Tema : Oqıtıwdı shólkemlestiriw formaları. Joba

Tema : Oqıtıwdı shólkemlestiriw formaları.
Joba :
1. Gereń oqıwshılardı oqıtıwdı shólkemlestiriw formaların har qıylı túrleri, hár bir túriniń sıpatlaması.
2. Sabaq - oqıtıwdı shólkemlestiriwdıń tiykarǵı forma sıpatında.
3. Sabaq túrleri, dúzilisi. Gereń balalar mektebinde sabaq ózgeshelikleri.
4. Ekskursiyalar - oqıtıwdı shólkemlestiriwdiń arnawlı forması.

Tayansh túsinikler: surdopedagogika, metod, pedagogikalıq klassifikaciya, tálim-tárbiya, Kompensatsiya
Oqıwshılarǵa teoriyalıq bilim hám ámeliy uqıptı úyretiw bólek shólkemlestirilgen sırtqı kórinislerde alıp barıladı. Ulıwma pedagogikada oqıw procesiniń kóp qırlı formaları islep shıǵılǵan : sabaq, úy wazıypası, tómen ózlestiriwshi oqıwshılar menen shınıǵıw, ekskursiyalar, qálegen túrde ótiletuǵın sabaq. Ámeliyatda, gereń balalar táliminde bul sırtqı kórinisler keń qollanıladı. Gereń balalar mektepte olardan tısqarı, ulıwma orta mekteptegi sıyaqlı oqıw procesin shólkemlestiriw ushın arnawlı sırtqı kórinisler qabıl etilgen. Olarda esitiw qábileti, aytılıwdı qáliplestiriw hám muzıkalı -ritmik shınıǵıwlardı rawajlandırıw boyınsha jalǵız shınıǵıwlar alıp barıladı. Sabaq - oqıw procesiniń tiykarǵı formalarınan biri esaplanadı. Bul oqıw procesiniń sonday birligiki, ol jaǵdayda tálimdiń dúzilisi, princip hám metodları sáwlelengenlesedi. Tálimdiń ulıwmadidaktikalıq principlerı sabaqǵa qoyılatuǵın tómendegi talaplami belgilep beredi:
- belgilengen wazıypalar boyınsha sabaqtıń maqsetin hám oqıw procesin anıqlaw ; mektep programması talapları hám oqıwshılar múmkinshilikleri sherikliginde sabaq dúzilisin joybarlaw ;
- oqıwshı tárepinen basqarılatuǵın hám oqıwshılar aktivligin asırıwǵa qaratılǵan tálimdiń metod hám metodların qóllaw ; oqıwshılardıń jası hám jalǵız qásiyetlerinen kelip shıqqan halda quramalılıq dárejesi hám kólemin anıqlawtırıw ;
- qatnasıwshılar qızıǵıwshılıǵın támiyinleytuǵın tálimdiń gúzetiw ilajların qollaw ;
- shaxstıń dúnyaǵa kóz qarası hám hár tárepleme rawajlanıwın qáliplestiriwshi sabaqtıń tárbiyalıq wazıypaların sheshiw;
- oqıwshılar menen jabılasına, gruppalı hám jeke jumıstı shólkemlestiriw múmkinshiligin támiyinlew.
Sabaqlarda sóylewdiń túrli formalarınan paydalanıp, sabaqtıń mazmunı, maqsetinden kelip shıqqan halda oqıwshılardıń jası, esitiw dárejesi hám sóylewiy rawajlanıwına qaray anıqlanadı. Tálimdiń birinshi basqıshında awızsha hám daktil sóylew birgelikte qollanıladı. Daktil sóylew oqıwshılar sóylewin rawajlandırıwda járdemshi qural esaplanadı. Jańa bilimlami qáliplestiriwde oqıtıwshı awızsha hám jazba sóylewdi qollaydı. Tómen klaslarda oqıtıwshı tárepinen 10 -15 minuta dawamında sóylenip atırǵan materialdı ózlestiriw oqıwshılarǵa qıyınshılıq tuwdıradı. Olar demde sharshaydı hám oqıtıwshı sóylewin baqlawdı toqtadı. Sol sebepli oqıtıwshınıń awızsha túsindiriw jumısları doskada jazıwlar menen bekkemlenedi. Sol metod menen oqıwshılardıń túsiniw dárejesi tekserip barıladı. Pedagogikada shártli túrde sabaqtıń tómendegi elementleri ajıratıp kórsetilgen.
Sabaqtıń baslanıwın shólkemlestiriw óz aldına oqıwshılardı jumısqa ruwxıy tayarlawdı, xanada jumıs ortalıǵın shólkemlestiriwdi maqset etip qoyadı.
Oqıwshılardıń bilim hám kónlikpesin tekseriw olar biliminiń aktivlik dárejesin anıqlawda úlken áhmiyetke iye boladı.
Jańa materialdıń kiritiliwi oqıtıwshı hám oqıwshınıń jańa bilim hám ilmiy tájriybelerdi ózlestiriwdegi birgeliktegi sherikligine tayanadı. Bunda oqıwshılardıń jańa materialdı ózlestiriwdegi ǵárezsizlik dárejesin esapqa alıw usınıs etiledi.
Jańa materialdı bekkemlew oqıwshılardıń jańa materialdı túsiniwdi tekseriw maqsetinde alıp barıladı. Aldınǵı úyrengen maǵlıwmatlar menen baylanıs ornatıladı.
Sabaqtıń juwmaǵı oqıwshılardıń sabaqtaǵı oqıw jumısların, úy wazıypasınıń kólemi hám xarakterin analiz qılıwdı óz aldına maqset etip qoyadı.
Gereń balalar mekteplerinde sabaqlar ulıwma bilim beriw pánler tiykarında jeke hám arnawlı sabaqlar menen birgelikte alıp barıladı. Ulıwma bilim beriw hám arnawlı sabaqlar sabaqtıń dúzilisin anıqlap beretuǵın tipologiya tiykarında kóriledi. Jańa bilim hám ilmiy tájriybeler menen boyib bomvchi, bilimleri tekseriwshi hám korrekciyalawshı sabaqlar qandayda-bir didaktik máseleni sheshedi.
Úy wazıypası sabaqtan qolǵa kiritilgen bilimlami bekkemleydi hám oqıwshılarda ǵárezsiz miynet tiykarların rawajlantıradı. Gereń oqıwshılar óziniń úyge tapsırılǵan oqıw miynetin joybarlawdı, sabaqlıq arqalı qolǵa kiritilgen materiallaedı jıynawdı úyrenediler. Úy wazıypasın orınlaw sapası ádewirgine faktorlarǵa baylanıslı : sabaqta oqıw materialınıń túsiniklilik dárejesi; oqıw jumısınıń klassta hám intematda óz-ara baylanıslı bolıwı ; intemat sharayatında úy wazıypasınıń dúziliwi; oqıwshılardıń tayarlıq dárejesi (bilimleriniń sapası, sóylew hám pikirlew iskerliginiń qáliplesiwi).
Fakultativ shınıǵıw - qandayda bir oqıw páni boyınsha bilimlami tereń ózlestiriw maqsetinde alıp barılatuǵın shınıǵıwdıń tiykarǵı forması. Tiykarǵı waziypası - oqıwshılar bilimlerin keńeytiw, ulardıń qızıǵıwshılıǵın, qábiletlerin anıqlaw hám rawajlandırıw. Gereń oqıwshılar mektepte bul shınıǵıwlar 9 -10 -klaslarda ótkeriledi. Oqıw jobası boyınsha olarǵa háptede 3 saat ajratıladı. Bul qosımsha sabaqlar til, ádebiyat, matematika, miynet tálimi hám basqa (mektep administraciyası tárepinen belgilengen) pánler boyınsha alıp barıladı.
Jeke shınıǵıwlar esitiw qábiletin rawajlandırıw hám seslerdi durıs aytıwǵa úyretiwdı qáliplestiriw boyınsha 20 minuta dawamında ótkeriledi. Bunda 10 minuta esitiw aqılın rawajlandırıwǵa hám 10 minuta seslerdi durıs aytıwǵa úyretiwdı qáliplestiriwge ajratıladı.
Muzıkalı -ritmik shınıǵıwlar maqseti balalardıń esitiw qábileti hám háreket aktivligin rawajlandırıwdan ibarat. Shınıǵıwlar dúzilisi eki bólekke bólinedi: birinshi bólim túrli ritmik háreketler orınlaw shınıǵıwlarınan ibarat ; ekinshi bólekte gereń balalar hár qıylı muzıkalı ritmdı ańǵarıw shınıǵıwları menen shuǵıllanadı.
Ekskurciyalar oqıtıwdı shólkemlestiriw forması retinde biliw iskerligin rawajlandırıw hámde tárbiyalıq procesti jedellestiriw boyınsha úlken qımbatqa iye. Ekskurciyalar dawamında túrli metodlardan paydalanıladı (baqlaw, túsindiriw, ámeliy shınıǵıw ). Tómendegi ekskurciyalar túrleri parıq etedi: pánlerge tiyisli, kásibi jóneltiriw boyınsha, nafosat tárbiyasına qaratılǵan, siyasiy-ideologik túrdegi hám basqalar. Pánlerge tiyisli ekskurciyalar gereń oqıwshılardıń málim pán boyınsha pikirlew sheńberin keńeytiredi, ámeliy bilimlerin rawajlandradı. Kásibi jóneltiriw boyınsha ekskursiyalar islep shıǵarıw kárxanalarında alıp barılıp, gereń oqıwshılardı zamanagóy islep shıǵarıw procesi hám de miynet sharayatları menen tanıstıradı. Nafosatli ekskursiyalar oqıwshılar ulıwma mádeniyatın rawajlantıradı. Tariyxıy esteliklerdi eslew hám múzeylerge alıp barılatuǵın bul ekskurciya túri esitiwinde nuqsanı bolǵan oqıwshılarda puqaralıq hám patriotlıq sezimin oyatadı.
Esitiw nuqsanı bar balalar menen alıp barılatuǵın ekskurciya óziniń qatar qásiyetlerine iye. Ekskursiya ótkeriliwine shekem pedagogikalıq tayarlanıw talap etiledi: ekskursiya maqseti haqqında sıpatlama beriw; jónelis menen tanıstırıw ; jańa atamalar menen tanıstırıw ushın zárúr bolǵan sózlik jumısı ; qatnasıwshılardıń ózbetinshe islewleri ushın kerek bolǵan jeke hám jámáát shınıǵıwların shólkemlestiriw.
Tayansh túsinikler
Tálim - balalardi bilim hám kónlikpeler menen qurallandırıw, sanasına hám minez-qulqına tásir etiw, biliw iskerligin rawajlandırıw.
Tárbiya - balalarǵa ilimiy bilimler sistemasın sıńırıw hám bunıń nátiyjesinde hár tárepleme qáliplesken insandi tárbiyalaw.
Oqıw baǵdarlaması - hár bir oqıw páninen oqıwshılar tárepinen ózlestiriliwi kerek bolǵanan bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelardıń mazmunı hám kólemin belgilep beriwshi oqıw rejesine muwapıq túrde islep shıǵılǵan hújjet.
Bilim - tálim mazmunınıń tiykarǵı elementi bolıp, oqıwshılar tárepinen átirap bolmıstaǵı pán hám hádiyselami, tábiyat hám jámiettiiń rawajlanıw nizamlıqların bilip alıw nátiyjesi bolıp tabıladı.
Kónlikpe - arnawlı bir iskerlikti orınlaw qábiletin támiyinleytuǵın metodlar jıyındısın iyelew.
Predmet ámeliy tálimi (PAT) - miynet tálimdiń baslanǵısh basqıshı.