Tezlik va vaqt bo‘yicha masofani aniqlash
Download 0.63 Mb. Pdf ko'rish
|
\'Untitled.FR11.pdf ìàñ
121 TEZLIK VA VAQT BO‘YICHA MASOFANI ANIQLASH Masala. «Tiko» avtomobili 1 soatda 70 km yo‘l yurdi. U shunday tezlik bilan 2 soatda necha kilometr yo‘l yuradi? 3 soatda-chi? Yechish. 2 soatda o‘tilgan yo‘l 1 soatda o‘tilgan yo‘ldan 2 marta uzun bolgani uchun avtomobil 2 soatda 70 • 2 = 140 (km) yo‘l bosadi. 3 soatda bosgan yo‘li: 70-3=210 (km) bo‘ladi. «Avtomobil 1 soatda 70 km yo‘l yurdi» deyish o‘rniga «Avtomobilning tezligi soatiga 70 km» yoki avtomobil 70 km/soat tezlik bilan harakatlanyapti deyish ham mumkin. Uzunlikning o‘lchov birliklari m m , sm, dm , m, k m ; vaqtning o‘lchov birliklari sek u n d , m in u t, s o a t bolgani kabi tezlikning ham o‘lchov birliklari bor. Ular m/min, m/s, km/s, km/min, km/soat bolishi mum kin. Tezlikning o‘lchov birliklarini yozganda avval uzunlik birligi yozilib, so‘ng qiya chiziq «/» (yoki «—») qo‘yiladi va qiya chiziq tagiga vaqt yoziladi. Masala yechimini shunday yozish mumkin: Yechish. 1 ) 7 0 k m /soa t • 2 soat=140km Javob: 140km. 2) 70 k m /soa t • 3 soat=210km. Javob: 210km . Berilgan tezlik va berilgan vaqtga ko‘ra bosib o‘tilgan yo‘lni topish uchun tezlik va vaqtni o'zaro ko'paytirish kerak. TJmuman, soatiga v km yo‘l bosayotgan jismning t soatda o‘tgan yo'lini S harfi bilan belgilasak, buyo‘1 S = v • t formulaga (qoidagd) ko‘ra hisoblanadi. 1. Gulchehra 1 soatda 4 km yo‘l o‘tadi. Shunday tezlik bilan 2 soatda necha kilom etr y o‘l bosadi? 3 soatda-chi? 4 soatda- chi? 30 minutda-chi? 2. Poyezd 56 km/soat tezlik bilan ketyapti. U a) 2 soatda; b) 5 soatda necha kilometr yo‘l o‘tadi? 3. «Neksiya» avtomobili 90 km/soat tezlik bilan yuryapti. Uning 1 m in u td a , 10 m in u td a, 15 m in u td a, y a rim soa td a o ‘tgan yo‘lini toping. 128 4. Mashina 1 soatda 72 km yo‘l yurdi. U 1 minutda qancha masofani o‘tadi? Yechish. 1 ) 1 km = 1000 m; 2) 72 km = 72 000 m 3) 1 soat = 60 minut; 4) 72 000 m : 60 = 1 200 m = 1 km 200 m Javob: Mashina 1 minutda 1200 m yo‘l yuradi. 5. Mohira 100 qadam tashlaganda 50 metr, uning otasi 150 qadam tashlaganda 90 metr yo‘l bosadi. 180 metr masofani bosish uchun Mohira necha qadam tashlashi kerak? Otasi-chi? 6 . Poyezd 20 km masofani 20 minutda, Qorabayir ot esa 30 minutda o‘tadi. Ularning har biri 1 soatda necha kilometr yo‘l yuradi? 7. 100 m etrga yugurishda Dilnoza m a r ra g a 2 0 s e k u n d d a k e ld i. X adich a 160 m etr m asofaga 40 sekundda yugurib bora oladi. 2 0 0 metrlik masofaga shunday tezlik bilan yugurishsa, m arraga kim birinchi bo‘lib keladi? \ 8 . Ikki qishloq orasidagi m asofa 34 km. Bu qishloqlardan bir vaqtda bir-biriga qarab piyoda va velosipedchi yo‘lga chiqdi. V e losip ed ch in in g tezlig i 12 k m /soat va p iyod a n in g tezligi 5 km/soat bo‘lsa, ular necha soatdan keyin uchrashadi? 9. Ikki qishloq orasidagi m asofa 34 km. Bu qishloqlardan bir- biriga qarab bir vaqtda piyoda va velosipedchi yo‘lga chiqdi. Velosipedchining tezligi 12 km/soat. Agar ular 2 soatdan so‘ng uchrashishgan bo‘lsa, piyodaning tezligini toping. 10. Ikki qishloqdan bir-biriga qarab bir vaqtda velosipedchi va piyoda y o lg a chiqishdi. V elosipedchining tezligi 12 km/soat. Piyoda 1 soatda 5 km yo‘l bosadi. Agar ular 2 soatdan so‘ng uchrashishgan bo‘lsa, qishloqlar orasidagi masofani toping. Download 0.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling