Xromosoma tarqalmagandagi belgilarning irsiylanishi

3-modul 14 -mavzu
Xromosoma tarqalmagandagi belgilarning irsiylanishi
X xromosoma tarqalmagandagi belgilarning irsiylanishi jinsiy jarayon , ya'ni meyozda jaroyonida sodir bo'ladi. Odatda hujay raning meyoz bo’Iinish jarayoni normal kechsa autosomalar ham, jinsiy xromosomalar ham gametalarga teng taqsimlanadi. K .Bridjes tadqiqotlariga ko’ra ayrim vaqtda jinsiy xromosomalar meyoz jarayonida hujayralarga notekis taqsimlanishi mumkin Oqibatda birgametaga ikkita X xromosomatarqalib. Ikkinchi gametada esa X xromosma bo’lmaydi. Bunday tuxum hujayralar X xromosomali yoki Y xromosomali spermatozoidlar bilan urug ’langanda 4 xil: X X X , X X Y X O , O Y tipdagi zigotalar hosil bo’ladi. Mazkur holatda jins bilan bog’liq belgilar qanday irsiylanadi?
Yuqorida qayd qilinganidek agaroq ko’zli urg’ochi drozofila bilan qizil ko’zli erkak drozofilani chatish tirilsa jinsiy xromosomalar norm algametalarga tarqalganda fj da urg ’ochi qizil ko’zli, erkak oq k o ’zli bo’ladi. X xromosoma gametalarga notekis tarqalganda esa uchta X X X xromosomaga ega drozofila yirik gavdali o’ta urg ’ochi bo’lib, u lar odatda o’ladilar. Ikk ita X va bitta у xromasomali zigotadan rivojlangan drozofila erkak emas, u urg ’ochi jinsli ko ’zi oqb o’ladi. Bitta X xromosomali drozofilada Y xromasoma yo’q bo’lsada, qizil ko’zli erkak bo’ladi. Genotipi faqat у xromasomadan iborat erkak org anizm ham o’ladi.
Demak, X xromosomaa meyoz jara yonida tarqalmay qolgan taqdirda ona o’zbelgisini qiziga, erkak o’z belg isini o’g'liga beradi. Vaholanki X xromosoma meyoz bo ’linish dagame talarga eng taqsimlansa, otaorganizm o’z belgisini qiziga, ona esa o'zbelgisini o’g'lig a bergan bo'lar edi.