Tarix fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

TARIX FAKULTETI

Arxealogiya fanidan

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Palealit davri tasviriy san’ati

Bajardi: Sheripbayeva Sharofat

1-kurs 104-guruh talabasi

Qabul qildi:Hikmatjon Povlonov

 

TOSHKENT-2021

REJA:

Kirish

1.Paleolit davri tasviriy sanatining o’ziga xosligi va dastlabki tasviriy sanatining shakillanishi

2.Paleolit davriga oid tasviriy san’at namunalari

3.Qadimgi qoyatosh rasmlari qimmatli tarixiy manba

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Yer yuzida dastlabki tasviriy san’at paleolit davridan ko’zga tashlanadi. Ibtidoiy jamoa davri eng uzoq davom etgan tarixiy bosqich bo’lib odamlaning ilk hayoti dastlabki tushunchalari shakillana boshlagan davrdir. San’atning yuzaga kelishi insoniyat taraqqiyotida buyuk bosqich bo’ldi. Tasvirlash ibtidoiy odam uchun o’z tushuncha va ma’naviy madaniyatini, tasavvurlarini fodalashga xizmat qilgan. Shular zaminida asta-sekin inson faoliyatining turli shakl va ko’rinishlari yuzaga keladi. Paleolit bosqichida tasviriy san’at ilk shakillanish davridan tortib toki, to’liq shakillanish davrini boshidan kechirdi. Bu davrda eng sodda tasviriy san’at namunalari yaratilgan bo’lib o’sha davrdagi odamlarning plam va borliq tushunchalarini ifodalaydi. Ibtidoiy jamiyat ichida ijtimoiy aloqalarni yuzaga kelishiga, ma’naviy olamni, ularning go’zallik haqidagi tushunchalarini shakillanishiga xizmat qilgan san’at o’z rivojida animizm (tabiyat hodisalariga insoniy fazilatlarni berish) va totemizm (hayvonlarga sig’inish, urug’ jamoasining kelib chiqishi biror hayvonga taqalishi) kabi afsona va qarashlarga tayangan. Qadimgi dunyo san’ati tarixi yer yuzida quldorlik formatsiyasining paydo bo’lishi, rivojlanishi va inqirozga yuz tutishi davridagi sanatni o’rganadi va tahlil qiladi.

Tasviriy san’at paleolit davrida paydo bo’lib g’or rasmlari suyak va toshdan yasalgan mayda shakillarning antrapomologik haykaltaroshligi, suyak, tosh koshinlar va shoxga o’yma belgilar bilan ifodalangan. Ilk ibtidoiy san’at asarlari o’tgan asrning 30-yillarida topilgan. Ular suyak gravyulari edi. Ammo keyin ularga hech kim e’tibr bermadi. Ibtidoiy san’at haqidagi qarashlardagi inqilob paleolit davri g’or rasmini kah etdi: 1879-yilda ispaniyalik arxealog M. De Sautuola Ispayaniyaning Altamir g’orining xazinalarida g’ishtli qizil oxra bilan bo’yalgan bizonlar va otlarni topdi. Bu rangli paleolit rasmining birinchi yodgorligi edi . Sautuola kashfiyoti o’z ahamiyati bilan epoxa bo’lib tuyuladi va shunga qaramay u dushmanlik bilan kutib olinadi. Faqat yigirma yil o’tgach Fransiyaning g’orlarida xuddi shunday rasmlar topilganda va ular orasida paleolit davridagi yo’q bo’lib ketgan hayvonlarning tasvirlari bo’lganida , bu paleolit davri san’ati asarlari ekanligi aniq bo’lar edi.