Tiykarg’i bo’lim

KIRIW
Ustazdıń eń ullı minneti - onıń xalqqa nafi tegadigan, aqıl -zeyinli, qábiletli, zeyinli shákirtler tayarlaw bolıp tabıladı. Tárbiyashi jetkinshekti xalqımızdıń múnásip perzentleri etip tárbiyalaw sıyaqlı zárúrli hám jaǵımpazlı usınıń menen birge juwapkerli wazıypanı atqaradı. Tárbiyashiniń siyasiy jetikligi balalardıń tárbiyalaw sapası ushın xalıq hám jámiyet aldındaǵı óz juwapkershilikin ańǵarıwǵa tálim - tárbiya jumısların sheshiwge dóretiwshilik jantasıwǵa óz sheberligin mudami aktivlashtirib barıwı hám kásiplerdiń ishdagi ósiwge kómeklashuviga járdem beredi. Tárbiyashi ózi jasap turǵan úlke ómirin biliwi tábiyaat hám jámiyet faktorların túsiniwi social aktiv bolıwı kerek.
TIYKARG’I BO’LIM
Pedagogika - bul keleshek, keleshek ushın miyraslar etip qaldırılatuǵın baylıq bolıp tabıladı. Bul baylıqtıń salawatı oǵada ullıki, ol adamdı ruwxıy tárepten bay etip, kewilin baxtga, ilohiy nurga toldıradı. Dúnyada qandayda bir gey birew joqki, onıń ustazı bolmasa. Ol húkimet basshısı, ullı oqımıslılardı, shıpakerlerdi, xalıq miyirin qazanǵan jazıwchimi yamasa qolıgul qol ónermentime, qoyıngki, barlıqtıń óz ustazı hám turmıs jolin jaqtılandırǵan etip turıwshı jolbasshısı boladı. Respublikaımızda pedagog xızmetkerlerdiń aylıq is haqıları jıldan-jılǵa asırılıp, turmıs sharayatları jaqsılanıp kelinip atır. Pedagog xızmetkerlerdi mamanlıǵın asırıw ilimiy-metodikalıq orayları keńeytirilip atır, olardıń siyasiy tayınlıǵına talap kúshaytirilmoqda; hár 4-5 jılda qayta tayarlawdan ótiwleri ushın shárt-sharayat jaratılıp atır. Pedagog - tárbiyashi shaxsına qoyılǵan talaplar. Pedagog -tárbiyashi balalarǵa kúndelik turmısda, oyınlarda, shınıǵıwlarda, birgeliktegi miynet iskerliginde hám olar menen bolatuǵın mámilede tásir kórsetedi. Ol hár bir balanı dıqqat menen úyreniwi, onıń jeke qásiyetlerin, qábiletlerin biliwi, pedagogikalıq ádeplilikin kórinetuǵın etiwi, balalardıń turpayın, jumıs nátiyjelerin shın bahalawı kerek, olarǵa waqıtında járdem kórsete alıwı, shańaraqtaǵı jaǵdayı menen qızıǵıwshılıqı zárúr. Házirgi zaman tárbiyashisiniń tiykarǵı pazıyletlerinen biri óz kásipine shın berilgenligi, ideologik ıqtıqatliligi óz kásipin súyiwi jáne bul kásibi bolǵan sheksiz sadıqlıq oqıtıwshı -tárbiyashi basqa kásip iyelerinen ajıratıp turıladı. Pedagog - tárbiyashi shaxsına quyılatuǵın zárúrli talaplarınan biri mınada, ol óz predmetin, onıń metodikasın tereń ózlestirgen bolıwı zárúr.
Predmetti jáne onıń teoriyası tereń biliwi balalardı biliwge bolǵan qızıǵıwshılıqların asıradı. Bul pedagog - tárbiyashiniń abıraysın kóteredi. Tárbiyashi kásipine tán bolǵan zárúrli pazıyletlerinen talaplarınan biri balalardı súyiw olardıń turmısı menen qızıǵıwshılıq hár bir shaxstı húrmet etiwden ibarat. Balanı jaxsı kórgen pútkil kúsh hám bilimin balalardı keleshegi ullı watanǵa sadıq puqara etip tárbiyalawǵa saparbar qilaoladigan adamǵana haqıyqıy tárbiyashi pedagog bóle aladı. Balaǵa bıyparq onıń keleshegi hám qızıqmaytuǵın tárbiyashilik kásipine biyparq adam haqıyqıy pedagog - tárbiyashi bola almaydı. Balalardı súyiw - pedagogdıń quramalı miynetin ózine tartatuǵınlı hám jeńil etedi. Oqıtıwshı tárbiyashiniń balalarǵa munasábeti pedagogikada tárbiyalaniwshi shaxsqa húrmet, oǵan talap etiwshilik menen bir qatarda turadı. Bul munasábet balada pedagoga salıstırǵanda isenimdi oyatadı, oqıtıwshına balalarǵa anıq ruwxıy
tárbiyashısı bolıwǵa múmkinshilik beredi. Pedagog iskerliginiń tabısı pedagogikalıq qábiletleriniń bar ekenligine de baylanıslı. Pedagogikalıq qábiletler - pedagogikalıq uqıpına erisiwdiń jayi bolıp tabıladı. Pedagogikalıq qábiletler quramına : pedagogikalıq gúzetiwshenlik, pedagogikalıq oyda sawlelendiriw, dıqqattı bólistiriw, shólkemlestiriwshilik qábileti hám pedagogikalıq mashqalalar kiredi. Pedagogikalıq qábiletler pedagogikalıq iskerligi processinde, sonıń menen birge onı bul iskerlikke tayarlaw processinde qáliplesedi.
Pedagogikalıq uqıp - bul jetkinshekke tálim-tárbiya beriwdi joqarı dárejede hám turaqlı túrde rawajlanıwlashtirib barıw kórkem óneri bolıp tabıladı.
Pedagog - tárbiyashi shaxsın qáliplestiriw. Tárbiyashi mektepge shekem jasındaǵı balalarǵa tábiyaat, jámiyet hádiyseleri, úlkenlerdiń miyneti haqqında baslanǵısh bilim hám túsinikler beredi, olarǵa materiallıq etika, óz qatarlasları hám úlkenler menen mádeniyatlı manosabatda bolıw ádetlerin sińiredi, jaqsılıq, haqıyqatgo'ylik, ádalat, batırlıq, qarapayımlıq, úlkenlerge xurmat menen qaraw, tábiyaatqa qızıǵıwshılıq, gúzetiwshenlik, ósimlik hám haywanlarǵa ǵamxorlıq menen qaraw, miynetsevarlik, úlkenlerdi miyneti nátiyjelerin saqlap -álpeshlew sıyaqlı ahloqiy sapalardı tárbiyalaydı. Xalıq kórkem óneri, muzıka, qosıq, ádebiyat, suwretleytuǵın kórkem ónerdi biliw, kórkem ónerge muhabbat tárbiyashin mádeniyatlı etedi, balalar menen júrgizetuǵın jumısında járdem beredi. Pedagog kerekli bilim, ilmiy tájriybe hám kónlikpelerdi málimbir izbe-izlik menen iyelep barsa ǵana balalardı tárbiyalaw hám olarǵa tálim beriw jumısında jaqsı nátiyjelerge erisedi. Tárbiyashi óz kásipiniń sheber ustası bolıw ushın arnawlı tayarlanıwı kerek. Ol tómendegi shártlerge ámel etiwi kerek:
1. Pedagog jetkinshekti tárbiyalaw ushın joqarı maǵlıwmatlı, kerekli bilimlerdi iyelep, kerekli ádebiyatlardı tańlay alatuǵın, ilimiy ádebiyatlar menen isley alatuǵın, aldıńǵı tájiriybeli pedagoglardıń tájiriybesin úyrenip, óz jumisına nátiyjeni ámelde qollanıw eta alatuǵın kisi bolıwı kerek
2. Pedagog balalardı gúzete alatuǵın, olardıń xulqi, minez-qulqı sebeplerin tuwrı analiz etip, oǵan unamlı tásir etiwshi qurallardı tapa alıwı kerek.
3. Jetkinshekti kerekli bilim, ilmiy tájriybe, kónlikpelerden xabarlı qılıw ushın pedagogdıń sóylewi tuwri, anıq, logikalıq, ıqsham bolıwı kerek. Tálim beriwde texnikalıq qurallardan nátiyjeli paydalana alıwı kerek. Balalar bilim, ilmiy tájriybe, kónlikpelerdi jaqsı ózlestirip alıwları ushın aktivlashtirib sorawlardan paydalanıwı kerek.
4. Tárbiyashi ózine júklengen wazıypanı orınlaw ushın balalarda sol iskerligine salıstırǵanda qızıǵıwshılıq oyata alıw, olardıń dıqqatın tartıp, aktivligin ósiriw, balalardıń xulqini, minez-qulqın shın bahalay alıwı kerek.
5. Hár bir iskerlik ushın kerekli materiallardı aldınan tayarlab qoyıwı kerek.
6. Kún rejimin to'g'i tashkil eta biliwi, balalar jámáátine odaǵı hár bir a'zoni itibarǵa alǵan halda basshılıq ete biliw.
7. Balalardıń psixik hám fizikalıq jaǵdayın anıqlay biliwi hám bunı balalar menen ámelge asırilatuǵın tálim-tárbiyalıq jumıslarında itibarǵa alıwı kerek.
8. tárbiyashi ata-analar menen úzliksiz túrde sáwbetler, ushırasıwlar ótkerip, informaciya almastırıp turıwı kerek.
9. Pedagog balalarǵa salıstırǵanda hayrihoxlik munasábette bolıwı, hár bir bala ushın qolay sharayat jaratılıwması, hafa bolsa ovuntara alıwı kerek.
10. Kún tártibinde alıp barǵan tálim-tárbiya jumısın analiz ete biliwi jáne onı jáne de jaqsılaw jolların tapa alıwı kerek.
JUMAQ
Eń áhmiyetlisi - tárbiyashi balalarǵa isenim menen qarawı, olardıń miynetsevarligi, ǵárezsizligi, baslamashıları tuwrı sıylawı hám ǵárezsiz iskerlik etiwleri ushın múmkinshilik jaratılıwması kerek. Bunı balalar joqarı bahalaydilar.