& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet192/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Maqset bag`ιnιn`qιlι qospa ga`p
Bag`ιnιn`qι ga`pi bas ga`ptegi is-ha`rekettin` isleniw maqsetin bildiretug`ιn qospa ga`pke maqset bag`ιnιn`qιlι qospa ga`p delinedi.
Maqsιt bag`ιnιn`qι ga`p ne ushιn?ne maqset penen?degen sorawlarg`a juwap beredi.
Maqset bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι to`mendegishe bildiriledi:
A) bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι ha`reket atι feyiline ushιn tirkewishinin` dizbeklesip keliwinen boladι.Mιsalι Da`ryanan` arjag`ιndag`ι jer biykarg`a jatpawι ushιn, da`ryag`a ko`pir salιw kerek. Dushpandι jen`gendey ku`shke iye bolιwιmιz ushιn,bizin` ha`m nanιmιz,ha`m snaryadιmιz bolιwι kerek.
B) buyrιq,tilek anιqlιq ha`m sha`rt meyillerge da`nekerlik xιzmettegi dep so`zinin` dizbeklesiwi arqalι bildiriledi.Toyg`a kelgenler g`arq bolιp toyιnsιn dep , mol-molaqay qazan astιrιp atιr.Eldin` ko`zine tu`speyik dep, olar awιldan tasalanιp ko`ldin` etegi menen jorttι.Ma`mleketimizdin` qurallι ku`shleri ku`ta` joqarι klastag`ι en` jan`a a`skeriy texnika menen ta`miyinlendi,dep, biz bayan ete alamιz. Shad zamanda shag`lap da`wran su`rsek dep,ju`z elli protsent altιn bersek dep ,g`alaba ιlg`aldι urιsιn ko`rin`.
Sha`rt ha`m Qarsιlas bag`ιnιn`qlι qospa ga`p
Bag`ιnιn`qι ga`pi bas ga`ptegi is-ha`rekettin` isleniw ya islenbew sha`rtin bildiretug`ιn qospa ga`pke sha`rt bag`ιnιn`qιlι qospa ga`p dep ataladι.Sha`rt bag`ιnιn`qι ga`p ne qιlsa? Ne qιlg`anda?qa`ytkende? ne qιlmag`ansha?t.b. sorawlarg`a juwap beredi.
Sha`rt bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι to`mendegi feyillerden boladι.
1)-sa/se formalι sha`rt meyilden boladι.Mιsalι.Ha`r brigadanι sawatlι adamlar basqarsa,jumιslar pu`tkilley basqasha bolar edi.En` aldι menen adamnιn` kewil sarayι du`ziw bolsa,isi de on`g`a ju`redi.
2) orιn sepligendegi-g`an/-gen formalι kelbetlik feyil arqalι bildiriledi.Jumagu`l bolmag`anda,bu`gin men du`zde qalatug`ιn edim.Qιyιnshιlιqlar saplastιrιlg`anda,keyin shegindirilgende g`ana payda bolatug`ιn a`jayιp isenim sezimi de keledi.
3) hal feyildin`-may/mey,-g`ansha/-genshe,-tu`rlerinen ha`m-may/mey+turιp ko`mekshi feyilinin` dizbeklesip keliwinen boladι.Mιsalι Isenim bolmay,is o`nbes(naqιl) Texnikan` saz bolmay, isin` rawaj bolmaydι.Sariev aralaspag`ansha ,bul kelispewshilik lawlag`an ottay basιlmaytug`ιn boldι.Planetanιn` erigen yadrosι bolmay turιp, magnit maydanιnιn` du`ziliwi mu`mkin emes.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling