Tayorladi: Mirzaxmedov R. M

Eritmаlаr, ulаrning turlаri. Suyultirilgаn eritmаlаr хоssаsi, оsmоtik bоsim.
Tayorladi: Mirzaxmedov R.M
Darsning maqsadi:

• Talabalarni eritma, eritma konsentratsiyasi va erish jarayonlari bilan tanishtirish

Reja:
1. Eruvchanlikni fizik- kimyoviy jarayon ekanligi to’g’risida tushuncha berish.
2. Eruvchanlikka qarab eritmalarni klasifikasiyalash.
3. Eritmaga doir misollar ishlash.
Eritmalar
Ikki va undan ortiq komponentdan tashkil topgan gomogen sistema
To’yinmagan eritmada ma’lum temperaturada erishi kerak bo’lgan miqdordan kam modda erigan bo’ladi.
To’yingan eritmada ma’lum temperaturada erishi kerak bo’lgan miqdorda erigan modda
O’ta to’yingan eritmada to’yingan eritmadagidan ham ko’p modda erigan modda
Erish
Moddalarning diffuzion xolati-fizik jarayon
Moddalarning suvda erishi-kimyoviy jarayon bo’lib gidratlar xosil qilishi
Eritmani tarkibi
Erigan modda
Erituvchi
Erigan modda gidratlari
Eruvchanlik bu-

• Moddaning erituvchida erish qobulyati.

Moddaning eruvchanligiga tasir etuvchi ommilar:

• Erigan moddaning tabiatiga
• Eituvchi tabiati
• Temperatura
• Gazlarda bosimga

Erigan modda tabiati
Kalsiy xlorid CaCl2
Kalsiy gidroksid
Ca(OH)2
Kalsiy karbanat
CaCO3
Yaxshi eriydigan (100 g suvda 1 g dan ko’p eriydi.
Kam eriydigan (100 g suvda 1g dan kam eriydi.
Erimiydigan (100 g suvda 0,01g dan kam eriydi.
Moddalarning eruvchanligini modda tabiatiga bog’liqligi.
Yodning sipirtdagi eritmasi
Mis sulfatni sipirtda erishi
Mis sulfatni suvda erishi
ERITMALAR TAYYORLASH.
1. HOSIL BO’LGAN ERITMA MASSA ULISHI SO’RALGANDA:
1. 50 g suvda 10 g shakar erisa, eritmaning massa ulishini aniqlang?
Yechish:
2. 300 g 20 % li eritmaga 50 g H2O qo’shilsa, yangi hosil bo’lgan eritmaning W – qanday o’zgaradi?
Yechish:
b) m2eritma= m1eritma+ msuv=300 g+50 g =350 g
3. 215 g 16 % li eritmasiga shu moddaning 125 gr 40% li eritmasi qo’shilsa , qanday massa ulishli eritmasi hosil bo’ladi?
Yechish:
a. Har bir eritmadagi tuzlarning massasini aniqlaymiz.
b. yangi hosil bo’lgan eritmaning massasini va uning tarkibidagi tuzning massasini aniqlaymiz.
c. Endi hosil bo’lgan eritmaning massa ulishini aniqlaymiz.
MOLYAR KONSENTRATSIYA.
Eritmaning hajm birligida erigan moddaning miqdori shu eritmaning molyar konsentratsiyasi yoki malyarligi deyiladi.Uning birligi mol/l, mol·l-1, M .
CM – molyar konsentratsiya ( M, mol/l)
n – modda miqdori ( mol )
V - hajm ( l )
m – massa ( g )
Mr – malyar massa ( g/mol )
C% - foiz konsentratsiya (%)
d (ρ) – zichlik
1. 5 l eritmada 3 mol erigan modda bo’lsa, shu eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlang?
Berilgan: V= 5 l
n= 3 mol
Yechish:
CM=?
NORMAL KONSENTRATSIYA.
Eritmaning hajm birligida erigan moddaning ekvivalent miqdori shu eritmaning normalligini ko’rsatadi. Cn – bilan belgilanadi.
1. 14.8 g Ca(OH)2 tutgan 500 ml eritmaning normal konsentratsiyasini aniqlang?
Berilgan:
m(Ca(OH)2)=14.8 g
Mr(Ca(OH)2)=74 g/mol
V=500 ml= 0.5 l
Cn=?
Yechish:
Eritmaning har 1 ml da eritgan moddaning massasini ko’rsatadigan kattalik – titr deyiladi.
TITR KONSENTRATSIYA
1) Molyar konsentratsiya bilan bog’liqligi
2) Normal konsentratsiya bilan bog’liqligi
T= C%* p*10
1. 500 ml eritmada 200 gr erigan modda bo’lsa, eritma titrini aniqlang?
2. 5 M li sulfat kislotasining normal konsentratsiyasini aniqlang?
Masalalar;
E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT