Toshkent arxitektura qurilish instituti Qurilishni boshqarish fakulteti 31-20 guruh talabalari larning “Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalari iqtisodiyoti” fanidan ‘’Armatura ishlab chiqarish korxonalari’’ mavzusida mustaqil

MAVZU: Armatura ishlab chiqarish

1. Armatura materiali. 2. Armatura ishlab chiqarish jarayoni. 3.O’zbekistonda armatura ishlab chiqarish. 4.Armatura turlari.

REJA:

1. Armatura (lotincha: armatura — qurollanish, anjomlar), xususan temir-beton konstruksiyalar armaturasi — betonning choʻzilishga (kamdan-kam siqilishga) mustahkamligini oshirish uchun moʻljallangan tarkibiy qismi. Asosan poʻlatdan yasalgan egiluvchan armatura (sterjen yoki payvandlangan toʻr), baʼzan bikr armatura (prokat qoʻshtavrlar, shveller, burchaklik) ishlatiladi. Mustahkamligi va plastikligi boʻyicha sterjensimon (diametri 6+90 mm), chiviqsimon (diametri 3+8 mm) va zoʻrikma (900 Mn/sm2 va undan ortiq kuchga chidaydigan) armaturalarga boʻlinadi. Poʻlat armaturalar baʼzan oyna orasiga va choʻyan quymalarning choʻzilish zonasiga ham qoʻyiladi. Turkistonning qadimgi binokor ustalari ham armaturadan keng foydalanganlar. Sinchli devor orasiga qoʻyiladigan sinch, paxsa devor orasiga qoʻyiladigan shox-shabba va qamishlar, loyga qoʻshiladigan somon oʻsha davrning armaturasi edi.

• Shuningdek armatura atamasi ostida mashina, konstruksiya, inshootlarning toʻgʻri ishlashini taʼminlovchi yordamchi qurilma va detallar toʻplami ham tushuniladi. Masalan, vodoprovod armaturasi (klapanlar, kranlar, suv oʻlchagich); qozonxona armaturasi (termometrlar, manometrlar, saqlagich klapanlari); isitish tizimi armaturasi (termoregulatorlar, termostatlar va h.k.); gaz tizimi armaturasi (kran va klapanlar, reduktorlar va h.k.); elektr texnikasi armaturasi (patronlar, oʻchirib yoqqichlar, rozetkalar, qandillar).

2. Kompozitni mustahkamlash ishlab chiqarish jarayoni bir necha asosiy bosqichlardan iborat. Birinchidan, uzluksiz iplar shaklidagi shisha tolali polimer qatroni bilan maxsus idishda singdiriladi, uning tarkibida qotishtiruvchi kompozitsion mavjud bo’lib, buning natijasida mahsulot qattiq ko’rinishga keladi. Kompazit to’liq namlanganda, rovon ma’lum bir diametrdagi novda olish uchun shakllantiruvchi qolipga beriladi. Qattiqlashishini kutmasdan, manba moddasi polimerizatsiya kamerasidan tortib, ma’lum bir haroratgacha qizdiriladi. Nihoyat, o’ralgan va mahkamlangan kompozit prutda qovurg’a yuzasini hosil qilinadi. Uning ustiga to’qilgan qovurg’a bar, qatronlar polimerizatsiya qilingan quritish kamerasiga kiradi. Polimerizatsiyadan so’ng tayyor armatura sovutish moslamasiga kiradi va undan keyin armatura oldindan belgilangan uzunlikdagi bo’laklarga bo’linadi yoki rulonlarga o’raladi.