Telekommunikaciya texnologiyalarí HÁm kásiplik tálim” fakulteti “Sanli ekonomika”

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUHAMMED AL-XOREZMIY ATÍNDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI NÓKIS FILIALÍ


TELEKOMMUNIKACIYA TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KÁSIPLIK TÁLIM”
fakulteti

“Sanli ekonomika” baǵdarı

1-kurs studenti Bazarbaeva Guljaynanin’
“ Akademɪyalɪq jazɪw”
páninen


esse jumɪsɪ
Tema: Altɪn ot penen erkek adam mashaqat penen sɪnaladɪ


Tayarlaǵan : G.Bazarbaeva
Qabıllaǵan : U.Jaksimova


Altɪn ot penen erkek adam mashaqat penen sɪnaladɪ

Altɪn ot penen, er adam bolsa qɪyɪnshɪlɪq penen dep dana xalqımızda biykarģa aytɪlmaǵan.
Haqɪyqatɪnda da er azamatlar hárqanday waqɪtta hárqanday qɪyɪnshɪlɪqlarǵa tayar bolɪwɪ kerek. Sol ushɪn ol erkek dep ataladı.
Al eger sol mashaqatlarǵa tòzim berip shɪday almasa onɪ biz erkek atɪna munasıp atay almaymɪz.Sol ushɪn erkek adam hàrqashan mashaqatlarga tózim ham sabɪr men shɪday biliwi lazɪm.
Haqɪyqɪy er adam tek ǵana fizikalıq emes, bálki psixologiyalıq jaqtan da quwatlı boladɪ.
Ol hesh qashan nalɪmaydɪ, shaǵım etpeydi hám dárgúman bolmaydı. Qarar qabıl qɪlsa, oǵan ámel etedi, jaǵdaydan kelip shıǵıp, hár qanday jaǵdayǵa da epshillik penen iykemlese aladı. Naxaq bolǵanında tán alıwdan shoshımaydɪ, kerisinshe qátelerin tezirek ońlawǵa asıg’adı. Sóylegan gápi ushın juwap beredi. Artıqsha sóylemeydi, basɪq hám saldamlı boladı. Shańaraǵı ushın juwapkerli bolıp tabıladı.Shańaraǵı hám jaqınlarınıń máplerin qorǵaw etedi.
Onıń shańaraǵı tek ǵana hayalı hám balaları emes, balk ata-anası, ájaǵa -úkeleri hám apa — qarındasları ha’m bolıp tabıladı. Olar bul kisiniń isenimli qorǵawı astında bo'ladılar.
Bunday er adam hesh qashan o’sek etpeydi, maqtanbaydi hám mıljın’ gápler sóylemeydi.
Biymánilik sáwbetlerge qosılmaydı hám biytanıs adamlarǵa ataq beriwden ózin tiyadı, wádege wapa etedi.
Tilinen ilinip qalmawı ushın artıqsha soylemeydi. Eger qandayda bir jumıstı atqara alıwıga ko'zi jetpesa, wáde bermeydi. Ar-namısın puldan abzal hám waqıttan kóre ústin qo'yadi. Ózi bilmegan halda hámmege u’lgi bola aladı.
Jas balalar oǵan elikleydi, jumıs jayında o'z abroyı hám orınına iye. Ózin kórsetip qurǵaqlanbaydi, bálki o'z háreketi menen hámmege órnek bola aladı.Qarjı ko'beyiwi ushın ekonomikasın basqaradi. Ol hesh qashan qarız soramaydı, tek ózi islep tabadı. Ol ózine itibar beredi, lekin hayalday emes.
Tártip hám saldamlı, biraq sıqmar emes. Kerisinshe, ol shın júrekten h’am kewli ashıq. Onıń isenimli hám qatańlıqli kóriniwi adamlardı ózine dos sıpatında tartadı hám qáterjamlıǵııń hasası esaplanadı.
Al er adam qıyınshılıq kórmese, yaki qıyınshılıq kórip oǵan dárriw jeńilip qalsa ne boladı? Ul soraw Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı Muratbay Nızanovtıń “Aqshagúl” povestinen juwap tabamız.
Nurjan turmısta kóp qıyınshılıq kórgen, negizi aldın jaqsı jasaǵan, baxıtlı tumıs keshirgen, biraq keyinshelli jaman insanlardıń saldarınan óz lawazımı hám jumısınan ayırılıp, tyurmaǵa túsedi. Álbette hámmege belgili, ol jerdiń atmosferası ulıwma bólek bolǵanlıqtan, oylamaǵan jerde bunday úlken mashaqqatlar birden basına túskenlikten ol jeńiladi. Jasawdıń mánisin umıtadı. Ruwxıy jaqan túskinlikke túsedi. Keyni ne boladı?
Aqshagúl qıynaladı. Álbette hayal adam ushın eń awır nárse buń- úyinde er adam bolıp turıp, shańaraǵın bir ózi baǵıw. Jáne jetpegenine úyinde tórt múshesi saw bolǵan kúyewine hár kúni bir pochka sigaret ákelip beriw. Biraq Aqshagúl bul nárselerge kóp itibar bermeytuǵın edi. Eń baslısı heshnárse islemese de sol kúyewim aman bolsın deydi. Sebebi onıń tárbiyası sonday. Erkek adamnıń húrmetin ornına qoyadı. Lekin urjandiki durıs pa? Hayalım meni húrmet etedi eken dep, azanann keshke shekem tórt múshesi saw bolsa da, hayalın jumsap, sonıń tapqanın jep otırıw qaysı erkekke jarasadı? Bul álbette uyat. Ásirese jumıstan kelgen waqtında ne alıp keldiń sumkasın teksergenin qáytesiz?
Bunday er adamnan bir kún álbette hayalı da suwıydı. Óytkeni ol da tas emes. Oǵan da miyrim, itibar kerek. Meyli jumıs islemese de jaqsı sózin ayamasa bolatın edi. Biraq ol bunday qılmadı. Sawdası bolmay sigareta alıp kelmese, onı jeti ata-babasınan aylandırıp kelip sógedi...
Sońında bárinen sharshaǵan, bir erkektiń mehrine zar bolǵan Aqshagúl kúyewine qiyanet etedi...
Sońında bolsa óz janına qastıyanlıq etedi.
Onıń bunday qılıwına ne sebep boldı. Ne dep oylaysız? Álbette kúyewiniń itibarsızlıǵı hám qosjaqpaslıǵı. Bir hayal ushın itibardan basqa ne kerek? Qalaberdi bir márte qamalıp, sol waqıtta turmıs sınaqlarına jeńildim dep úyde jatıp alǵa bul erkek adamǵa jarasa ma? Pikir júritiw ózińizden.
Yamasa asqa shıǵarmanı alıp qarayıq. Ózbekstan Qaharmanı Tólepbergen Qayıpbergenovtıń “Maman biy ápsanası” romanında Maman biydiń dus kelgen sınaqlarına hámme er adamlar da shıday bermeydi. Maman biy Peterburgtan Jarlıqtı alıpkiyatırǵan waqıtta, jawız Abılqayırxan oǵan jamanlıq islep, joldaslarınıń bárin óltirip, Jarlıqtı alıp qoyǵanda, ol heshqanday at kólik hám azıq-awqatsız qula dúzde bir ózi qalıp qoyadı. Sol waqıtta qıs bolıwına qaramastan, qarlardı shaynap, shiyki qırǵawıldıń góshin kemirip jan saqlaydı. Bular bári kim ushın? Xalıq ushın! Eliniń úmitin aqlaw ushın bár janı-tánin berip háreket etedi, Ullı úmit qaǵazın alǵanın, endi qaraqalpaqlar Xiywa xanlıǵına qaraslı emes elenligin aytıw ushın óz janın saqlaydı, hámmesine shıdaydı. Bir-eki kún bolsa meyli, bir neshe hápte sol jerlerde qalıp ketedi. Ayamawız suwıqta. Amanlıq onı tawıp alam degenshe.

Juwmaqlap aytqanda, hámme zat birinshi qaraǵanda kórinetuǵın dárejede quramalı emes. Er adam óz shańaraǵınıń baslıǵı ekenligin, onıń shańaraǵı qanshelli párawan bolıwı, jaqınları menen munasábetleri qanshelli bekkem bolıwı hám ózi, hayalı hám balaları qanshelli baxıtlı bolıwı kóbirek oǵan baylanıslılıǵın biliwi júdá zárúrli bolıp tabıladı. Shańaraǵı ushın er adam hámiyshe juwapker!