Табиий толалар хақида режа


Download 0.74 Mb.
bet1/2
Sana26.10.2023
Hajmi0.74 Mb.
#1722940
  1   2
Bog'liq
ТАБИИЙ ТОЛАЛАР ХАҚИДА

ТАБИИЙ ТОЛАЛАР ХАҚИДА

РЕЖА:

  • Тола ва иплар ташкил килувчи моддаларни асосий хусусиятлари.
  • Пахта ва зиғир толасининг хусусиятлари.
  • Жун ва ипак толаларининг хусусиятлари.
  • Химиявий толалар уларнинг олиниши ва ишлатилиши.
  • Целлюлоза–табиатда узи синтезланадиган бирикма булиб, у асосан ўсимлик каттакларини тўлдириб турадиган моддадир. Целлиюлозадан хар хил суъний толалар пласмаса плёнкалар, лак ва бошка махсулотлар олинади. Толаларни турларига караб целлюлозали фоиз хар хил бўлади. Масалан пишиб етилган толаси – 95-96% целлюлозани ташкил килади. Зигир толасида эса 81-85% бўлади. Арчасимон дарахтларнинг пўстлогида 45-50%ни ташкил килади. Целлюлоза ўзи ЮБМ бўлиб глюкоза бирикмасининг қиолигидир.
  • Целлюлоза газларни, намликни ўзига тортиб олади. 120-130 0С целлюлоза ўзхгармайди, ўзгариш 1800С ошгандан кейин бошланади. Целлюлоза сувда эриймайди, бензолда хлороформада ва бошқаларда.
  • Тўқимачилик толалари: шойи, жун-оқсиллардан иборат. Оқсилардан иборат бўлган тўқимачилик толалари асосан шохланган тузилишда полимерларга киради.
  • ЮБМ бир-бири билан–Ван-дер-Вальс, водород, ионли ва валент богланишлар билан учрайди.
  • Синтетик толаларни асосан табиатда-паст молекулалаи бирикмалардан олинади. Бунинг учун-нефть махқсулоти, кўмир, катор ёги ишлатида.
  • Толаларнинг пишиқлиги уларнинг пишганлик даражасига боглиқ. Пишиқлик кН Билан ўлчанади. Нормал пишган тола уч4ун ўртача узиш кучи 5 кН, нисбий узиш кучи 27-36 кН/текс, толаларнинг узилишидаги тўлиқ узайиши 7-8%.
  • Толаларнинг ранги оқ, бироз сариқ. Баъзи гўза навларидан тук сариқ, Сарқи шва бошқа табиий рангдаги толалар олинади. Бундай толаларнинг кутикуласи таркибида бўёвчи пингмент бўлади.
  • Пахтага кислота ва ишқорлар таъсир этади. Пахта кислотага чидамсиз, у хатто суюлтирилган кислоталар таъсирида хам емирилади. Кислоталар узоқ таъсир қилиб турган ип қуригандан кейин пишиқлиги шунчалик пасайиб кетадики, хатто папирос қогоздек йиртилиб кетаверади. Концентрацияланган кислота толалаи кўмирга айлантирилади.
  • Химиявий тозалашдан қўлланиладаиган органик эритувчилар пахтага таъсир қилмайди. Барча органик толалар каби пахта хам ёруглик таъсирида пишиқлигини аста-секин йўқотади. Қуёш нури 940 соат таъсир қилиб турганда толалапрнинг пишиқлиги 50% пасаяди.
  • 1500 С температурада қУруқ пахта толаларининг хоссалари ўзгармайди. Температура бундан ошганда бироз саргаяди, сўгра қўнгир тусга киради ва 2500 С да кўмирга айланади.
  • Пахта толалари саргайиш аланга бериб ёнади ва тўлиқ ёпиб кулранг хосил қилади. Толалар куйдирилганда улардан куйган қогоз хиди келади. Пахта толасининг чаногида 18-45 чигит бор. Хаар хил чигитнинг устида 7000-1500 тола, 1 чигитнинг огирлиги 3-7, 5 грамм ташкил қилади.
  • Пахта толаси узунасига ўсади. 30-40 кун қалинлигини ўзгартирмасдан, кейин целлюлоза миқдори тўла бошалйди ва 50-70 кун ичида тола пишади. Пишган пишмаганлигига қараб толалар коэффицентларга бўлинади 0, 0;
    Download 0.74 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling