Табиий минераллар асосида сорбентлар олиш ва хоссаларини ўрганиш умиров Уктам Фарходович


Download 20.61 Kb.
Sana03.10.2023
Hajmi20.61 Kb.
#1690954
Bog'liq
тезиз


ТАБИИЙ МИНЕРАЛЛАР АСОСИДА СОРБЕНТЛАР ОЛИШ ВА ХОССАЛАРИНИ ЎРГАНИШ


Умиров Уктам Фарходович
таянч доктарант, ЎзР.ФА Навоий бўлими, Навоий вилояти Навоий шаҳри
Ўзбекистон Республикаси

Жаҳонда ҳозирги вақтда аҳоли сонининг интенсив кўпайиши, фан техниканинг ривожланиши, сувга бўлган талабнинг ошиши ва аҳолини сифатли махсулотларга талабни тўлиқ таъминлаш ва кимё саноатининг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Ўзбекистонда технология юксак даражада ривожланиши натижасида сувга талаб йилдан йилга ошиб, технологик инқирозларга айланиб бормоқда, бунинг натижасида экология бузилиши, атмосферанинг, ер ости сувларининг ифлосланишига ва тоза ичимлик суви танқислиги олиб келмоқда. Бунинг учун табиий ресурслардан оқилона фойдаланиб турли сорбент материаллар яратиш ва уларни оқова сувларни тозалашга қўллаш орқали атроф-муҳитни тозалаш, қайта ишлаш билан саноатга қайтаришга эришиш ҳозирги куннинг долзарб масалаларидан биридир.


Саноат корхоналарида янги моддаларни синтез қилишда, ишлаб чиқаришда кўп миқдорда сув ишлатилади ва натижасида анча миқдорда чиқинди сувлар ҳосил бўлади. Ҳосил бўлган чиқинди оқова сувларни коагулянтлар, флокулянтлар ва сорбентлар ёрдамида тозалаш усуллари кўп ишлатилмоқда. Ушбу усулларни амалга ошириш учун махаллий хомашёдан фойдаланиш, уларнинг анча арзон бўлишига эришиш ва бу сорбентлар юқори самарадор бўлишини таьминлаш катта илмий ва амалий аҳамиятга эгадир.
Ушбу маколада табиий минераллар (сапонит, бентонит, опака ва каолин) асосида сорбентлар тайёрлаш ва уларнинг самарадорлигини ошириш учун термик, кислотали ва оксидловчи моддалар ёрдамида фаоллаштириш, ҳамда корхоналарнинг оқова сувларини тозалашга эришиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар баён этилган.
Дастлаб табиий минераллар (сапонит, бентонит, опака ва каолин) Retsch AS-450 control ва 75Т-ДРМ номли ИВС-4 қурилмаларида 1,0-16мм.гача майдаланиб, 0,02-16,0 мм.ли AS-200 маркали тажриба элагидан ўтказилди. Олинган ҳар бир қисмлар алоҳида тажрибалар ўтказиш учун тайёрлаб қўйилди (1-жадвал). Табиий минераллининг 450-6500С ҳароратда қуйдириш жараёни ва унинг вақтга, майдаланганлик ўлчамига боғлиги бўйича олинган натижалар



Сорбентлар таркиби

Минералнинг ўлчами (мкм)

Қуйдириш вакти (мин)

Дастлаб оғирлиги (г)

Қуйдирилгандан кейинги оғирлиги (г)

4500С

5500С

6500С

7500С




1.

Б+О 7х3

2-4

120

100

87,58

79,07

75,37

71,11




Б+О 7х3

4-8

120

100

88,17

80,15

73,50

65,46




Б+О 7х3

8-16

120

100

89,20

80,89

72,39

61,55




2.

Б+О 5х5

2-4

120

100

88,23

85,37

81,77

78,19




Б+О 5х5

4-8

120

100

89,31

86,45

82,56

79,45




Б+О 5х5

8-16

120

100

90,45

89,48

83,35

79,71




3.

Б -100

2-4

120

100

89,20

80,89

72,39

70,05




Б -100

4-8

120

100

88,68

83,07

78,77

72,28




Б -100

8-16

120

100

89,17

84,18

78,98

72,46




4.

С-100

2-4

120

100

88,11

84,23

80,37

78,11




С-100

4-8

120

100

90,34

85,15

81,40

79,46




С-100

8-16

120

100

91,28

86,89

82,35

79,75




5.

С+О 5х5

2-4

120

100

88,55

85,23

81,64

78,55




С+О 5х5

4-8

120

100

89,34

86,57

82,78

79,53




С+О 5х5

8-16

120

100

90,46

89,23

83,25

79,89




6.

С+О 7х3

2-4

120

100

87,18

79,23

75,67

71,31




С+О 7х3

4-8

120

100

88,37

80,25

75,56

65,54




С+О 7х3

8-16

120

100

89,45

80,98

74,67

61,54




7.

О-100

2-4

120

100

88,45

80,56

72,12

70,15




О-100

4-8

120

100

88,76

83,23

78,45

72,54




О-100

8-16

120

100

89,34

84,43

79,95

73,43




8.

С+Б 5х5

2-4

120

100

87,54

85,56

81,78

77,25




С+Б 5х5

4-8

120

100

89,65

86,43

82,67

78,43




С+Б 5х5

8-16

120

100

91,34

89,73

83,42

79,46




9.

С+Б 7х3

2-4

120

100

88,48

79,65

75,42

71,78




С+Б 7х3

4-8

120

100

89,45

80,43

76,23

73,45




С+Б 7х3

8-16

120

100

90,67

81,34

77,67

74,21






Тайёрланадиган сорбентларнинг асосий талаби гранулла ҳолида бўлиши лозимлиги сабабли, барча минераллар керакли микдорларда ўлчам олдинди ва ўзаро аралаштирилди, сув лойқа холига келгунча қўшилди ва 1кун тиндириш учун қолдирилди. Эртаси куни мисробка орқали гранулла холига келтирилди ва 2-соат 150 Со да махсус қуритиш печида қуритишга қолдирилди ва хар бир тайёрланган сорбентларни 450-7500С ҳароратда 2-соат пиширилди. Тайёр бўлган сорбентлар 4 хил оқова сувда синовдан ўтказилди

Фойдаланилган адабиётлар
[1] Разработка технологии получения хлоратных комплексно действующих дефолиантов, содержащих поверхностно-активные вещества. Автореф. дисс. фил.(Phd). тех. наук / Номозова Г.Р.// Навои, 2022. -46 с
[2] Umirov F.E, Namazova G.R., Majidov H. Investigation of the production of surfactants containing sodium chlorate based on sodium hypochloriteJournal of Critical Reviews JCR. 2020; 7(10): 2577-2581.
[3] Умиров Ф.Э. Получение дефолианта на основе хлоратов и органических соединений / Дурдона, 2019. 139
[4] Умиров Ф.Э., Шодикулов Ж.М. Научно-технологические принципы комплексного использования серпентинита Карманинского месторождения. Научно-технический журнал Обогащение руд . №1(397). 2022y 41-46 DOI: 10.17580/or.2022.01.07
[5] Умиров Ф.Э., Музафаров А.М., Умиров У.Ф., Пирназаров Ф.Г. Исследование минерального состава Сапонитов Учтутского месторождения. Вестник КГУ им. Бердаха. № 3 (48) 2020 С.32-35
Download 20.61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling