Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги самарканд давлат тиббиёт университети самаркад вилоят согликни саклаш бошкармаси
Download 28.13 Kb.
|
kurs ishi Гломерулонефрит
- Bu sahifa navigatsiya:
- КУРС ИШИ Мавзу: ГЛOМЕРУЛОНЕФРИТЛАР
|
УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОГЛИКНИ САКЛАШ ВАЗИРЛИГИ САМАРКАНД ДАВЛАТ ТИББИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ САМАРКАД ВИЛОЯТ СОГЛИКНИ САКЛАШ БОШКАРМАСИ КУРС ИШИ Мавзу: ГЛOМЕРУЛОНЕФРИТЛАР Бажарди:
Самарканд 2 0 2 3
I.Mavzuning Dolzarbliligi. II. Nazariy Qism 1 Glomerulonefrit 2 Glomerulonefritning tarqalganligi 3 Glomerulonefrit alomatlari va belgilari 4 Glomerulonefrit sabablari 5 Glomerulonefrit asoratlari 6 Glomerulonefritni tashxislash 7.Utkir glamerulonefrit etiologiyasi va patogenezi 8.Klinikasi 9 Glomerulonefritni davolash 10.Profilaktikasi III AMALIY QISM(Kasalik tarixi) IV XULOSA V FOYDALANGAN ADABIYOTLAR. Mavzuning Dolzarbliligi Glamerulonefrit-buyrak koptokchalaring immun-yalliglanish bilan kechadigan ka salligi bulib keladigan zharayon kanchalar xamma oralik tukimalarini ham kamrab olish va patologik uzgarishlar zurayib borib SBE rivozhlanadi. Glomerulonefritlar buyrak casalliklari orasida tarkalishi buyicha buyicha urinni tashkil etish va har 10.000 aholi orasida tahminan 10-15 kishida uchaidi. Klinikasi kechishi va morfologik uzgarishlar nuktai nazardan tomerulonefritlarni utkir, tez rivojlanib boruvchi va surunkali shakllari farqlanadi. Shuurinda yakkol klinika kuni bilan ko'rinadigan bulgan glomerulonefrit doimo ham uning utkir shakli bulmasligini yodtsa tutish kerak. Chunki u ilgari behuda ko'rinadigan bulgan surunkali glome- rollonefrit kuzishi bulishi mumkin. Shu sabbli buyraklar biopsiya usuli tashxisini kuyishda hal kiluvchi bo'lishga ega. Qayt malum bir bemor buyragidagi morfologik zharayon (tashxis) uzgarmaidi, ammo sklerotik uzgarishlar ko'chib o'tadi. Zamonaviy tamoyillarga kura shomerulonefritlarni kuyidagi morfolog shaklari farqli > Utkir - diffuz proliferativ (intrakapillarar) glomerulonefrit; > Tez rivojlanib boruvchi glomerulonefrit (immun depozitar bilan va kam immunli); > Mesangial proliferativ shovqin IgA nefropati yoki glomerulonefrit; > Membranoz proliferativ glomerulonefrit; > Membranoz glomerulonefrit; > Glomerulonefrit minimal uzgarishlar bilan; > Fokal-segmental gpomeruloskleroz; > Fibrillyar immunoaktoid glomerulonefrit; > Fibroplastik-skperotik glomerulonefrit. Tsiaid ethylgan gpomerulonefritlarning morfologik turlaridan birinchi ikkitadan tapshchari butun surunkali kechadi. Morfologik turidan tapshchari etakchi belgiga asosan glomerulonefritlarni gematurik, gi pertonik va nefrotik sindrom bilan kechishi farqli. Kuyida biz uchun har bir shaklga bizni tuxtalib utamiz. GLOMERULONEFRIT Ko’p hollarda glomerulonefritning rivojlanishi organizmning infektsion tabiatli antigenlarga nisbatan ortiqcha immun reaktsiyasi bilan bog’liq. Bundan tashqari, buyrakning shikastlanishi autoantitanalarning vayronkor ta’siri natijasida yuzaga keladigan glomeruloronefritning autoimmun shakli ham mavjud. Glomerulonefritda antigen-antitana komplekslari buyrak koptokchalarining kapillyarlarida to’planib boradi, natijada birlamchi siydik ishlab chiqarish jarayoni buziladi, organizmda suv, tuzlar va modda almashinuvi mahsulotlari ushlanib qoladi, antigipertenziv omillar darajasi kamayadi. Bularning barchasi arterial gipertenziya va buyrak yetishmovchiligi rivojlanishiga olib keladi. GLOMERULONEFRITNING TARQALGANLIGI Bolalarda glomerulonefrit orttirilgan buyrak kasalliklari orasida siydik yo’llari infektsiyasidan so’ng ikkinchi o’rinni egallaydi. Urologiya statistik ma’lumotlariga ko’ra, glomerulonefrit surunkali buyrak yetishmovchiligining rivojlanishi sababli bemorlarning erta nogiron bo’lib qolishining eng ko’p uchraydigan sababi hisoblanadi. O’tkir glomerulonefrit har qanday yoshda rivojlanishi mumkin, ammo odatda, kasallik 40 yoshgacha bo’lgan bemorlarda yuzaga keladi. GLOMERULONEFRIT ALOMATLARI VA BELGILARI O’tkir diffuz glomerulonefrit alomatlari ko’pincha streptokokklar (angina, pioderma, tonzillit) tomonidan chaqirilgan infektsion kasallikdan bir yoki uch hafta o’tgach paydo bo’ladi. O’tkir glomerulonefrit uchun uchta asosiy alomat xarakterlidir: Siydik (oliguriya, mikro- yoki makrogematuriya); Shish; Gipertonik. Bolalarda o’tkir glomerulonefrit jo’shqinlik bilan rivojlanadi, siklik ravishda kechadi va odatda sog’ayib ketish bilan tugaydi. Kattalarda o’tkir glomerulonefrit rivojlanganda kasallik xira shaklda namoyon bo’lib, siydikning o’zgarishi, umumiy alomatlarning yo’qligi va surunkali shaklga o’tish moyilligi bilan xarakterlanadi. Glomerulonefrit tana haroratining ko’tarilishi (kuchli gipertermiya ehtimoli mavjud), umumiy zaiflik, ko’ngil aynishi, ishtahaning pasayishi, bosh og’rig’i va bel sohasidagi og’riq bilan boshlanadi. Bemor oqarib ketadi, uning qovoqlari shishgan bo’ladi. O’tkir glomerulonefritda dastlabki 3-5 kunda diurezning kamayishi kuzatiladi. Keyin chiqariladigan siydik miqdori ortadi, ammo uning nisbiy zichligi kamayadi. Glomerulonefritning yana bir doimiy va ajralmas belgisi — gematuriya (siydikda qon borligi). 83-85% hollarda mikrogematuriya rivojlanadi. 13-15% hollarda makrogematuriya rivojlanishi mumkin, bunda siydik uchun «go’sht yuvindisi» rangi xos bo’adi, ba’zida qora yoki to’q jigarrang bo’lishi mumkin. Glomerulonefritning eng aniq belgilaridan biri — yuzning shishishi, u ertalab ifodalanadi va kun davomida kamayadi. Shuni ta’kidlash kerakki, mushaklar va teri osti yog’ to’qimalarida 2-3 litrgacha suyuqlik to’planishi shishish kuzatilmasdan ham sodir bo’lishi mumkin. Maktabgacha yoshdagi to’lacha bolalarda shishning yagona belgisi ba’zan teri osti kletchatkasining zichlashishi hisoblanadi. O’tkir glomerulonefritli bemorlarning 60 foizida gipertoniya rivojlanadi va og’ir holatlarda u bir necha hafta davom etishi mumkin. 80-85% hollarda o’tkir glomerulonefrit bolalarning yurak-qon tomir tizimini shikastlanishiga olib keladi. Markaziy asab tizimi funktsiyasining buzilishi va jigar kattalashishi ehtimoli mavjud. O’tkir glomerulonefritning ikkita asosiy kechish varianti ajratiladi: Tipik (siklik). Tez boshlanishi va klinik alomatlarning yoqrin namoyon bo’lishi xarakterlidir; Yashirin (asiklik). Glomerulonefritning xira shakli bo’lib, asta-sekin boshlanishi va alomatlarning zaif ifodalanishi bilan tavsiflanadi. Kech tashxislanishi va surunkali glomerulonefritga o’tish moyilligi tufayli sezilarli xavf tug’diradi. O’tkir glomerulonefritning yaxshi kechishi, o’z vaqtida tashxislanishi va davolay boshlanishida asosiy alomatlar (shish, arterial gipertoniya) 2-3 hafta ichida o’tib ketadi. To’liq sog’ayib ketish 2-2,5 oydan keyin qayd etiladi. Surunkali glomerulonefritning quyidagicha kechish variantlari ajratiladi: Nefrotik (siydik alomatlari ustun);
Glomerulonefrit va ayrim viruslar, Toxoplasma gondii, Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae va Staphylococcus aureus tomonidan chaqiriladigan kasalliklar bilan bog’liqligiga ishora qiladigan ma’lumotlar mavjud. Juda ko’p hollarda glomerulonefrit streptokokli infektsiyadan 1-3 hafta o’tib rivojlanadi, tadqiqotlar natijasi glomerulonefrit A guruh b-gemolitik streptokokklarning «nefritogen» shtammlari bilan chaqirilganligini tasdiqlaydi. Bolalar guruhida streptokokkning nefritogen shtammlari tomonidan chaqirilgan infektsiya sodir bo’lganda, o’tkir glomerulonefrit belgilari infektsiyalangan bolalarning 3-15 foizida qayd qilinadi. Laboratoriya tadqiqotlari o’tkazilganda, siydikdagi o’zgarishlar bemor atrofidagi 50% bolalar va kattalarda aniqlanadi, bu esa glomerulonefritning torpid (alomatlarsiz yoki zaif ifodalangan alomatlar bilan) kechishidan dalolat beradi. Skarlatinadan so’ng, uy sharoitida davolangan bolalarning 3-5 foizida va shifoxonada davolangan bemorlarning 1 foizida o’tkir glomerulonefrit rivojlanadi. Surunkali tonzillit bilan og’rigan yoki teri nefritogen streptokok tashuvchisi bo’lgan bolalarda O’RVI ham glomerulonefritning rivojlanishiga olib kelishi mumkin. GLOMERULONEFRIT ASORATLARI
O’tkir buyrak etishmovchiligi (1% hollarda); O’tkir yurak yetishmovchiligi (3% dan kamroq hollarda); Preeklampsiya yoki eklampsiya (o’tkir buyrak gipertenziv ensefalopatiyasi); Miyaga qon quyilishi; Vaqtinchalik ko’rish buzilishi; Surunkali diffuz glomerulonefrit. O’tkir glomerulonefritning surunkali shaklga o’tish ehtimolini oshiradigan omil, gipoplastik buyrak displaziyasidir, bunda buyrak to’qimasining rivojlanishi bolaning xronologik yoshidan ortda qoladi. Progresslovchi kechish va faol immunodepressiv terapiyaga chidamliligi bilan xarakterlanadigan surunkali diffuz glomerulonefrit yakuni buyrakning ikkilamchi bujmayib qolishi bo’ladi. Glomerulonefrit buyrak kasalliklari orasida yetakchi o’rinlardan biriga ega bo’lib, u bolalarda buyrak yetishmovchiligining rivojlanishiga va bemorlarning erta nogironligiga olib keladi. GLOMERULONEFRITNI TASHXISLASH «O’tkir glomerulonefrit» tashxisini qo’yish anamnez (yaqinda boshdan o’tkaziladigan infektsion kasalliklar), klinik tasvir (shishlar, arterial gipertoniya) va laboratoriya ma’lumotlariga asoslanib amalga oshiriladi. Tahlil natijalari quyidagi o’zgarishlar bilan tavsiflanadi: Mikro- yoki makrogematuriya. Makrogematuriyada siydik qora, to’q jigarrang yoki «go’sht yuvindisi» rangini oladi. Mikrogematuriyada siydik rangining o’zgarishi kuzatilmaydi. Kasallikning dastlabki kunlarida siydik tarkibida asosan yangi eritrotsitlar aniqlanadi, keyinchalik esa suvsizlanganlari. 2-3 hafta davomida o’rtacha albuminuriya (odatda 3-6% oralig’ida) qayd qilinadi; Siydik cho’kindisi mikroskopiyasi natijasiga ko’ra mikrogematuriyada donsimon va gialin silindrlar, makrogematuriyada esa eritrositar bo’ladi; Nikturiya, Zimnitskiy porbasi o’tkazilganida diurezning pasayishi. Buyraklar kontsentratsion qobiliyatining saqlanib qolishi siydikning yuqori nisbiy zichligi bilan tasdiqlanadi; Endogen kreatinin klirensini o’rganish natijalariga ko’ra buyraklar filtratsiya qobiliyatining pasayishi; Umumiy qon tahlili natijalariga ko’ra o’tkir glomerulonefritda leykositoz va ECHT o’sishi aniqlanadi. Biokimyoviy qon tahlili mochevina, xolesterin va kreatinin miqdorining yuqoriligi, AST va ASL-O titrining oshganligini tasdiqlaydi. O’tkir azotemiya xarakterlidir (qoldiq azot miqdorining ortishi). Buyraklar ultratovush tekshiruvi va buyrak tomirlarining ultratovushli dopplerografiyasi o’tkaziladi. Agar laboratoriya tadqiqotlari va UTT natijalari shubhali bo’lsa, glomerulonefrit tashxisini tasdiqlash uchun buyrak biopsiyasi olinadi va olingan meterial morfologik tadqiq qilinadi. Utkir glamerulonefrit etiologiyasi va patogenezi Patogenez etiologiyasi. O'tgan asrda kuprok streptokokklar (tonzillit, faringit, surunkali tonsillitni kuzishi va bopshalar) infektsiyadan (Guruhini 1,3,4,12,49 shtammlari, kuprok 12) keyin rivozhlangan. Konda streptolizin titrlarini kutarilishi buni tasdigi hisob- langan. Ammo, sunggi bo'lajak fokuslar 15-20% ni tashkil qiladi, bu mikroblar glomerulonefritga sabab bulishi mumkin. Kulgan hollard un turley bopscha bakgerialar, virusli infektsiyalarni davolaydi, Hallardning kamrog'i emlashlar olib keladi. Yana, infektsiyadan keyin 2-4 hafta o'tgach bemorda utkir glomerulonefrit kuzatiladi. Kasallikni patogenezi uziga xos bulib infektsiyasi antijenik kon okimiga tushganidan keyin an- titanachalar xosil kiluvchi xujayralarni (B-limfotsitlar) faolligi va ular uz navbatida un qarshi antitanachalar ishlab chikara boshlayidi. Keiin uchun antitanachalar antigenlar bilan Kupshlib Immunitet Kompleksi Xosil Kiladi Va Konda Neytrofillar Tomonidan Bartaraf Etil di. Ayrim kolganlari kon okimi bilan butun organizmga, shu payt buyrakka etib keladi va koptokchalarga utirib koladi. Okibatda komplementlarni (C) faollashuvi kuzatiladi ayrim fraktsiyalari (cuprock SZa, C5a, C5b-C9) azralib bazal membranani zararlaidi. S5v-S9 reaktsiyalar trombotsitlarni, serotonin mahsulotlarini, In thromboxanni faol vaqtida va oki batda mesangial khujayralardan protease ham kislorod ozod radikallarini ishlab chikarilishini ko'chadir. SZa va C5a fragmentlari chemoatract faolxshkni uzdishtirish kobiliatiga ega bulib koptokcalar sohashiga neytrofillarni zhalb kiladi. Neytrofillar - immunitet komplekslari fagotsitoz kilib parchalangan vaktida lizosomal fermentlar ishlab chikaradi xamma bazal membrana ranani zararlaidi. Bir wactning uzida koptokchalarda monocitlar paydo bulib interleukinlar hosil kdladi. Ular esa uz navbatida mezengial xujayralar ko'payishi siga sabab bulib bopshcha citokinlar ishlab chikar olib keladi. Ani vaktda oldin regalashtirilgan apoptoz (xujayralar ulimi) kuzatuvchi bu koptokchalarni ortikcha proliferatsiyaga uragan glomerular wa khujayra elementalaridan (neytrofillar, limfotsitlar, monotsitlar) tozalanishiga xamma zharayon rivojlanishi tuxtashiga sabab buladi. O'tkir glomerulonefritli bemor sogayishi bilan tugashida ainan sunggi mexanizmi muhdm berish ega. Yuqoridagilardan tapshchari utkir glomerulonefrit rivojlanishida gemokoagulyatsiya (buyrak) tomlarida mikrotromblar xosil bulishi) va gemodinamik uzgarishlar ham etakchi urin tutadi. Xususan umumiy va chegaralangan gemodinamik buzilishlar leykotrien C4 va D4, angiotensin P va tromboksan A larni vazokonstriktiv tatsiri bilan xam boglik. Klinikasi. Kasallikning klinikalari boshiga utkazilgan infektsiyadan 2-3 hafta ke yin boshlanadi va siyidik, shish xamda arterial gipertenziya sindromidan iborat. Siyidik sindrom 100% bemorlard gematuriya bilan namoyon buladi. Yordam yarmida mikrogematuriya kuzatiladi va siidik rank gusht yuvilgandagi suv rank kurinishini oladi. Gematuriya bilan bir cathorda bikiem bemorlard subnefrotik proteinuriya va kamrok hallard (10-30%) nefrotik sindromi (bir kecha-kunduzlik proteinuriya 3,5 g yukori, gipoalbuminiya, gipoproteinemiya) ku zatiladi. Siydik bilan kup oksil yukotilishi, gipoalbuminiya va gipoproteinemiya. bemorlarda kam kuvvatlik va bosh uylanish kabilar shikoyatlar payda buladi. Shuningdek, ularda ogiz kurish hollari tez-tez uchridi Schittt casalining bopshanish vaqti axariat bemorlarning yuzida payda buladi wa asta-sekin kelajakda bopshcha kdemlarini o'zgartirishga baazan anasarka darajasiga keladi. O'tkir glomerulonefrit shishlarning paydo bulishi buyraclard filtrlash likni birinchi davrlarda koptokcalar zararlanadi, lekin keiin u tiklanib boradda) va organizmda natriini uslab kolinishi sabers qayta ishlash hypervolimia bilan boglik. Buyraclard ham shishlar bulishi sabli bemorlar beldagi ogriklarga shikoyat kdladilar va diuresz kamayib (alohida hallard 500-700 ml) ketadi. Bemorlarda kuzatiladigan AG (urta va baazan yukori darajadagi) ham gipervolemiya va raat fa Ollashishi Bilan Boglik. Yukori darajadagi AG baazan miya va kuruv nervi shishi xamma yurak etishmovchiligi (kichik kon buyrug'i - upka shishi va yurak astmasi) bilan kechadi. Xollardning gidrotoraks va kuzatildi gidroperikarditi. Kasallikning bopshanish vaqti AG axariat bemorlard kuzatilsa ham keyingirok bir kdemida qolsa meyor qilmoq. Utkir glomerulonefrit baazan fakat siydik belgilari yoki uncha yukori bulmagan AG bilan kechadi. Kasallik 1.5-2.0 oydan sung bemorni tuzalishi bilan yakunlanadi. Agar Siyidikdagi airim uzgarishlar va uncha yukori bulmagan ag olti oydan tor sakdansa utkir shomerulonefritning chuzilib kechishini kursatadi. K ^ id etilgan uzgarishlar bir yildan tor kuzatilsa zharayon surunkali tue olinganligidan dalolat qilish. GLOMERULONEFRITNI DAVOLASH O’tkir glomerulonefritni davolash kasalxonada amalga oshiriladi. №7 parhezi, yotoq tartibi buyuriladi. Bemorlarga antibakterial terapiya (ampitsillin + oksatsillin, penitsillin, eritromitsin), immunitetni to’g’rilash uchun gormonal bo’lmagan (siklofosfamid, azatioprin) va gormonal (prednizolon) preparatlar buyuriladi. Davolash choralari kompleksi yallig’lanishni davolash (diklofenak) va shishni hamda qon bosimining kamytirish uchun simptomatik terapiyani ham o’z ichiga oladi. Keyinchalik sanatoriya-kurortlarda davolanish tavsiya etiladi. O’tkir glomerulonefritdan keyin bemorlar ikki yil nefrologning nazorati ostida bo’ladi. Surunkali glomerulonefritni davolashda kasallik xuruji davrida o’tkir glomerulonefritga o’xshash davolash tadbirlari majmuasi amalga oshiriladi. Remissiyda davrida davolash sxemasi alomatlar mavjudligi va kuchliligi asosida aniqlanadi. Profilatkikasi O'tkir glamerulonefritning birlmchi profilaktikasi infeksiya uchoklarini bartaraf etish surunkali tonzilit va faringitlarni davolashdan iborat.ikkilamchi profilaktika utkir glamerulonefritga chalingan bemorlarni suzish,uzoq yurish muntazam harakat talab qiladigan sport uyinlari man etiladi Download 28.13 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|