Xavfli ishlab chiqarish obyektlarida avariyalar natijasida yetkazilgan zararni baholash. Ishlarni rejalashtirish va tashkil etish

 Xavfli ishlab chiqarish obyektlarida avariyalar natijasida yetkazilgan zararni baholash.
Ishlarni rejalashtirish va tashkil etish
10. Ishlarni rejalashtirish bosqichida quyidagilar bajarilishi lozim:
tahlil qilinadigan xavfli ishlab chiqarish obyektini belgilab olish va uning umumiy tavsifini berish;
xavf tahlilini o‘tkazish zaruriyatini keltirib chiqargan sabablar va muammolarni tavsiflash;
xavf tahlilini o‘tkazish uchun ijrochilar guruhini belgilash;
xavfli ishlab chiqarish obyekti to‘g‘risidagi ma’lumotlar manbalarini belgilash va tavsiflash;
xavf tahlilining chuqur, to‘liq va mukammal o‘tkazilishini belgilovchi dastlabki ma’lumotlar, moliyaviy resurslar va boshqa holatlarning cheklanganligini ko‘rsatish;
o‘tkaziladigan xavf tahlilining maqsad va vazifalarini aniq belgilash;
xavf tahlilida qo‘llaniladigan usullarni asoslash;
maqbul xavf mezonlarini belgilash.
11. Xavf tahlili sifatini ta’minlash uchun xavfli ishlab chiqarish obyektlarida avariyalarning yuzaga kelishi va rivojlanishi qonuniyatlariga doir bilimlardan foydalanish lozim. Agar o‘xshash xavfli ishlab chiqarish obyekti yoki xavfli ishlab chiqarish obyektida foydalaniladigan o‘xshash texnik qurilmalar uchun xavf tahlili natijalari mavjud bo‘lsa, ulardan dastlabki ma’lumot sifatida foydalanish mumkin. Lekin bunda obyektlar va jarayonlar bir-biriga aynan o‘xshashligi, mavjud farqlar esa tahlil natijalariga sezilarli ta’sir qilmasligi ko‘rsatilishi lozim.
12. Xavf tahlilining maqsad va vazifalari xavfli ishlab chiqarish faoliyati obyektining turli bosqichlarida farq qilishi va aniqlashtirilishi mumkin.
a) xavfli ishlab chiqarish obyektini joylashtirish (investitsiyalarni asoslash yoki loyihaoldi ishlarini bajarish) yoki loyihalash bosqichida xavf tahlilining maqsadi, odatda, quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
xavf-xatarlarni aniqlash va shikastlovchi avariya omillarining xodimlarga, aholiga va atrof-muhitga ta’sirini hisobga olgan holda xavfni miqdoriy aprior baholash;
taklif etilgan qarorlarning maqbulligini tahlil qilish va joyning xususiyatlari, boshqa obyektlarning joylashishi va iqtisodiy samaradorlikni hisobga olgan holda xavfli ishlab chiqarish obyektini, foydalaniladigan texnik qurilmalarni, xavfli ishlab chiqarish obyekti bino va inshootlarini joylashtirishning optimal variantlarini tanlashda natijalarning hisobga olinishini ta’minlash;
yo‘riqnomalar, texnologik reglament va xavfli ishlab chiqarish obyektidagi avariyalarni lokallashtirish rejalarini ishlab chiqish uchun ma’lumotlar bilan ta’minlash;
xavfli ishlab chiqarish obyektini joylashtirish yoki texnik yechimlar bo‘yicha muqobil takliflarni baholash.
b) Xavfli ishlab chiqarish obyektini foydalanishga kiritish (foydalanishdan chiqarish) bosqichida quyidagilar xavf tahlilining maqsadi bo‘lishi mumkin:
xavf-xatarlarni aniqlash va avariya oqibatlarini baholash, xavfli ishlab chiqarish obyektining oldingi faoliyat bosqichlarida xavfga berilgan baholarni aniqlashtirish;
foydalanish sharoitlarining sanoat xavfsizligi talablariga muvofiqligini tekshirish,
foydalanishga kiritish (foydalanishdan chiqarish) bo‘yicha yo‘riqnomalar ishlab chiqish va ularni aniqlashtirish.
v) Xavfli ishlab chiqarish obyektidan foydalanish yoki uni rekonstruksiya qilish bosqichida quyidagilar xavf tahlilining maqsadi bo‘lishi mumkin:
foydalanish sharoitlarining sanoat xavfsizligi talablariga muvofiqligini tekshirish;
asosiy xavf-xatarlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni aniqlashtirish (shu jumladan sanoat xavfsizligini deklaratsiyalashda);
nazorat organlari faoliyatini tashkil etish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish;
foydalanish va texnik xizmat ko‘rsatish bo‘yicha yo‘riqnomalarni, xavfli ishlab chiqarish obyektidagi avariyalarni lokallashtirish rejalarini takomillashtirish;
tashkiliy tuzilmalar, amaliy ish usullari va texnik xizmat ko‘rsatishdagi o‘zgarishlarning sanoat xavfsizligini boshqarish tizimini takomillashtirishga nisbatan samarasini baholash.
13. Xavf tahlili usullarini tanlashda tahlilning maqsadi, vazifalari, o‘rganilayotgan obyektlarning murakkablik darajasi, zarur ma’lumotlarning mavjudligi va tahlilni o‘tkazish uchun jalb qilinadigan mutaxassislarning malakasi hisobga olinishi lozim. “Sanoatkontexnazorat” Davlat inspeksiyasi yoki sanoat xavfsizligi sohasida qonunchilik asosida alohida vakolatga ega boshqa ijro etuvchi tomonidan tasdiqlangan uslubiy materiallar foydalanishda ustuvor hisoblanadi.
Boshqaruv tizimlarining asosini tashkil etadigan, xavf-xatarni aniqlash imkonini beruvchi sifatiy usullarga e’tiborni qaratgan holda, konkret obyektlar va qurilmalar uchun xavf tahlili usullarini ishlab chiqilishi lozim. Zamonaviy xavfsizlikni boshqarish tizimlarini yaratishda miqdoriy xavf tahlili ham talab etiladi (4-ilova). Mehnat muhofazasi va sanoat xavfsizligiga doir tadbirlarning samaradorligini baholashni ehtimollik tavsiflarisiz amalga oshirib bo‘lmaydi.
14. Rejalashtirish bosqichida qabul qilinishi kerak bo‘lgan boshqaruv qarorlari, shuningdek buning uchun talab etiladigan dastlabki va tayyor ma’lumotlar belgilab olinadi.
15. Qabul qilsa bo‘ladigan xavf mezonini tanlash yoki belgilashga qo‘yiladigan asosiy talab — bu uning asoslanganligi va aniqligidir. Bunda qabul qilsa bo‘ladigan xavf mezonlari me’yoriy hujjatlarda berilgan bo‘lishi, xavf tahlilini rejalashtirish bosqichida va (yoki) tahlil natijalarini olish jarayonida belgilanishi mumkin. Qabul qilsa bo‘ladigan xavf mezonlari muayyan xavfsizlik talablari va xavfning miqdoriy ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga olgan shartlar yig‘indisidan kelib chiqqan holda belgilanishi lozim. Xavfning maqbullik sharti muayyan xavfsizlik talablarini, shu jumladan miqdoriy mezonlarni, bajarish shartlari ko‘rinishida ifodalanishi mumkin.
Quyidagilar qabul qilsa bo‘ladigan xavf mezonlarini belgilash uchun asos hisoblanadi:
sanoat xavfsizligi me’yorlari va qoidalari yoki tahlil qilinayotgan sohaga doir xavfsizlik bo‘yicha boshqa hujjatlar;
sodir bo‘lgan avariyalar, noxush hodisalar va ularning oqibatlari to‘g‘risida ma’lumotlar;
amaliy faoliyat tajribasi;
xavfli ishlab chiqarish obyektidan foydalanishdan ko‘riladigan ijtimoiy-iqtisodiy foyda.