Yodning kashf etilish tarixi


Download 9.74 Kb.
Sana06.05.2023
Hajmi9.74 Kb.
#1433993
Bog'liq
Yodning kashf e-WPS Office


Yodning kashf etilish tarixi
Yodni frantsuz kimyogari Bernar Kurtua 1811 yilda kashf etgan. Kurtua yodni tasodifan Napoleon urushlari paytida topdi. U otasining porox zavodida natriy va kaliy birikmalarini ishlab chiqarishga harakat qilar edi. Ushbu jarayon uchun o’sha paytda kam bo’lgan o’tin o’rniga dengiz o’tlari yoqib yuborilgan. Yosin kulidan natriy va kaliy birikmalarini ishlab chiqarishga urinayotganda u tasodifan aralashga juda ko’p miqdordagi sulfat kislotasini qo’shib qo’ydi. Bu orada binafsha rang bug’ ko’tarildi. U bug’ning sovuq yuzalardagi binafsha rangli kristallarga quyilib qolganini payqadi. Kurtua bu yangi mahsulotni ko’rsatdi degan xulosaga keldi. U bu qarorni ba’zi kimyogarlar tomonidan tasdiqladi. 1813 yilda yod Parij imperatorlik institutiga kiritildi.
Frantsuz kimyogari Jozef Lui Gay-Lyussak Kurtua kashf etgan yangi elementni binafsha rangga ega bo’lgani uchun yunoncha “binafsha” ma’nosini anglatuvchi “yodlar” deb nomlagan. Uning inglizchasi “yod“.

Yod bilan bog’liq ba’zi bir tarixiy voqealar quyidagicha;
1831 yilda Kurtua kashfiyotini Qirollik Fanlar akademiyasi tomonidan taqdirlandi.
1820 yilda shveytsariyalik shifokor Francois Coindet zob kasalligini yod bilan davolash mumkinligini ko’rsatdi. Bu yoddan tibbiyotda birinchi marta foydalanish.
Yoddan birinchi tijorat maqsadlarida foydalanish 1839 yilda sodir bo’lgan. Lui Daker o’z ishlab chiqargan usulida metall plitalarga fotosuratlar olish uchun yoddan foydalangan.
1900-yillarning boshlarida yod tanqisligi sababli guatr holatlari AQShning Buyuk ko’llar mintaqasida ko’rila boshladi. 1924 yilda bu erga yodlangan tuz berildi va buqoq kasalliklari 75 foizga kamaydi.
https://cheminfo.uz/yod-haqida-malumot/
1II.5. ЙОД ВА УНИНГ БИРИКМАЛАРИ
Z=53; нисбий атом массаси 126,9044. Барк;арор изотопи Атом тузилиши K.LM 4j2 4рь 4^'°5iJ5p5. Йодни француз олими Куртуа 1811 йили денгиз Усимликлари кулини текшириш жараёнида кашф этди. Йодпинг мустакил элемент эканлигини эса 1815 йилда Гей-Люссак исбот килдн ва йод номини беришни таклиф этди. Унинг масса кларки 310-5. Йоднинг Ер кобигидаги микдори хлорникидан царийб 1500 марта кам. Йод одатда бром билан бирга учрайди. Чили селитраси конларида ва Боливияда анчагина микдорда йод учрайди. Чили селитрасининг баъзи кдтламларида 0,1% га кадар натрий йодат N aJ03 булади. Шу сабабли Чили селитраси кон лари я кин вактларга цадар йод олиш учун асосий манба ^исобланиб келди. Ер юзининг бошка жойларида йод куп учрамайди, у тар кок элементлар жумласига киради. Йоднииг табиатда таркалганлиги катта ахамиятга эга. Йод бирикмалари организмда модда алмашинувини й^лга солиб туришда му\им роль уйнайди. Организмда Йод етишмай кол ганда эндемик бу%о% деб аталадиган касаллик вужудга келади. Денгиз сувида йод жуда кам мицдорда учрайди, лекин денгизда усадиган баъзи сув утлари (денгиз карами—ламинария) йод тузларини узида туплайди. Кучли бурон вактларидаги тулкинлар бу утларни к1(РгоККа чикариб ташлайди, улар куритиб ёкилади, уларнинг кулидан 2% га Кадар йод тузлари олинади. Кул таркибидаги йод хлор таъсирида сикиб чикарилади. Бу усутякин вактга кадар йод олишда энг куп кУлланиладиган усуллардан бири эди. Таркибида йод буладиган баъзи нефть сувлари ва минерал
Download 9.74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling