Ўзму "Иқтисодиёт" факултети 3-курс сиртқи таълим талабаси 1-мавзу топшириқлари жавоби

ЎзМУ ”Иқтисодиёт” факултети 3-курс сиртқи таълим талабаси 1-мавзу топшириқлари жавоби.

1. „Mehnat" tushunchasiningmazmuniva mоhiyatinimadanibоrat?

2. Меҳнатиқтисодиётифанигақачонасоссолинган
3. Меҳнатиқтисодиётифаниникелибчиқишидаасосий роль ўйнаганқандайназарияларнибиласиз?
4. Меҳнатиқтисодиётифаниқайсииқтисодийфанларбиланалоқадорликдаривожланиббормоқда?


1. Mehnat jamiyat yokialohida individ talabvaehtiyojlariniqondirishuchunbajariladigan faoliyat turidir. Mehnat iqtisodiyotda ishlabchiqarishomillaridan birisifatidakoʻriladi.
Mehnat — insonningmaqsadgamuvofiqijtimoiyfoydalifaoliyati; engavvalotabiatpredmetlarinioʻzgartirib, ehtiyojgamoslashtirishnibildiradi. M. kishilikjamiyatihayotiningasosiysharti, chunki u tufayliinsoniyatningyashashiuchunzarurboʻlganmoddiyvamaʼnaviyneʼmatlaryaratiladi.
Insonningfaoliyatitufaylimehnatpredmetlarimahsulotgaaylanadi. M. odamnihayvondanfarqlantiradiganengmuhimbelgidir. M. tufayliinsontabiatdaginarsalarnioʻzgartiribginaqolmaydi, balkioʻzi ham kamoltopadi, uningakliyvajismoniyqobiliyatlarioʻsadi. M. jarayonidainsontabiatkuchlarinioʻzmaqsadigaboʻysundiradi.
2-3. АҚШнингянабиролийгоҳи – Гарвард университетидаиқтисодиётфакультетиташкилэтилганбўлиб, унингталабаларииқтисодиётназарияси, эконометрика, молия, макроиқтисодиёт, халқаросавдомуносабатлари, монетарва фискаль иқтисодиётвабошқаиқтисодиётфанлариниўрганишади.
Меҳнатиқтисодиётифанинингшаклланишида ХХ асрнингбошида “илмийбошқарув” ёки “меҳнатниилмийташкилэтиш” мактабинингпайдобўлишимуҳимаҳамияткасбэтган. Ушбу мактабнингмеҳнатиқтисодиётигадоирасосийқоидалариамерикаликмуҳандисФ.Тейлорнинг “Фабриканибошқариш” ва “Илмийменежменттамойиллари” асарларидабаёнэтилган. Ф.Тейлорбиринчибўлибходимларнимеҳнатфаолиятигаилмийтанлашасосидажалбэтиш, улар салоҳиятиданиложиборичатўлиқфойдаланиш, ишжойинитакомиллаштириш, меҳнатнирағбатлантириштизиминиривожлантириштамойиллариниилгарисурган. ФранцияликназариётчиА.Файольэсабошқарувнингмаъмурий (классик) мактабиасосчисиҳисобланади. У биринчибўлиббошқарувфаолиятиилмийтадқиқотнингмустақилобъектиэканлигитўғрисидагиғояниилгарисурган. Касбибўйичакон-тоғмуҳандисибўлганА.Файольбошқарувфункциясинингбешасосий: режалаш (олдинданкўрабилиш), ташкиллаштириш, бошқариш, мувофиқлаштириш, назоратқилишунсурлариниасослабберган.
У ишлабчиққанменежментнинг 14 тамойилиҳозиргақадарўзаҳамиятинийўқотмаган. Ғарбмамлакатларидамеҳнатиқтисодиётиилмийизланишларинингасосийобъектимеҳнатбозорибўлган. 1920-йилларнинг иккинчиярмида Пол Дугласнингмеҳнаттаклифи, унгаталабва реал ишҳақисоҳасидаамалгаоширганмиқдорийтадқиқотлари, айниқса, каттааҳамияткасбэтган. Ушбу тадқиқотлариқтисодчиларнинг классик ваянги классик мактаблариназарияларигаасосланган. Ижтимоиймасалаларнингкенгиқтисодийтаҳлилданфойдаланганҳолдакўрибчиқилишитадқиқотобъектинимосравишдажиддийкенгайтиришгахизматқилган. Меҳнатиқтисодиётифанитараққийэтишнингҳозиргизамонбосиқичиҳозиргиянгиинновациондаврбиланбоғлиқдир. Меҳнатиқтисодиётифанипредметинингўзидамуҳимўзгаришларрўйберди. Буқуйидагиларбиланизоҳланади:
биринчидан, барчаижтимоий-меҳнатжараёнларидаташқимуҳитнинг роли тубданўзгарди. Агараввалгибосқичлардакорхонафаолиятиинсонресурсларинибошқаришнибелгилабберганбўлса, ҳозирташқимуҳитбевоситатаъсиркўрсатмоқда;
иккинчидан, шахснингмеҳнатиқтисодиётитадқиқотинингобъектисифатидаги роли жидийравишдаортди. Унингтурлихусусиятларифақаткорхоналардагинаэмас, балки кичикишлабчиқаришбўлинмаларидаҳаммустақилравишдаўзгарабошлади.

4. Меҳнат иқтисодиёти, иқтисодиёт тарихи, тараққиёт иқтисодиёти, таълим иқтисодиёти, атроф-муҳит ва табиий ресурслар иқтисодиёти, молия иқтисодиёти, соғлиқни сақлаш иқтисодиёти, халқаро савдо, эконометрика, макро- вамикроиқтисодиёт йўналишларида тадқиқотлар ривожланиши билан боғлиқ ҳолда амалга оширилмоқда.


ТЕСТЛАР
Меҳнат деганда нимани тушунасиз?
а) бу инсоннинг бирон-бир мақсадга мувофиқ ижтимоий фойдали фаолиятидир
б) Меҳнат – бу иш демакдир.
В) Меҳнат инсонларни фақат хизмат кўрсатиш соҳалрида банд бўлишидир
Г) бу ҳар хил меҳнат турларининг бир-биридан ажратилишини, пировардида ишлаб чиқаришда иштирок этувчи турли гуруҳ кишиларнинг хилма-хил меҳнат фаолиятлари билан банд бўлишидир
Меҳнат коперацияси деганда нимани тушунасиз
А) меҳнат ресурсларини бандлигини кўрсатади
Б) бу меҳнат унумдорлигини ошишини ифодалайди
В) Меҳнат жараёнларини бир биридан ажралишидир
Г) бу меҳнат фаолияти жараёнидаги алоҳида ихтисослаштирилган ижрочилар ўртасидаги алоқаларнинг ўрнатилиши ва меҳнат фаолиятининг ташкил этилишидаги энг муҳим элементлардан биридир.


Меҳнат қуроллари нималардан иборат
А) одамлар моддий бойликлар яратишда, меҳнат предметларига, объектларига таъсир кўрсатишда қўлланиладиган асбоб-ускуналар; улар иш қуроллари, машиналар, механизмлар ва бошқалардан таркиб топади.
Б) Бинолар ва иншоотлардир
В) Меҳнат жараёнида қатнашадиган меҳнат ресурсларидир
Г) Автоматлаштирилган линииялардир