Reja: Nurash jarayoni xosil bulgan mineral zarrachalarning bir-biri bilan kalьtsiy karbonat va chirindi moddalari ta’sirida yopishib donador xolatdagi uvokchalar xosil kiladi. Bu uvokchalar tuproq struktura elementlari (yoki struktura agergati) deyiladi. Ana shu struktura agergatlarining tuplami (barchasi) birgalikda tuproq strukturasini xosil kiladi. Donodor uvokchalarning sochilib (aloxida-aloxida) turish kobiliyati tuproqning struktura xolati deyiladi. - Nurash jarayoni xosil bulgan mineral zarrachalarning bir-biri bilan kalьtsiy karbonat va chirindi moddalari ta’sirida yopishib donador xolatdagi uvokchalar xosil kiladi. Bu uvokchalar tuproq struktura elementlari (yoki struktura agergati) deyiladi. Ana shu struktura agergatlarining tuplami (barchasi) birgalikda tuproq strukturasini xosil kiladi. Donodor uvokchalarning sochilib (aloxida-aloxida) turish kobiliyati tuproqning struktura xolati deyiladi.
- Tuproq strukturasi uning eng muxim xususiyatlaridan biri bulib.suv-xavo,issiklik,ozika rejimlarining yaxshi bulishiga mikrobiologik jarayonlarning jadalligiga.tuproqning fizik-mexanik xossalariga ijobiy ta’sir kursatadi va bunday tuproqlarda usimliklardan yukori xosil olinadi.
Tuproqdagi struktura agergatlarning katta-kichikligiga karab makrostrukturali va mikrostrukturali tuproqlarga bulinadi. Makrostrukturali tuproqlarda agergatlarning kattaligi 0,25-10 mm, mikrostrukturali tuproqlarda esa 0,25 mml kichik buladi. Struktura agergatlari tuproqdagi mayda mexanik zarrachalarining mineral va organi kolloidlar ta’sirida uzaro birikish,yopishishidan xosil buladi. Bunda dastlab mikroagergatlar paydo buladi. Bundan tashkari kolloidlarning kup valentli kogulyativlar ta’sirida gel xolatning kolloidlar kup valentli kogulyatorlar,loyka zarrachalar yetarli bulgan tuproqlarda mikroagergatlar kup buladi. Mikroagergatlar uzaro kalьtsiy karbonat. Gips,chirindi ta’sirida bir-biriga yopishib makroagergatlarni xosil kiladi. Tuproq struktura elementlarining paydo bulishida chirindining axamiyati katta. Yangi paydo bulgan chirindi xolidagi organik kolloidlar struktura agergatlar paydo bulishida juda katta rolь uynaydi. SHuning uchun serchirindi kora tuproqlarda va tuk tusli utloki tuproqlarda bir-biriga mustaxkam birikkan suvga chidamli va eng yaxshi sifatli donodor xolagi struktura elementlari kup buladi. - Tuproqdagi struktura agergatlarning katta-kichikligiga karab makrostrukturali va mikrostrukturali tuproqlarga bulinadi. Makrostrukturali tuproqlarda agergatlarning kattaligi 0,25-10 mm, mikrostrukturali tuproqlarda esa 0,25 mml kichik buladi. Struktura agergatlari tuproqdagi mayda mexanik zarrachalarining mineral va organi kolloidlar ta’sirida uzaro birikish,yopishishidan xosil buladi. Bunda dastlab mikroagergatlar paydo buladi. Bundan tashkari kolloidlarning kup valentli kogulyativlar ta’sirida gel xolatning kolloidlar kup valentli kogulyatorlar,loyka zarrachalar yetarli bulgan tuproqlarda mikroagergatlar kup buladi. Mikroagergatlar uzaro kalьtsiy karbonat. Gips,chirindi ta’sirida bir-biriga yopishib makroagergatlarni xosil kiladi. Tuproq struktura elementlarining paydo bulishida chirindining axamiyati katta. Yangi paydo bulgan chirindi xolidagi organik kolloidlar struktura agergatlar paydo bulishida juda katta rolь uynaydi. SHuning uchun serchirindi kora tuproqlarda va tuk tusli utloki tuproqlarda bir-biriga mustaxkam birikkan suvga chidamli va eng yaxshi sifatli donodor xolagi struktura elementlari kup buladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
