” fakulteti Ro’yxatga olindi

Qo‘shimcha ma’lumot. Kanadada milliy bayram - Mustakillik kuni (1867 y 

1  iyul’).  Aholi  99%  savodli  xisoblanadi.  Mamlakatda  har  10  ming  kishiga  20  ta 

shifokor  tugri  keladi.  Majburiy  ta’lim  yeshi  6-16  yeshgacha.  Kanadada  107  ta 

kundalik gazeta, 59581 ta kutubxona, 1756 ta muzey va dam olish joylari bor. Xar 

1  ming  kishiga  780  dona  telefon,  627  dona  televizor  tugri  keladi.  Kanadaning 

fransuzlar  yashaydigan  Kvebek  viloyati  xozirgi  kunda  mustakillikka  intilmokda. 

Kanadaning  bir  yilda  turizmdan  oladigan  daromadi  5,  5  mlrd.  AQSH  dollarini 

tashkil kiladi. Eng yirik shaxarlari: Monreal, Vankuver, Toronto, Kalgari, Vennipeg 

va boshkalar. Kanada aellarga nisbatan erkaklar kupchilikni tashkil etadi.  

Kanada  xududiga  birinchi  bulib,  Vikinglar  XI  asrdaek  tashrif  buyurganlar. 

Oradan 500 yil utgandan keyin yevropaliklar kela boshlaganlar. 1534 yil Jak Kart’e 

Lavrentiy  daresi  buyidagi  orolni  Fransiya  kiroliga  tegishli  yerlar  deb  e’lon  kildi. 

1663  yil  Kanada  Fransiya  provinsiyasiga  aylantirilgan.  1775  yil  inglizlar  ham  bu 

yerga  kelib,  fransuzlar  bilan  urush  kildi.  1867  yil  Kanada  Angliya  dominioniga 

aylantirildi. 1931 yil Buyuk Britaniya tomonidan boshkariladigan hamkorlikka a’zo 

buldi.  

Kanada juda rivojlangan, gullab-yashnagan mamlakat. Uning iqtisodiyoti ko'p 

yillar  davomida  barkamol  rivojlandi.  Bunga  ma'lum  siyosiy,  investitsiya  va 

moliyaviy  omillar  ta'sir  ko'rsatdi.  Shu  tufayli  Kanada  yalpi  ichki  mahsuloti 

dunyodagi eng yuqori ko'rsatkichlardan biri hisoblanadi. 

Mamlakat iqtisodiyotining xorijiy kapitalga bog'liqligi uning ajralib turadigan 

xususiyati  hisoblanadi.  Ushbu  shtatning  rivojlanishi  qaysi  sohalarda  sodir 

bo'lganligi,  shuningdek,  Kanada  iqtisodiy  faoliyatining  asosiy  tarmoqlari  bundan 

keyin ko'rib chiqiladi. 

Kanadaning iqtisodiy  rivojlanishi turli xil tabiiy  resurslarga asoslangan  edi. 

O'z  hududida  mavjud  bo'lgan  foydali  qazilmalarni  o'zlashtirish  natijasida  davlat 

AQSh, Britaniya va Frantsiya bilan sheriklik aloqalarini o'rnatishga muvaffaq bo'ldi. 

Dunyoning eng rivojlangan davlatlari bilan savdo-iqtisodiy aloqalar tufayli Kanada 

---

20 

 

global iqtisodiyotning etakchisiga aylandi. 

Bugungi  kunda  bu  eng  rivojlangan  davlatlardan  biri  bo'lib,  unda  aholining 

turmush  darajasi  yuqori.  Iqtisodiy  rivojlanishning  asosiy  ko'rsatkichlari  bo'yicha 

Kanada AQShdan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Ushbu shimoliy mamlakat ko'plab 

sanoat, qishloq xo'jaligi va xizmatlarni rivojlantiradi. 

Shtat aholisi 36,6 million kishi. Kanada hududi 9 985 ming km² ni egallaydi. 

2019 yilga ko'ra ishsizlik darajasi 7 foizni, inflyatsiya esa 1,5 foizni tashkil etdi. 

Kanada  tarixan  Qo'shma  Shtatlar  uchun  xom  ashyo  bazasi  bo'lib  kelgan. 

Shimoliy mamlakatning moliyaviy ahvoli qo'shniga bog'liq edi. Amerika Qo'shma 

Shtatlari Kanadaga juda ko'p miqdordagi mahsulotni etkazib beradi. Bunday uyg'un 

sheriklik tufayli deyarli barcha sohalarda yuqori rivojlanish darajasiga erishildi. 

Bugungi kunda rublning kursi ancha yuqori va taxminan 42,5 rublni tashkil 

etadi. Biroq, 19-asrgacha Kanadada  yovvoyi  hindu  qabilalari  (Huronlar, Iroquois, 

Algonics) yashagan. O'sha paytda bu hududlarning rivojlanishi haqida hech qanday 

savol tug'ilmadi. Aholining asosiy daromad manbai go'sht va hayvonlarning terisini 

sotish edi. 

Birinchi  mustamlakachilar  allaqachon  shimolda  yashaganlar.  Sharqda 

frantsuz aholi punktlari ham bor edi. Vaqt o'tishi bilan bu erlarga kelgan evropaliklar 

qishloq  xo'jaligini  rivojlantira  boshladilar.  Bundan  tashqari,  bu  vaqtda  rivojlanish 

boshlandi, ov qilishning qiymati keskin tushib ketdi. 

Ontario  shahri  qishloq  xo'jaligining  markaziga  aylandi;  ko'plab  banklar  va 

sanoat korxonalari Kvebek va Vankuverda to'plangan. XX asrning ikkinchi yarmida 

Kanadada sanoat jadal rivojlandi. 

Bu davrda mamlakatga katta miqdordagi malakali ishchilar kerak edi. Bu erga 

muhojirlar oqimi yog'di. Iqtisodiy rivojlanishning ikkinchi katta yutug'i 1973 yilda 

amalga oshirildi. Bu vaqtda yirik neft konlari topilgan. 

AQSh  va  Kanada  sanoati,  shuningdek,  iqtisodiyotning  boshqa  tarmoqlari 

yaqin hamkorlikda ishlamoqda. Bir tomondan, bu shimoliy mamlakatning sezilarli 

rivojlanishini belgilab berdi. Biroq, ushbu qaramlik inqiroz davrida va qo'shnining 

boshqa salbiy voqealarida Kanadaning rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatdi. Amerika 

---

21 

 

Qo'shma  Shtatlarida  ko'pincha  davlatni  larzaga  keltiradigan  voqealar  bo'lib  o'tdi. 

Kanadadagi  savdoning  asosiy  qismi  (80%  dan  ortig'i)  Amerika  bilan 

munosabatlarda. 

Biznesning deyarli barcha sohalarida AQSh kapitali ustunlik qiladi. Faqatgina 

istisnolar  -  erdan  foydalanish  va  moliyaviy  tizim.  Iqtisodiyotni  tashkil  etishning 

bunday  xususiyatlari  2008-2009  yillarda  inqiroz  katta  salbiy  oqibatlarga  olib 

kelganligiga  olib  keldi.  Kanada  hukumati  ko'plab  sohalarni  qo'llab-quvvatlash 

uchun shoshilinch choralar ko'rishga majbur bo'ldi. 

Kanadaning  bitta  savdo  sherigiga  qaramligi,  bunday  tashkilot  iqtisodiyotga 

salbiy ta'sir ko'rsatishini va uning asosiy yo'nalishlarining qulashiga olib kelishini 

isbotladi. Shu sababli, 2015 yildan boshlab Kanada jahon hamjamiyatining boshqa 

mamlakatlari  bilan  savdo  va  moliyaviy  aloqalarni  o'rnatish  bo'yicha  ish  olib 

bormoqda.