Ўзбек тилида нечта келишик шакли бор? Келишик шаклларининг вазифаси нимадан иборат?

Buxoro davlat universiteti
9-9 BTU S-20 guruh talabasi
Obloqulova Gulchehraning
Ona tili fanidan
TAQDIMOTI
КЕЛИШИКЛАР
УСЛУБИЯТИ

Ўзбек тилида нечта келишик шакли бор? Келишик шаклларининг вазифаси нимадан иборат?

Мақсад:
КЕЛИШИКЛАР
харитаси
Б…
Ў.П…
Ж…
Ч…
Қ…
Т…

Ким? Нима? Қайер? сўроқларига жавоб беради

• Ким? Нима? Қайер? сўроқларига жавоб беради
• Гапда эга, от-кесим, ундалма вазифаларида келади. Масалан,

1. Денгизда яшовчи балиқ.

2. Мен денгизда яшовчиман.

3. Денгиз, мунчалар гўзалсан.

Бош келишик

Кимнинг? Ниманинг? Қайернинг? сўроқларига жавоб беради.

• Кимнинг? Ниманинг? Қайернинг? сўроқларига жавоб беради.
• Қаратқич келишиги шаклидаги сўз- қаратқич, қаратқич боғланиб келган сўз эса қаралмиш дейилади.
• Нарса-ҳодиса, белги-хусусият, ҳаракат-ҳолатларнинг қаратқич шаклидаги исмларга қарашли эканлигини билдиради.

Қаратқич келишик

Кимни? Нимани? сўроқларига жавоб беради.

• Кимни? Нимани? сўроқларига жавоб беради.
• Тушум келишигидаги сўз -ни қўшимчаси орқали ифодаланади.
• Тушум келишигидаги сўз билан ўтимли феъл ёнма - ён, кўпинча қўшимчаси тушиб қолади.
• Масалан, Шерни кўрдим – Шер кўрдим.

Тушум келишиги

Қаерга? Кимга? Нимага? сўроқларига жавоб беради.

• Қаерга? Кимга? Нимага? сўроқларига жавоб беради.
• К, Қ товушлари билан тугаган сўзларда -ka, -қа ҳолида талаффуз қилинади.
• Ғ товуши билан тугаган сўзларда -қa ҳолида талаффуз қилинади, -гa ёзилади.

Жўналиш келишиги

Қаерда? Кимда? Нимада? сўроқларига жавоб беради.

• Қаерда? Кимда? Нимада? сўроқларига жавоб беради.
• Гапларда ўрин ҳоли, пайт ҳоли ва тўлдирувчи вазифаларида келади.