\ Mavzu: Zax qochirish usullari va tarmoqlari. Toshkent-2018 Taqdimot ishi Reja Reja

ozuqa moddalari ham chiqib ketishi mumkin. Shuning uchun namlik me’yori rostlanishi kerak. Bunda agrotexnik tadbirlar ham birga qo’llansa tuproqning agregat holati va suv fizik xossalari ham yaxshi bo’ladi. Undan tashqari gidrogeologik rejim, grunt suvlarining (GS) sathi ham yaxshi bo’lishi kerak.Agar GS lari sho’rlanishi me’yordan ortiq bo’lsa va u tuproqning faol qatlamiga yaqin joylashsa, yer sho’rlanib ketishi mumkin.

ozuqa moddalari ham chiqib ketishi mumkin. Shuning uchun namlik me’yori rostlanishi kerak. Bunda agrotexnik tadbirlar ham birga qo’llansa tuproqning agregat holati va suv fizik xossalari ham yaxshi bo’ladi. Undan tashqari gidrogeologik rejim, grunt suvlarining (GS) sathi ham yaxshi bo’lishi kerak.Agar GS lari sho’rlanishi me’yordan ortiq bo’lsa va u tuproqning faol qatlamiga yaqin joylashsa, yer sho’rlanib ketishi mumkin.

Tuproq namligi va aeratsiyasi GS sathi yaqin joylashgan yerlarda uning chuqurligiga juda katta bog’liq. GS chuqurligi oshgan tuproqning aeratsiya sig’imi ham oshi boradi. Shuning uchun ham tuproqning suv, havo rejimi bilan GS chuqurligi orasidagi bog’lanish yerlarni quritishda quritish normasi orqali ifodalaniladi.

Quritish normasi – deganda, berilgan ekin uchun quritiladigan maydonda GS chuqurligi tushuniladi. U ekinning o’sishi fazalarida vaqt bo’yicha o’zgarib turadi. Quritish normasi bir tomondan tuproq aeratsiyasi va u bilan bog’liq ozuqa, issiqlik tartiblarini ta’minlasa, ikkinchi tomondan ekin uchun tuproqda yetarli namlikni ham ta’minlashi kerak.

hx=hx+hk

bu yerda: hx – hisobiy qatlam chuqurligi; hk – kapillyar ko’tarilish balandligi. Sho’rlanmagan yerlarda ekin turiga qarab quritish normasi 0,60- 1,5 m bo’ladi sho’rlangan yerlarda, ikkilamchi sho’rlanishning oldini olish ushun GS sathini shunday minimal chuqurlikda ushlab turish kerakki, bunda vegetatsiya davrida aeratsiya zonasi bilan umumiy suv almashuv manfiy, ya’ni tuproq suvlari pastga yo’nalgan bo’lishi ta’minlangan bo’lishishi kerak. Bunday chuqurlikni yana kritik chuqurlik deb ham yuritiladi. Har qanday o’simlikning rivojlanishi uchun tuproqdan ma’lum namlik va havo tartibi bo’lishi kerak. V.A.Kovda ma’lumoti bo’yicha suvda eriydigan tuzlar konsentratsiyasi 3 – 5 gr bo’lishi kerak. Lekin tuproqdagi tuzlarning miqdori oshishi bilan ular o’simlikga salbiy ta’sir qila boshlaydi.

Sho’rlangan tuproqlar deb – tarkibida ortiqcha suvda eriydigan tuzlarga ega bo’lgan tuproqqa aytiladi.