Ulotriksning ko`payishiga oid masalalar

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usullari

Buxoro xiloyati Vobkent tumani
33 – maktabning biologiya va kimyo fani o`qituvchis Shexov Rahmatulla

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usullari

2 gameta 1 zigota 4 ta yangi ip

izogametalar
Ulotriksning jinsiy ko'payishida teng kattalikdagi ikki xivchinli izogametalar hosil bo'ladi. Ular suvda suzib yuradi, bir-birlari bilan juft-juft bo'lib qo'shilib, 1 ta zigota hosil qiladi. Zigota qalin po'st bilan qoplanadi va tinim davri tugagach to'rtta hujayraga bo'linadi. To'rtta hujayraning hammasi o'sib, ulotriksning yangi ipiga aylanadi.
Yuqoridagi tenglikka izoh:

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usullari

1-masala. Ulotriksni jinsiy ko`payishida 64 ta gameta hosil bo`lgan bo`lsa shu gametalardan qancha zigota va qancha ulotriks iplari hosil bo`lganligini toping.

2 gameta 1 zigota 4 ta yangi ip

64 gameta x=zigota y=yangi ip
x = = 32 ta zigota
y = = 128 ta yangi ulotriks ipi
y = = 128 ta ip
Javob: 32 ta zigota va 128 ta yangi ulotriks ipi hosil bo`lgan.
y ni zigota sonidan ham topish mumkin

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usullari

2 – masala. Agar ulotriksning jinsiy ko`payishi natijasida 128 ulotrikis ipi hosil bo`lgan bo`lsa ulotriks ipini hosil qilgan zigotalar soni umumiy zigotani tashkil qilgan umumiy gametalar sonini aniqlang.

2 gameta 1 zigota 4 ta yangi ip

y gameta x zigota 128 ta ip
x umumiy zigotalar sonini topamiz:
x = = 32 ta zigota
y umumiy gametalar sonini topamiz:
y = = 64 ta gameta
Javob: 32 ta zigota va 64 ta gameta

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usallari

3-masala. Ulotriksni jinsiy ko`payishida 256 ta gameta hosil bo`lgan bo`lsa shu gametaning 25% dan zigota hosil bo`lgan, zigotaning 50% dan ulotriks iplari hosil bo`ldi.

Qanacha ulotriks iplari hosil bo`lgan?

A)64 B)32 C)128 D)16

2 gameta 1 zigota 4 ta yangi ip

256 x y

x = = 128 ta zigota

y = = 512 ta yangi ulotriks ipi

512 ta ip _______ 100% bo`lsa,

x___________ 25% x= = 124 ta ip.

124 ta ip _______100% bo`lsa,

x _________ 50% x= = 64 ta yangi ip

•  

Ulotriksning jinsiy ko`payishiga oid masalalar ishlash universal usullari

5–masala. Agar ulotriksning jinsiy ko`payishi natijasida 64 ulotrikis ipi hosil bo`lgan bo`lsa ulotriks ipini hosil qilgan zigotalar soni umumiy zigotani 25% tashkil qilsa, shu zigotani hosil qilgan gameta umumiy gametalarni 50% tashkil qilsa, umumiy gametalar sonini aniqlang.

A)128 B)256 C)512 D)64

2 gameta 1 zigota 4 ta yangi ip

y gameta x zigota 64 ta ip

x umumiy zigota sonini topamiz:

x = = 24 ta zigota

y umumiy gameta sonini topamiz:

y = = 32 ta gameta

32 _______25%

128 = x_______ 100%

128__________50%

256 = x___________100%

Javob: 256 ta gameta soni

•  

Foydalanilgan adabiyotlar

• O`. Pratov va boshqalar “Botanika 6 ” maktab o`quvchilari uchun darslik. O`zbekiston – 2017 yil
• DTM test topshiriqlari to`plami. 2016 – 2020 yillar