Солиқлар ва солиқҚа тортиш фанидан якуний назорат иши саволлари

СОЛИҚЛАР ВА СОЛИҚҚА ТОРТИШ
ФАНИДАН
ЯКУНИЙ НАЗОРАТ ИШИ САВОЛЛАРИ

1. 
   Солиқларнинг иқтисодий моҳияти
   

Soliqlar - davlat organi tomonidan soliq to'lovchiga (jismoniy yoki yuridik shaxsga) turli davlat xarajatlarini moliyalashtirish uchun undiriladigan majburiy moliyaviy yig'im yoki boshqa turdagi yig'imlar. Soliqlar daromadlar, mulklar, tovarlar va xizmatlar, boyliklarni o'z ichiga olgan turli xil ob'ektlardan olinishi mumkin.
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati murakkab va ko'p qirrali. Soliqlar iqtisodiyotga turli xil ta'sir ko'rsatishi mumkin, jumladan:
* **Daromadlarni shakllantirish:** Soliqlar hukumatlar uchun asosiy daromad manbai hisoblanadi. Hukumatlar soliq tushumlaridan turli davlat xizmatlarini, jumladan, ta'lim, sog'liqni saqlash, infratuzilma va milliy mudofaani moliyalashtirish uchun foydalanadilar.
* **Rag'batlar:** Soliqlar muayyan faoliyat uchun rag'batlantirish yoki cheklash orqali iqtisodiy xatti-harakatlarga ta'sir qilishi mumkin. Masalan, benzinga solinadigan soliq avtomobil haydashga to'sqinlik qilishi mumkin, tadqiqot va ishlanmalar uchun soliq imtiyozlari esa innovatsiyalarni rag'batlantirishi mumkin.
* **Daromadlarni taqsimlash:** Soliqlar daromadlarni yuqori daromad oluvchilardan kam daromadlilarga qayta taqsimlash uchun ishlatilishi mumkin. Buni progressiv soliqqa tortish orqali amalga oshirish mumkin, ya'ni yuqori daromadlilar o'z daromadlarining yuqori foizini soliqqa to'laydilar.
* **Barqarorlashtirish:** Soliqlar iqtisodiy tanazzul yoki kengayish davrida soliq stavkalarini tuzatish orqali iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun ishlatilishi mumkin. Misol uchun, hukumat iqtisodiy faollikni rag'batlantirish uchun tanazzul paytida soliqlarni kamaytirishi mumkin.
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati iqtisodchilar o'rtasida doimiy bahs-munozaralar mavzusidir. Ba'zi iqtisodchilar soliqlar iqtisodiyotning yaxshi ishlashi uchun zarur deb hisoblasa, boshqalari iqtisodiy faollikni buzib, iqtisodiy o'sishni pasaytiradi, deb ta'kidlaydilar. Soliqqa tortishning optimal darajasi - bu turli omillarga, jumladan, iqtisodiyotning holatiga, davlat xarajatlarining ustuvor yo'nalishlariga va daromadlarni taqsimlashga bog'liq bo'lgan murakkab masala.

Quyida eng keng tarqalgan soliq turlari keltirilgan:

Daromad solig'i
Mulk solig'i:
Savdo solig'i Aktsiz solig'i
Bojxona to‘lovlari

2.