• Основные стратегические варианты

Bozorni segmentlash - bozorni har biri uchun alohida tovarlar yoki 
marketing kompleksi talab qilinishi mumkin bo‘lgan xaridorlarning aniq 
guruhlariga bo‘lish, taqsimlash. 
Bozorni tadqiq etish - 1) muntazam ravishda ishlab chiqarish 
bozorlarini (ishlab chiqarishni takomillashtirish uchun), ularning mavjud va 
potenцial iste’molchilar ehtiyojini qondirish uchun tovar va xizmatlar ishlab 
chiqarishni ta’minlash qobiliyatini tadqiq etish. Tadqiqotlar sotuv bozori, 
ishchi kuchi bozori, kapital bozori, hamda xomashyo va materiallar bozorini 
qamrab oladi; 2) bozori sigimi, salohiyati, raqobatchilik muhiti va narx 
tavsifnomalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni olish uchun bitta yoki bir nechta 
bozorlarning sifat va miqdoriy tahlili. 
Bozorning raqobatchilik haritasi - 1) raqobatchilarini bozorda egallab 
turgan o‘rniga ko‘ra tasniflash; 2) bozorda raqobatchining o‘rnini nazorat 
qilish imkonini beruvchi raqobatchilar ulushini taqsimlash. Aniq tovar 
bozorlarida raqobatchilarning o‘rnini talil qilish natijasida aniqlanadi. 
Brending - marketing kommunikatsiyalari tizimining firma stili va 
uning elementlarini ishlab chiqish, firmani raqobatchilardan ajratib turuvchi 
o‘ziga xos imidjini yaratish sohasi 
Gorizontal diversifikatsiya - firma assortimentini ayni paytda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar bilan bog‘liq bo‘lmagan, biroq mijozlarning 
qiziqishini uyg‘otishi mumkin bo‘lgan mahsulotlar bilan to‘ldirish. 
Demping - tovarni o‘rtacha bozor narxidan arzon, ba’zida hatto o‘z 
tannarxidan arzon narxda sotish. Ko‘pchilik garb mamlakatlarida milliy ishlab 
chiqaruvchilar foydasini himoya qiluvchi va aksari hollarda boshqa 

---

164 
mamlakatlardan raqobatning kuchli emasligi sababli arzon narxda tovar olib 
kirishni ta’kiklovchi antidemping qonunlar amal qiladi.