Tayyorlagan referat

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

“IB va KT” fakulteti

“Sun’iy intellekt” yo‘nalishi
1-kurs 36-22- guruh
talabasi _______________________ning
“Yo‘nalishga kirish”fanidan
TAYYORLAGAN
REFERAT
Mavzu :___________________________________
_________________________________________
Qabul qildi : ____________________
Andijon 2023 - yil.

Reja:
1. Python dasturlash tilini o‘rnatish

2. Dastur kodlarini kiritish uchun Python oynasini ochish
3. Python dasturlash tili
4. Xulosa
5. Foydalanilgan adabiyotlar

PYTHON DASTURLASH TILINI O‘RNATISH

Endi Python dasturlash tili yordamida dasturlashni o’rganishni boshlaymiz. Python dunyo miqyosida eng ommalashgan, mukammal dasturiy mahsulotlarni yaratishga mo’ljallangan dasturlash tillaridan biri bo’lib, uning yordamida web-sayt, ilova va o’yinlar yaratiladi. Quyidagi imkoniyatlar bu tilni o’rganish uchun yordamchi omillar hisoblanadi.

O’rganish va qo’llashning soddaligi.

Python sodda va qulay dasturlash tili bo’lib, boshqa dasturlash tillariga nisbatan uning yordamida dastur tuzish qiyinchilik tug’dirmaydi.

Tayanch tushunchalar

IDLE (Integrated Development and Learning Environment – integrallashgan dasturlash va o’rganish muhiti) – Python tilini o’rganish uchun taqdim etilgan IDE.

Interfaol muhit – dastur kodini kiritish, uni fayl sifatida saqlamasdan turib natijasini ko’rish muhiti.

Dasturlash muhiti – dastur kodini kiritish, alohida fayl sifatida saqlash va ishga tushirish muhiti.

Operator – dasturlash tili buyruqlari.

Mukammal kutubxonaning mavjudligi.
Pythonda dastur tuzish jarayonida kutubxonadagi
tayyor funksiyalardan foydalanish mumkin. Bu esa
murakkab dasturlarni ham qisqa vaqtda tuzish imkonini
beradi.

Mashhur firmalarning ushbu dasturdan foydalanishi.

Python mukammal dastur bo‘lganligi sababli, bugungi
kunda Google, NASA va Pixar kabi firmalar o‘z dasturlarini
tuzishda undan foydalanishadi.
Python interpretatori bepul o‘rnatiladi.
Ushbu dasturni yuklab olib, kerakli ilovalar bilan
bepul ishlatish mumkin.
Python dasturlash tilini o’rganish uchun uni o’zining rasmiy saytidan yuklab olib, keyin o’rnatish zarur. Python kompyuterga IDLE dasturi bilan birga o’rnatiladi. IDLE dasturlashni endi boshlaganlar uchun mo’ljallangan IDE bo’lib, kod yozish uchun uncha murakkab bo’lmagan matn muharriri hamda dastur natijasi va xatolarni ko’rsatib turuvchi oynaga ega.

Python dasturini o’rnatish

1.Pythonning rasmiy saytiga kiriladi. Brauzer qatoriga http://www.python.org manzilini kiritib, Downloads bo’limi tanlanadi.

2.Pythonni yuklab olish. Kompyuter operatsion tizimi (masalan, Windows)ga mos o’rnatgichning so’nggi varianti (Python 3.8) yuklab olinadi.

3.O‘rnatish. Yuklab olingan o‘rnatgich fayl ishga
tushiriladi va «Установить для всех пользовотелей»
ko‘rsatmasi tanlanadi hamda o‘rnatish jarayonidagi
barcha oyna so‘rovlarida «Next» tugmachasi bosiladi.

4.IDLEni ishga tushirish. Dastur xatolarsiz o’rnatilganligini tekshirish uchun «Пуск» orqali «Все программы» ko’rsatmasi tanlanadi, Python papkasi ochiladi va IDLE ishga tushiriladi.

Dastur kodlarini kiritish uchun Python oynasi ochiladi.

IDLE oynasining ikki xil muhiti mavjud bo’lib, ular interfaol muhit va dasturlash muhiti deb nomlanadi.

IDLEning interfaol muhiti (konsol deb ham yuritiladi) – dastur kodini kiritib, natijasini darhol ko’rish mumkin bo’lgan oyna. Bu muhit dastur buyruqlari vazifalarini o’rganish, kichik dasturlar tuzish, ularning natijasini tezroq ko’rish uchun ishlatiladi. Interfaol muhitdan kalkulyator sifatida foydalanish ham mumkin.
IDLEning dasturlash muhiti – dastur kodini kiritish, tahrirlash va ishga tushirish mumkin bo’lgan oyna. Dastur natijasi interfaol muhitda chigariladi. Bu muhit katta dasturlarni tuzish jarayonida ularni saglash va kerakli vaqtda tahrirlash uchun ishlatiladi. Aks holda, dastur kodini takror-takror yozishga to’g’ri keladi. Uning yagona kamchiligi – dastur dastlab saglanadi, undan keyingina ishga tushiriladi.

Python dasturlash muhitida birinchi dasturimizni yaratishga harakat qilamiz.

Buning uchun print() operatoridan foydalanamiz.

print() operatori yordamida o’zgaruvchi

qiymatini ekranga chiqarish mumkin.

Sintaksisi:

print(chiqaruvchi
ma’lumot)
print – operator
(yoki funksiya);
chiquvchi ma’lumot – ekranga
chiqarilishi kerak bo’lgan va vergul bilan ajratilagan
o‘zgaruvchilar, o‘zgarmaslar yoki ifodalar ketma-ketligi.

Python dasturlash tili sodda va o’qilishi oddiy bo’lgan dasturlash tili bo’lib u inglizcha so’zlarni qo’llab quvvatlaydi kalit so’zlar o’rnida shuning uchun bu boshqacha ko’rinishga ega.

Python Interpretori: Bu tarjimon tomonidan ish vaqtida qayta ishlanganligini va uni bajarishdan oldin dasturni kompilyatsiya qilishning hojati yo’qligini bildiradi. Bu PERL va PHP ga o’xshaydi.
Python Interaktiv: Bu siz aslida Python buyrug’ida o’tirib, dasturlarni yozish uchun to’g’ridan-to’g’ri tarjimon bilan aloqa o’rnatishingiz mumkin degan ma’noni anglatadi.
Python Ob’ektga Yo’naltirilgan: Python Ob’ektga yo’naltirish uslubini yoki dasturiy texnikasini qo’llab-quvvatlaydi.
Python Boshlovchilar tili: Python – boshlang’ich dasturchilar uchun ajoyib til bo’lib, oddiy matnni ishlashdan WWW brauzerlariga o’yinlarga keng ko’lamdagi ilovalarni ishlab chiqishni qo’llab-quvvatlaydi.
Pythonni tarixi
Python Guido van Rossum tomonidan sakson va sakkizinchi yillarda Niderlandiyadagi Matematika va informatika ilmiy tadqiqot institutida ishlab chiqildi.

Python ABC, Modula-3, C, C ++, Algol-68, SmallTalk va Unix shell kabi boshqa ko’plab tillardan va boshqa skript tillaridan olingan.

Python mualliflik huquqi bilan himoyalangan. Perl kabi, Python manba kodi endi GNU General Public License (GPL) ostida mavjud.

Python hozirda institutning asosiy rivojlanish jamoasi tomonidan faoliyat yuritmoqda, garchi Guido van Rossum hali ham o’z taraqqiyotini boshqarishda muhim rol o’ynaydi.

Python xususiyatlari:
Pythonning xususiyati quyidagilarni o’z ichiga oladi:

O’qish oson: Python nisbatan kam kalit so’zlar, oddiy tuzilish va aniq belgilangan sintaksisga ega. Bu o’rganuvchini qisqa vaqt ichida yodlab olish imkonini beradi.

O’qish oson: Python kodi juda aniq va ko’zga ko’rinadigan bo’ladi.
Oson ishlash: Pythonning muvaffaqiyati – manba kodi juda oson.
Keng standart kutubxona: Pythonning eng qudratli jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy qismi juda portativ va UNIX, Windows va Macintosh-da o’zaro faoliyat platformalar bilan mos keladi.
Interaktiv usul: Pythonda ishlashda terminalda ishlash uchun juda qulay terminalda test qilib ko’rsa bo’ladi.
Portativ: Python keng apparat platformalarida ishlaydi va barcha platformalarda bir xil interfeysga ega.
Kengaytirilgan: Python tarjimoniga past darajadagi modullarni qo’shishingiz mumkin. Ushbu modullar dasturchilarni o’zlarining vositalarini samaraliroq bo’lishiga qo’shish yoki sozlash imkonini beradi.
Ma’lumotlar bazasi: Python barcha ma’lumotlar bazasini qo’llab quvvatlaydi.
GUI dasturlash: Python Windows MFC, Unix, X Window kabi platformalarga GUI dasturlar tuzishni qo’llab quvvatlaydi.
Moslashuvchan: Python, qobiq buyruq fayliga qaraganda katta dasturlarga yanada yaxshi tuzilish va qo’llab-quvvatlash imkonini beradi.
Yuqorida aytib o’tilgan xususiyatlardan tashqari, Pythonda yaxshi xususiyatlarining katta ro’yxati bor, ularning ko’pi quyida keltirilgan:

Funktsional va tuzilgan dasturiy usullarni va OOP ni qo’llab-quvvatlash.

Ushbu buyruq fayli sifatida ishlatilishi mumkin yoki katta ilovalar yaratish uchun byte-kodga to’planishi mumkin.
Juda yuqori darajadagi dinamik ma’lumotlar turlari va dinamik turdagi tekshiruvlarni qo’llab-quvvatlaydi.
Avtomatik chiqindilarni to’plashni qo’llab-quvvatlaydi.
C, C ++, MAQOMOTI, ActiveX, CORBA va Java bilan osonlik bilan bog’lanishi mumkin.
ython turli platformalarda ishlaydi. (Windows, Linux, Mac va h.k)
Python ingliz tiliga o'xshash oddiy sintaksisga ega.
Python dasturlash tili boshqa dasturlash tillariga qaraganda dasturchiga kamroq kod yozishga imkonini beradi.
Python da WEB, Desktop va Mobile dasturlar yaratish imkoniyati mavjud.
Python kutubxonalar anchagina ko'p! deyarli barcha ishingizni kutubxonalar orqali bajarasiz!
Python xotiradan kam joy egallab ishlash tezlgini ancha yuqori! pypi - Python kutubxonalar sayti!
Python dasturlash tilining eng katta imkoniyati uning ochiq kodligida va kutubxonalarni ko'pligida va shu bilan birga undagi kodni ixchamligida hisoblanadi. hozir sizga 3 ta dasturlash tilida C, Java va Python dasturlash tilida "Hello, World" so'zini yozib ko'ramiz!

Bundan ko'rinib turibdiki python dasturlash tilida dasturchi tomonidan kiritiladigan kod ixchamlashtirilgan va sizning vaqtingizni kam oladi.

Python dasturlash tilini ishlashi uchun sizdan kuchli kompyuter talab qilmaydi. yozgan kodingizni netbook, oddiyroq harakteriskaga ega kompyuterda ishlatish hattoki qo'ingizdagi Android smartphoneingizda ham ishlatish imkoniyati mavjud.

Server uchun juda yaxshi dasturlash tili hisoblanadi. hozirgi vaqtda hackerlar uchun yaratilgan dasturlash tili degan nomi olgan dasturchilar orasida.

siz web Dasturlash da ham qollasangiz boʻladi?.
misol uchun kutubxonachi.uz sayti pythonda ishlab chiqilgan. Google inc da ham Python dan keng foydalanishadi jumladan Amazon, ZTE va bir qancha mashhur kompaniyalarda Python Dasturlash tilidan foydalanishadi.

Xulosa
Pythonning xususiyati quyidagilarni o’z ichiga oladi:
O’qish oson: Python nisbatan kam kalit so’zlar, oddiy tuzilish va aniq belgilangan sintaksisga ega. Bu o’rganuvchini qisqa vaqt ichida yodlab olish imkonini beradi.
O’qish oson: Python kodi juda aniq va ko’zga ko’rinadigan bo’ladi.
Oson ishlash: Pythonning muvaffaqiyati – manba kodi juda oson.
Keng standart kutubxona: Pythonning eng qudratli jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy qismi juda portativ va UNIX, Windows va Macintosh-da o’zaro faoliyat platformalar bilan mos keladi.
Interaktiv usul: Pythonda ishlashda terminalda ishlash uchun juda qulay terminalda test qilib ko’rsa bo’ladi.
Portativ: Python keng apparat platformalarida ishlaydi va barcha platformalarda bir xil interfeysga ega.
Kengaytirilgan: Python tarjimoniga past darajadagi modullarni qo’shishingiz mumkin. Ushbu modullar dasturchilarni o’zlarining vositalarini samaraliroq bo’lishiga qo’shish yoki sozlash imkonini beradi.