Suyuqliklarning asosiy paramentlarini aniqlashga

Pnevmatik manipulyatorlar.


Reja:

1. KIRISH.

2. ASOSIY QISM.

1. 
   Manipulyatorlar, ularning tuzilishi va ishlatilish sohasi.
   
2. 
   Pnevmatik manipulyator va ularning afzalliklari.
   
3. 
   Manipulyatorlar va pnevmatik manipulyatorlarning turlari.
   

III. XULOSA.

IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

Tayanch so`zlar va iboralar:
Manipulyator, yuritma, mexanik, elektrik, gidravlik, pnevmatik va aralash,gidroyuritma


Izohli lug’at (glossary)

1. 
   Manipulyator - inson qo`lining funksiyasini bajarish uchun mo`ljallangan texnik qurilma.
   
2. 
   Gidroyuritma - mexanik energiyani gidravlik energiyaga aylantiruvchi (gidronasoslar) va aksincha, gidroenergiyani mexanik energiyaga aylantiruvchi gidromotorlar.
   
3. 
   Pnevmatik - texnologiya siqilgan havoning bosimi va oqimini energiya uzatish yoki signal uzatish uchun ishlatadi.
   

Manipulyatorlar, ularning tuzilishi va ishlatilish sohasi.
Manipulyator deb, inson qo`lining funksiyasini bajarish uchun mo`ljallangan texnik qurilmaga aytiladi. Manipulyatorning asosiy mexanizmi bir qancha erkinlik darajasiga ega bo’lgan ochiq kinematik zanjirli, pushangli fazoviy mexanizmdir. Manipulyatorlar yordamida inson uchun havfli yoki zararli sharoit bilan bog`liq bo`lgan ishlar, shuningdek ko`p mehnat talab qiladigan va bir zayldagi ishlar bajariladi. Manipulyatorlar temirchilik-presslash va quymakorlik ishlarida (masalan, og`ir xom ashyoni shtampga joylash, qum purkash mashinalariga xizmat ko’rsatish), ko`mir qazish sanoatidagi burillash mashinalarida, soat yig`ishda, mashinasozlikdagi payvandlash, yig`ish, buyumlarni bo`yash kabi texnologik jarayonlarda qo`llaniladi.
Qo`l bilan boshqariladigan mexanik va avtomatik boshqariladigan manipulyatorlar mavjud.
Qo`l bilan boshqariladigan manipulyatorlar inson-operator qo`lining harakatlari va kuchini taqlidiy tarzda takrorlaydi (taqlid qiluvchi manipulyatorlar), bunda ba'zi hollarda ijrochi mexanizm beriladigan harakat va kuchni oshirilgan holda amalga oshiradi.
Taqlid qiluvchi mexanik manipulyatorlar simmetrik joylashgan ikkita mexanizm — boshqaruvchi hamda ijrochi mexanizmlardan (boshqacha aytganda, topshiriq. beruvchi va uni bajaruvchi qullardan) tashkil topgan bo`lib, ular orasidagi bog`lanish turli mexanik uzatmalar orqali amalga oshriladi.
Manipulyatorning xizmat ko`lamini inson operator qo`lining ish ko`lamiga nisbatan qattalashtirish mumkin. Buning uchun ichida kuch uzatuvchi aloqa vositalari bo`lgan truba joylashgan sferik sharnir qo`llaniladi. Ushbu truba boshqarish dastasining harakatlarini aynan, ammo kattalashtirilgan o’lchamda takrorlovchi; yelkalari barobar bo`lmagan pu­shang vazifasini bajaradi. Agar operator harakati va kuchini germetik (teshiksiz va zichlamalarsiz) devor orqali uzatish lozim bo`lsa, toretsli va silindrsimon magnitli muftalardan foydalaniladi.
Ko`p hollarda operatordan ancha uzoqda joylashgan taqlid qiluvchi manipulyatorlar ishini boshqarish lozim bo`ladi; bunday masofadan boshqariluvchi manipulyatorlarda harakat va kuchning uzatilishini ta'minlovchi taqlidiy sistemalar qo`llaniladi.
Ko`p hollarda operatordan ancha uzoqda joylashgan taqlid qiluvchi manipulyatorlar ishini boshqarish lozim bo`ladi; bunday masofadan boshqariluvchi manipulyatorlarda harakat va kuchning uzatilishini ta'minlovchi taqlidiy sistemalar qo`llaniladi.
Avtomatik boshqariluvchi manipulyatorlarda ijrochi mexanizm bo’g’inlari aniq programma buyicha yuritmalardan harakat oladi. Avtomatik boshqariluvchi manipulyatorlarda ijrochi mexanizm bo’g’inlari aniq programma buyicha yuritmalardan harakat oladi.
Manipulyatorlardagi yuritmalar mexanik, elektrik, gidravlik, pnevmatik va aralash tarzda bo`lishi mumkin. Gidroyuritma og`ir yuklarni (50 kg va undan og`ir) 1 m/s gacha tezlikda harakatlantira oladi.
Manipulyator asosan uch qismdan iborat: aktuator, qo'zg'aysan mexanizmi va boshqaruv tizimi.Qo'l - bu ishlov beriladigan qismni (yoki asbobni) ushlab turish uchun ishlatiladigan qism. Qabul qilinadigan ob'ektning shakli, o'lchami, vazni, materiali va ishlash talablariga ko'ra, turli xil tuzilish shakllari mavjud, masalan, qisish turi, ushlash turi va adsorbsion turi va boshqalar.Harakat mexanizmi qo'lni turli xil aylanishlarni (belanchaklarni), harakatlarni yoki aralash harakatlarni belgilangan harakatlarga erishish va ushlanib turadigan narsaning holatini va holatini o'zgartirish uchun bajarishga imkon beradi.Ko'chirish mexanizmini ko'tarish, teleskop va aylantirish kabi mustaqil harakat usullari manipulyatorning erkinlik darajasi deyiladi.Ob'ektni har qanday pozitsiyada va kosmosda yo'naltirish uchun 6 daraja erkinlik talab qilinadi.Erkinlik darajasi manipulyator dizayni asosiy parametridir.Erkinlik darajasi qancha ko'p bo'lsa, manipulyatorning egiluvchanligi shunchalik katta bo'ladi, ko'p qirralilik qanchalik keng bo'lsa va uning tuzilishi shunchalik murakkab bo'lsa.Odatda, maxsus manipulyator 2 dan 3 gacha erkinlik darajasiga ega.Boshqarish tizimi manipulyatorning har bir erkinlik darajasining motorlarini boshqarish orqali aniq harakatlarni bajaradi.Shu bilan birga, u barqaror yopiq tsiklli boshqaruvni shakllantirish uchun sensordan teskari aloqa oladi.Boshqarish tizimining yadrosi odatda bitta chipli mikrokompyuter yoki dsp kabi mikro-boshqaruv chiplaridan iborat bo'lib, kerakli funktsiyalar dasturlash orqali amalga oshiriladi.