№ hujjat ҳ O`z. Varaq Sana imzo varaq 5321400 ngkst


Download 3 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/53
Sana11.10.2023
Hajmi3 Mb.
#1697510
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53
Bajardi

Ochilova D.U. 
O’zbekistonda joylashgan. Mamlakatimiz gazni qazib chiqarish bo’yicha 
dunyoning ilg’or yigirmataligiga kiradi. 
O’zbekiston iqtisodiyotining lokomotivlaridan biri bo’lgan Muborak 
gazni qayta ishlash zavodida kelgusi yili qo’shimcha ravishda 6 milliard kub 
metr tabiiy gazni oltingugurtdan tozalaydigan bloklar to’liq faoliyat boshlaydi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


№ hujjat 
ҳ 
O`z. 
Varaq 
Sana 
imzo
varaq 
5321400 – NGKST
Fozilov S.F.
Rahbar:
Bajardi

Ochilova D.U. 
I. 
TEXNIK QISM 
I.1. Termodestruksion jarayonlar tavsifi 
Termodinamika kimyoviy reaksiya sodir bo'lishining termodinamik 
ehtimolligini jarayonida Gibbsning erkin energiyasi kattaligining o'zgarishi 
bilan aniqladi. Reaksiya Gibbs energiyasining qiymati manfiy bo'lganda 
chapdan o'ngga qarab amalga oshadi. Barcha uglevodorodlar uchun 
atsetilendan tashqari harorat oshishi bilan Gibbs energiyasi oshadi.
Molekula qancha katta erkin energiya zahirasiga ega bo'lsa, shuncha u 
beqaror bo'ladi, ya'ni barcha uglevodorodlarning (atsetilendan tashqari) 
termodinamik barqarorrligi harorat oshishi bilan pasayadi. Alkanlar va 
sikloalkanlarning Gibbs energiyasi tez, alken va arenlarniki esa sekin oshadi. 
Buning natijasida turli sinf uglevodorodlarining termodinamik barqrorligi bilan 
harorat orasidagi nisbati o'zgaradi: 227 
℃ gacha bo'lgan haroratda eng 
barqarorroq alkanlardir, yuqoriroq haroratda esa alken, alkadien va arenlardir.
Demak alkanlarni alkenlarga qayta ishlash uchun yuqori haroratgacha 
isitishning o'zi yetarlidir. Ammo alkenlar har qanday haroratda ikkilamchi 
reaksiyalarga masalan polimerlanishga beqarordir. Bundan tashqari hatto 
nisbatan past haroratda termodinamik nuqta–nazardan uglevodorodlarning 
elementlarga parchalanishi mumkin bo'ladi. shuning uchun sistemaning 
umumiy termodinamik muvozanati vaqt o'tishi bilan chuqur o'zgarishlar 
(vodorod, metan, smola, kokslarning hosil bo'lishi.) sodir bo'ladigan tomonga 
siljiydi va vaqt sistemaning holatini belgilovchi asosiy parametrlardan biri 
bo'lib qoladi. Yuqori haroratli jarayonlar mahsulotlarining natijaviy tarkibi 
ma`lum darajada kinetik qonuniyatlar bilan aniqlanadi. Agar jarayonning 
maqsadi alkenlarning maksimal chiqishini ta`minlash bo'lsa, unda reaksiyani 
alkenlarning kontsentratsiyasi eng yuqori bo'lgan paytda to'xtatish va sistemani 
oxirgi termodinamik muvozanatga yaqinlashishiga imkon bermaslik kerak. 
Uglevodorodlarning termik reaksiyalari asosan radikal–zanjirli mexanizm 
bo'yicha amalga oshadi.
Alkanlar termik o'zgarishlarining radikal– zanjirli mexanizmi Amerikalik 
kimyogar F.Rays tomonidan 1934 yilda taklif qilingan edi. Uglevodorodlarning 
yuqori haroratli reaksiyalari nazariy asoslarini yaratishda akademik N.N. 
Semyonov tomonidan 1958 yilda yaratilgan zanjirli reaksiyalarning umumiy 
nazariyasi katta ahamiyatga ega.
Molekulyar reaksiyalar katta ahamiyatga ega emas, ionli reaksiyalar esa 
termik gaz fazali nokatalitik jarayonlar sharoitida deyarli ishtirok etmaydi, 
chunki C–C bog'ning geterolitik parchalanishi ≈1200 kJ/mol energiyani talab 
qilsa gomo-litigi esa ≈ 360 kj/molni talab qiladi. Geterolitik jarayonda 


№ hujjat 
ҳ 
O`z. 
Varaq 
Sana 
imzo
varaq 
5321400 – NGKST
Fozilov S.F.
Rahbar:

Download 3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling