qilish uchun
yil davomida ishlab chiqarilgan hisoboti, milliy jihozlar
ishlab chiqarish omillari ishlatilgan qatʼiy eksportning
jamgʻarmalari hisoblanadi.
Birinchi marta 1934-yilda Saymon Kuznets tomonidan
bu tushuncha ilk bor taklif etilgan edi. YIM mavjud va
belgilangan davlatlar ishlab chiqarishning izchilligini
yillik hisobot sifatida dunyo iqtisodchilari qismlarga
boʻlishadi. YIM ushbu yildagi narxlarning oʻsishini joriy
narxlarga (nisbat berilmasdan) asoslanib dunyo
bozorlarida belgilaydi. YIM (inqirozni toʻgʻri
baholashligi bilan) narxlardagi oʻsish hususiyatini
oldingisi yoki har qanday boshqasini yillik zahira
taqsimotiga muhrlaydi.
Yalpi ichki mahsulot mamlakat iqtisodiy
faoliyatining muayyan davr (oy, chorak, yil)
davomidagi umumiy natijalarini tavsiflaydigan
koʻrsatkich ham hisoblanadi. Mamlakat
hududida joylashgan barcha korxonalar (chet el
va qoʻshma korxonalari ham shu hisobga kiradi)
tomonidan jami ishlab chiqarish omillari bilan
ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlarning
bozor qiymatlaridagi ifodasi boʻlib, uning
miqdori milliy hisoblar tizimi asosida hisoblab
chiqiladi
Nominal yalpi ichki mahsulot
(YaIM)berilgan davrdagi emissiya qiymatini
o'sha davr narxlarida yoki joriy pul
birliklarida o'lchaydi.
Nominal YaMM ikki sababga ko'ra yildan
yilga o'zgarib turadi. Birinchidan, mahsulot
ishlab chiqarishning jismoniy hajmi
o'zgarmoqda, ikkinchidan, bozor narxlari
o'zgarmoqda.
Masalan, agar ishlab chiqarish
o'zgarmagan bo'lsa va barcha narxlar
ikki baravar oshgan bo'lsa, unda nominal
yalpi ichki mahsulot ikki baravar
ko'payadi, ammo bu umuman iqtisodiyot
bu yil avvalgisiga nisbatan yaxshi ishladi
degani emas. Mahsulot hajmining
o'zgarishi tufayli YaMM o'zgarishini
ajratish uchun narxlarning o'zgarishi
tufayli real YaMM GNP o'zgarishlaridan
kelib chiqadi.
YIM ( nominal) ga ko’ra davlatlar ro’yhati
Qonun loyihasi bilan 2023-
yildan boshlab
konsolidatsiyalashgan byudjet
taqchilligining cheklangan
mikdori yalpi ichki mahsulotga
nisbatan 3 foizdan oshmasligi
belgilanmoqda.
Davlat byudjetining xarajatlari (davlat
maqsadli jamgʻarmalariga ajratiladigan
transfertlar bilan birga ) 257,7 trillion
soʻmni, yalpi ichki mahsulotga nisbatan
24,1 foizni yoki 2022-yil kutilayotgan
ijroga nisbatan 18,9 trln. soʻmga ortishi
prognoz qilinmoqda.
Decisive
20%
Adaptive
20%
Reliable
20%
Empathic
20%
Inspiring
20%
Aholi jon boshiga YAIM real
ko‘rinishda 3,5 foizga — 21,15
mln so‘mdan 24,91 mln so‘mga
(2254,9 dollar) o‘sdi.
Taqqoslash uchun, 2021 yilda
5,3 foizga, 2020 yilda
pandemiya yilida esa 0,1 foizga
o‘sish qayd etilgan.
O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti
(YAIM) 2022 yilda 5,7 foizga o‘sib,
888,34 trln so‘mni (80,4 mlrd dollarga
yaqin) tashkil etdi. Aholi jon boshiga
YAIM hajmi esa 2255 dollargacha
oshdi, deya xabar berdi Statistika
agentligi.
O’zbekistonda 2022 yilda
yalpi ichki mahsulot (YAIM)
hajmi joriy narxlarda 888,34
trln so‘mga yetdi, deb xabar
berdi prezident huzuridagi
Statistika agentligi.
E’tiboringiz
uchun
rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: | 
