Солиқлар ва солиқҚа тортиш фанидан якуний назорат иши саволлари

Артур Лаффер эгри чизиғи

Laffer egri chizig'i iqtisodiy nazariya bo'lib, soliq stavkalari va hukumatlar tomonidan yig'iladigan soliq tushumlari miqdori o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rsatadi. Laffer egri chizig'i soliq tushumlari maksimal bo'lgan 0% dan 100% gacha bo'lgan ma'lum bir nuqta borligini ko'rsatadi. Egri chiziq shuni ko'rsatadiki, noldan boshlab soliq stavkalarining oshishi hukumatning soliq tushumlarini oshiradi; ma'lum bir nuqtadan keyin esa, soliq stavkalarini oshirishda davom etish soliq tushumlarining pasayishiga olib keladi. Soliq tushumlarining bunday kamayishi mehnat, ishlab chiqarish va boshqalar uchun rag'batlantirishning pasayishi bilan izohlanishi mumkin.

Laffer egri chizig'i birinchi marta amerikalik iqtisodchi Artur Laffer tomonidan 1974 yilda taklif qilingan. Laffer Qo'shma Shtatlar Laffer egri chizig'ining noto'g'ri tomonida, ya'ni soliq stavkalari juda yuqori va aslida iqtisodiy faoliyatni to'xtatib qo'ygan, deb ta'kidladi. Lafferning argumenti 1980-yillarda soliqlarni kamaytirishni oqlash uchun ishlatilgan va boshqa siyosatchilar va iqtisodchilar tomonidan soliqlarni kamaytirishni qo'llab-quvvatlagan.

Laffer egri chizig'i munozarali nazariya bo'lib, uning to'g'riligi haqida iqtisodchilar o'rtasida kelishuv mavjud emas. Ba'zi iqtisodchilarning fikricha, Laffer egri chizig'i haqiqiy nazariya va Qo'shma Shtatlar hozirda egri chiziqning noto'g'ri tomonida. Boshqa iqtisodchilarning fikricha, Laffer egri chizig'i haqiqiy nazariya emas va soliqlarni kamaytirish iqtisodiy faollikni oshirishga olib kelmaydi.

Laffer egri chizig'i murakkab nazariya bo'lib, u to'g'ri yoki yo'q degan savolga oson javob yo'q. Biroq, Laffer egri chizig'i ko'p yillar davomida iqtisodiy siyosat muhokamalarining muhim qismi bo'lib kelgan va bu ko'p yillar davomida muhokama qilinishda davom etishi mumkin.

9. 
   Солиқ муносабатлари субектлари
   

Soliq munosabatlarining subyektlari soliq munosabatlarining ishtirokchilari hisoblanadi. Ular soliq to'lash huquqiga ega bo'lgan va bunday majburiyatlarga ega bo'lgan sub'ektlardir. Soliq munosabatlarining sub'ektlari jismoniy, yuridik shaxslar yoki davlat bo'lishi mumkin.

**Jismoniy shaxslar** soliqqa tortiladigan jismoniy shaxslardir. Ular o'z daromadlari, mulklari va boshqa mol-mulkidan soliq to'lash uchun javobgardirlar.

**Yuridik shaxslar** qonun bilan tuzilgan sun'iy shaxslardir. Ular daromadlari, mol-mulki va boshqa faoliyati uchun soliqqa tortiladi.

**Davlat** barcha soliqlarning yakuniy manbai hisoblanadi. U soliqlarni yig'ish va daromadlarni davlat dasturlarini moliyalashtirish uchun ishlatish uchun javobgardir.

Soliq munosabatlarining sub'ektlari har doim ham teng bo'lavermaydi. Ba'zi hollarda davlat jismoniy yoki yuridik shaxsga qaraganda ko'proq vakolatga ega bo'lishi mumkin. Masalan, jismoniy yoki yuridik shaxs ularni to'lashga rozi bo'lmasa ham, davlat soliqlarni yig'ish imkoniyatiga ega bo'lishi mumkin.
Soliq munosabatlari sub'ektlarining o'ziga xos huquq va majburiyatlari quyidagilardan iborat:
**Jismoniy shaxslar** soliq majburiyatlari to'g'risida xabardor bo'lish huquqiga ega. Ular, shuningdek, agar ular noto'g'ri deb hisoblasa, soliq hisobiga shikoyat qilish huquqiga ega.
**Yuridik shaxslar** soliq majburiyatlari to‘g‘risida xabardor bo‘lish huquqiga ega. Shuningdek, ular soliq deklaratsiyasini topshirish va chegirmalar va kreditlarni talab qilish huquqiga ega.
**Davlat** soliqlarni undirish huquqiga ega. Shuningdek, u soliq qonunchiligini amalga oshirish va o'z majburiyatlarini bajarmagan soliq to'lovchilarni jazolash huquqiga ega.

Soliq tizimida soliq munosabatlarining sub'ektlari muhim o'rin tutadi. Ular soliq tizimining ishlashini ta'minlovchi sub'ektlardir. Ularsiz soliq tizimi davlat dasturlarini moliyalashtirish uchun zarur bo'lgan daromadlarni yig'a olmaydi.

10.