Tmci instituti iqtisod 22-39 guruhi talabasi

TMCI INSTITUTI

Iqtisod 22-39 guruhi talabasi:

Abdurazakova Nigora

XOSMAS INTEGRALLAR Reja:

1.Birinchi tur xosmas integrali

2.Yaqinlashuvch va uzoqlashuvchi xosmas integral

3.Chekli oraliq bo’yicha olingan xosmas integral

Xosmas integral (birinchi tur xosmas integrali)

xosmas integral (birinchi tur xosmas integrali) deyiladi va

kabi belgilanadi. Bu holda funksiyani oraliqda xosmas ma’noda integrallanuvchi deyiladi. Demak, ta’rif bo’yicha
Bu holda – xosmas integral yaqinlashuvchi deyiladi.

oraliqda integral tushunchasini ham kiritish mumkin:

Nihoyat da xosmas integral tushunchasini kiritamiz:
Bu yerda funksiyadan ixtiyoriy segmantda Riman ma’nosida integrallanuvchanligi talab qilinadi. Agar (3) limit mavjud bo’lsa, u holda xosmas integral yaqinlashuvchi, aks holda uzoqlashuvchi deyiladi.

(3) limit va larning mos ravishda va ga qanday usulda intilishiga bog’liq emasligini ta’kidlash lozim. Boshqacha aytganda integral yaqinlashuvchi bo’lishi uchun limitlarning mavjud bo’lishi zarur va yetarli Bu holda bo’ladi:

Chekli oraliq bo’yicha olingan xosmas integral tushunchasi:

funksiyani qaraylik. Bu funksiya [0;1) da uzluksiz, ammo u chegaralanmagan kesmada Riman ma’nosida integrallanuvchi bo’ladi:
Bu yerdan esa
Bu limitga ya’ni 2 soniga funksiyadan [0; 1) oraliq bo’yicha olingan xosmas integral (ikkinchi tur xosmas integral) deyiladi va
kabi belgilanadi.

Endi chegaralangan oraliq bo’yicha olingan xosmas integral tushunchasini kiritamiz. funksiya oraliqda aniqlangan bo’lib, oraliqda Riman ma’nosida integrallanuvchi bo’lsin. Agar

mavjud bo’lsa, u holda bu limit funksiya oraliq bo’yicha olingan xosmas integral (2 – tur xosmas integral) deyiladi va
kabi belgilanadi. Shunday qilib, ta’rif bo’yicha:
(5) limit mavjud bo’lsa, xosmas integral yaqinlashuvchi, aks holda uzoqlashuvchi deyiladi.
- belgi (5) limit mavjud bo’lsa ham bo’lmasa ham ishlatiladi.
Shunga o’xshash funksiya oraliqda aniqlangan va segmantda Riman ma’nosida integrallanuvchi bo’lsa, xosmas integral tushunchasini quyidagicha kiritishimiz