=> bo`linadi; 5678

Download 0.72 Mb.

bet	1/3
Sana	25.03.2023
Hajmi	0.72 Mb.
	#1294475

1 2 3

Bog'liq
2.BO`LINISH BELGILARI

2016.08.25

BO`LINISH BELGILARI
NAZARIY QISM

2 ga bo`linish belgisi

0, 2, 4, 6, 8 raqamlaridan biri bilan tugaydigan sonlar 2 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 1240, 0 => bo`linadi;
2) 5678, 8 => bo`linadi;
3) 4331, 1 => bo`linmaydi.
(bundan buyon bo`linadi deganda qoldiqlsiz bo`linishni nazarda tutiladi)

3 ga bo`linish belgisi

_R_a_qa_m_l_a_r_i_y_i_g_`_i_nd_is_{i 3}_ga_bo_`_li_n_a_d_i_gan_s_on_l_ar₃_ga_bo_`_li_nad_i_.

Masalan, 1) 1458,	1+4+5+8=18,	18:3=6 => bo`linadi;
2) 3459,	3+4+5+9=21,	21:3=7 => bo`linadi;
3) 2039,	2+0+3+9=14,	14:3 => bo`linmaydi.

Topshiriq: 3 ga bo`linadigan 2 ta to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali bo`linishini ko`rsating.

4 ga bo`linish belgisi

Sonning oxirgi ikki raqamidan tuzilgan son 4 ga bo`linsa, yoki oxirgi ikki raqami 0 bo`lsa, bu son 4 ga bo`linadi.

Masalan, 1) 1300, 00 => bo`linadi;
2) 3436, 36:4=9 => bo`linadi;
3) 9322, 22:4 => bo`linmaydi.

Topshiriq: 4 ga bo`linadigan 2 ta to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali bo`linishini ko`rsating.

5 ga bo`linish belgisi

0 yoki 5 raqami bilan tugaydigan sonlar 5 ga bo`linadi.

Masalan, 1) 4640, 0 => bo`linadi;

2) 2345, 5 => bo`linadi;
3) 7347, 7 => bo`linmaydi.

6 ga bo`linish belgisi

2 ga ham, 3 ga ham bo`linadigan sonlar 6 ga bo`linadi.

Masalan, 1) 1224, a) oxirgi raqami 4 => 2 ga bo`linadi,
b) 1+2+2+4=9, 9:3=3 => 3 ga bo`linadi. Demak, 1224 soni 6 ga bo`linadi.
2) 3640, a) oxirgi raqami 0 => 2 ga bo`linadi,
b) 3+6+4+0=13, 13:3 => 3 ga bo`linmaydi. Demak, 3640 soni 6 ga bo`linmaydi.

Topshiriq: 6 ga bo`linadigan 2 ta to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali
bo`linishini ko`rsating.

7 ga bo`linish belgisi

Sondagi o`nlar soni bilan birlar xonasidagi son ikkilangani ayirmasining moduli 7 ga bo`linsa, yoki 0 bo`lsa, bu son 7 ga bo`linadi.
^M^a^s^a^l^an,^{1) 91,}⁹^–¹^∙²⁼^7,⁷^:⁷⁼¹⁼^{> bo}^`^lⁱ^nadⁱ^;
^{2) 14}⁷^,¹⁴^–⁷^∙²⁼⁰⁼^>^b^o^`^li^nadⁱ^;
^{3) 352}⁸^,³⁵²^–⁸^∙²⁼^336,³³^–⁶^∙²⁼^21,²¹^:⁷⁼³⁼^{> bo}^`^lⁱ^nadⁱ^;
4) 7019, 701–9∙2=683, 68–3∙2=62, 6–2∙2=2 => bo`linmaydi.
^Topshiriq: ⁷^g^a^bo^`^lⁱⁿ^a^dⁱ^ganⁱ^k^k^it^a^t^o^`r^t^x^oⁿ^a^lⁱ^s^oⁿ^yo^zⁱⁿ^g^v^a^b^o^`^liⁿⁱ^s^h^b^e^l^gⁱ^sⁱ
orqali bo`linishini ko`rsating.

8 ga bo`linish belgisi

Sonning oxirgi uchta raqamidan tuzilgan son 8 ga bo`linsa, yoki oxirgi uchta raqami 0 bo`lsa, bu son 8 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 3000, 000 => bo`linadi;
2) 1256, 256:8=32 => bo`linadi;
3) 2350, 350:8 => bo`linmaydi.

Topshiriq: 8 ga bo`linadigan ikkita to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali
bo`linishini ko`rsating.

9 ga bo`linish belgisi

_R_aqa_m_l_ari_y_i_g_`_i_nd_i_s_{i 9}_ga_bo_`_l_i_nad_i_gan_s_on_l_ar₉_ga_bo_`_li_nad_i_.

Masalan, 1) 3672,	3+6+7+2=18,	18:9=2 => bo`linadi;
2) 6593,	6+5+9+3=23,	23:9 => bo`linmaydi.

Topshiriq: 9 ga bo`linadigan ikkita to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali
bo`linishini ko`rsating.

10 ga bo`linish belgisi

Faqat 0 raqami bilan tugaydigan sonlar 10 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 2070, 0 => bo`linadi;
2) 5675, 5 => bo`linmaydi.

11 ga bo`linish belgisi

Sonning toq o`rindagi raqamlari yig`indisi bilan juft o`rindagi raqamlari yig`indisi ayirmasining moduli 11 ga bo`linsa, yoki 0 bo`lsa, bu son 11 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 8690, toq o`rindagi, ya`ni 1, 3-o`rindagi raqamlar yig`indis: 8+9=17;

1 2 3 4 juft o`rindagi, ya`ni 2,4-o`rindagi raqamlar yig`indisi: 6+0=6;

17–6=11 => bo`linadi;

2) 7765, toq o`rindagi, ya`ni 1, 3-o`rindagi raqamlar yig`indisi : 7+6=13;

1 2 3 4 juft o`rindagi, ya`ni 2,4-o`rindagi raqamlar yig`indisi: 7+5=12;
13–12=1 => bo`linmaydi;

Topshiriq: 11 ga bo`linadigan ikkita to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali
bo`linishini ko`rsating.

12 ga bo`linish belgisi

3 ga ham, 4 ga ham bo`linadigan sonlar 12 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 2460, a) 2+4+6+0=12, 12:3=4 => 3 ga bo`linadi,
b) 60:4=20 => 4 ga bo`linadi. Demak, 2460 soni 12 ga bo`linadi;

2) 6714, a) 6+7+1+4=18, 18:3=6 => 3 ga bo`linadi,

b) 14:4 => 4 ga bo`linmaydi. Demak, 6714 soni 12 ga bo`linmaydi.

Darsxona topshirig`i: 12 ga bo`linadigan ikkita to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi
yordamida bo`linishini ko`rsating.

13 ga bo`linish belgisi

Sondagi o`nlar soni bilan birlar xonasidagi son to`rtlanganining yig`indisi 13 ga bo`linsa, bu son 13 ga bo`linadi.
^M^a^s^a^l^an,^{1) 117,}¹¹⁺⁷^∙⁴⁼³⁹⁼^{> bo}^`^li^na^dⁱ^;
²⁾²⁰⁵⁴^,²⁰⁵⁺⁴^∙⁴⁼²²^1,²²⁺¹^∙⁴⁼²⁶⁼^{> bo}^`^lⁱ^nadⁱ^;
3) 8760, 876+0∙4=876, 87+6∙4=111, 11+1∙4=15 => bo`linmaydi.
^Topshiriq: ¹³^g^a^bo^`^lⁱⁿ^adⁱ^g^anⁱ^kkⁱ^t^a^t^o^`^r^{t x}^oⁿ^a^lⁱ^s^oⁿ^yo^zⁱⁿ^g^v^a^bo^`^liⁿⁱ^s^h^b^e^l^gⁱ^sⁱ
orqali bo`linishini ko`rsating.
14 ga bo`linish belgisi

2 ga ham, 7 ga ham bo`linadigan sonlar 14 ga bo`linadi.
Masalan, 1) 1890, a) oxirgi raqami 0 => 2 ga bo`linadi,
^b)¹⁸⁹⁺⁰^∙²⁼^191,¹⁹⁺¹^∙²⁼²¹⁼^{> 7}^g^a^bo^`^lⁱ^nadⁱ^.
^D^e^m^ak,¹⁸⁹⁰^s^o^{ni 14}^g^a^b^o^`^li^nadⁱ^.

2) 3546, a) oxirgi raqami 6 => 2 ga bo`linadi;

^b)³⁵⁴⁺⁶^∙²⁼^366,³⁶⁺⁶^∙²⁼⁴⁸⁼^{> 7}^g^a^b^o^`^liⁿ^m^a^y^dⁱ^.
^D^e^m^ak,³⁵⁴⁶^s^o^{ni 14}^g^a^b^o^`^liⁿ^m^a^y^dⁱ^.

Topshiriq: 14 ga bo`linadigan ikkita to`rt xonali son yozing va bo`linish belgisi orqali
bo`linishini ko`rsating.
15 ga bo`linish belgisi

Download 0.72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3