- O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
- OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
- MIRZO ULUGʻBEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI JIZZAX FILIALI
AQSH davlatining iqtisodiy holati, makroiqtisodiy ko’rsatkichlari, rivojlanish boshqichlari va omillari - REJA :
- AQShning ishlab chiqarish potensiali va tabiiy resurslari
- AQSH tashqi iqtisodiy aloqallari
- AQSH iqtisodiyoti jahon mamlakatlari bilan olib borilayotgan iqtisodiy munasabatlari
AQShning ishlab chiqarish potensiali va tabiiy resurslari - Amerika Qo‘shma Shtatlari territoriyasining kattaligi jihatidan (9,3 mln. km2) RF, Braziliya va Kanadadan keyin jahonda to‘rtinchi o‘rinda turadi. AQSH tarkibiga uch qism kiradi. Birinchisi – asosiy territoriya, unda 48 ta shtatlar joylashgan, butun mamlakatning 4/5 qism maydonini egallaydi. U to‘rtburchak massiv shakliga ega bo‘lib, sharkdan g‘arbga qarab salkam 4,7 va shimoldan janubga qarab 3 ming kilometrga cho‘zilib ketgan. Qolganlari undan uzokda joylashgan Alyaska yarim oroli, va Tinch okeanidagi Gavay orollari shtatlaridir. Mamlakatning iqtisodiy-geografik joylashishi juda qulay. Bu ko‘p jihatdan sharqqa Atlantika okeani, g‘arbda Tinch okeani bilan tutashligiga bog‘liq. Dengiz chegaralari 12 ming kilometrga cho‘zilgan. Bu azaldan okean orti mamlakatlari bilan savdo aloqalarida yengillik tug‘dirib keladi va ayni paytda mamlakat xavfsizligini kafolatlaydi.
Mamlakat boy tabiiy resurslar va qulay tabiiy sharoitga ega. Ammo uzoq vaqt nooqilona foydalanish oqibatida mamlakatda bir qator eng yaxshi konlar qashshoqlashib qoldi. Biroq ilmiy texnika progressi uncha boy bo‘lmagan va sifatli konlarni ochishga imkon yaratdi. Bu esa AQShning xom ashyo bazasini sezilarli to‘ldirdi. Jumladan, ko‘mir zaxiralari, molibden, oltingugurt, fosforitlar va kaliy tuzlari qazib olish ko‘paydi. Milliy ishlab chiqarish talabni temir va mis rudasi, bir necha kam darajada qo‘rg‘oshin-rux, uran rudalari qondirishi mumkin. Marganes rudasi, qalayi, nikel, grafit, xrom, boksit, noyob metallar kam. Neft va tabiiy gaz potensiallari anchagina katta, ammo ishlatilayotgan konlar tez qashshoqlanib qolayapti. Yangi konlarni qidirib topish va foydalanishga topshirish juda sust borayapti. Bunga sabab shuki, monopoliyaga AQShdagiga nisbatan qazib olish qiymati ancha arzon bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar, shuningdek Kanada va Avstraliya boyliklari ma’qul kelayapti. Oqibatda importda yoqilg‘i va mineral xom ashyo ulushi ortayapti, milliy mineral baza roli pasayapti. Alyaskada neft konlari ikkinchi jahon urushidan keyinroq ochilgandi, ammo kon zahirasi nisbatan kam ekan. 60-yillarda Alyaskada qidiruv ishlari qayta boshlandi va natijada Pradxo-Beyda zahirasi 2 mlrd. tonadan ziyod noyob koni topildi. U Boforta dengizi qirg‘oqlarida, Barrou burunidan 300 km. janubi-sharqda, abadiy muzliklar bag‘rida joylashgan. - Mamlakat boy tabiiy resurslar va qulay tabiiy sharoitga ega. Ammo uzoq vaqt nooqilona foydalanish oqibatida mamlakatda bir qator eng yaxshi konlar qashshoqlashib qoldi. Biroq ilmiy texnika progressi uncha boy bo‘lmagan va sifatli konlarni ochishga imkon yaratdi. Bu esa AQShning xom ashyo bazasini sezilarli to‘ldirdi. Jumladan, ko‘mir zaxiralari, molibden, oltingugurt, fosforitlar va kaliy tuzlari qazib olish ko‘paydi. Milliy ishlab chiqarish talabni temir va mis rudasi, bir necha kam darajada qo‘rg‘oshin-rux, uran rudalari qondirishi mumkin. Marganes rudasi, qalayi, nikel, grafit, xrom, boksit, noyob metallar kam. Neft va tabiiy gaz potensiallari anchagina katta, ammo ishlatilayotgan konlar tez qashshoqlanib qolayapti. Yangi konlarni qidirib topish va foydalanishga topshirish juda sust borayapti. Bunga sabab shuki, monopoliyaga AQShdagiga nisbatan qazib olish qiymati ancha arzon bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar, shuningdek Kanada va Avstraliya boyliklari ma’qul kelayapti. Oqibatda importda yoqilg‘i va mineral xom ashyo ulushi ortayapti, milliy mineral baza roli pasayapti. Alyaskada neft konlari ikkinchi jahon urushidan keyinroq ochilgandi, ammo kon zahirasi nisbatan kam ekan. 60-yillarda Alyaskada qidiruv ishlari qayta boshlandi va natijada Pradxo-Beyda zahirasi 2 mlrd. tonadan ziyod noyob koni topildi. U Boforta dengizi qirg‘oqlarida, Barrou burunidan 300 km. janubi-sharqda, abadiy muzliklar bag‘rida joylashgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
