& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Sιrtqι tu`ri ha`r tu`rli, al ulιwma ma`nisi bir-birine ju`da` jaqιn so`zlerdin` toparιn leksikalιq sinonimler deymiz.
Leksikalιq sinonim so`zler ma`nilik jaqtan bir-birine ortaq, o`z-ara ma`niles bolιp toparlanιp aytιladι ha`m ayιrιm-ayιrιm ma`nilik qatarlardι du`zedi. Bunday o`z-ara ma`niles sinonimlik qatarlar, ko`binese eki so`zden baslap bir neshe so`zlerge deyin bola beriwi mu`mkin. Mιsalι:
1. Qonaq, miyman.
2. Arιq, ko`terem, ju`dew.
3. Alιs, uzaq, jitirim, jιraq, shalg`ay.
4. Ushιrasιw, ko`risiw, gezlesiw, duwsharlasιw, jolιg`ιw, tabιsιw.
5.Sulιw, shιraylι, ko`rikli, ajarlι, kelbetli, sιmbatlι, xoshireyli.
Sinonimlik qatarlardιn` ko`p bolιwι-bul tildin` baylιg`ιnιn` qollanιlιw o`risinin` ken` ekenliginin` ayqιn da`lili. Sebebi leksikalιq sinonimler aytιlajaq oy-pikirdi anιq, tu`sinikli ha`m ta`sirli etip beriwde u`lken a`hmiyetke iye.
Qaraqalpaq tili leksikalιq sinonimlerge ju`da` bay. O`ytkeni onnan ha`r tu`rli sinonimlerdi tabιwg`a boladι.
Leksikalιq sinonimler ha`r tu`rli so`z shaqaplarιna, sonιn` ishinde, ko`binese atlιq, feyil, kelbetlik, ra`wish, almasιqlardan boladι.
Grammatikalιq sinonimler. Grammatikalιq sinonimler basqa sinonimlerden, sonιn` ishinde leksikalιq sinonimlerden o`zine ta`n o`zgeshelikler arqalι ayιrιlιp turadι. Grammatikalιq sinonim degennen ha`r qιylι morfologiyalιq tu`rdegi so`zlerdi, so`z dizbeklerinin`, qospa ga`p bo`leklerinin` ma`nilik jaqtan o`z-ara birdey qollanιlatug`ιn ekinshi bir qatarιn tu`sinemiz.
Grammatikalιq sinonimler morfologiyalιq sinonimler ha`m sintaksislik sinonimler bolιp ekige bo`linedi.
1. Morfologiyalιq sinonimler: biyma`ni-ma`nissiz, na`ma`lim-ma`limsiz, biya`dep-a`depsiz, naqolay-qolaysιz, biypul-pulsιz t.b.
2. Sintaksislik sinonimler: a) so`z dizbegi boyιnsha: oqιwg`a barιw-oqιw ushιn barιw, mashina menen barιw-mashinada barιw, telefonda so`ylesiw-telefon menen, arqalι so`ylesiw, adamday so`ylew-adam taqιletteso`ylew t.b.
b) qospa ga`p bo`lekleri boyιnsha: Biybixan u`yge kelgende, Gu`lziyra kiyinip bolg`an edi. – Biybixan u`yge kelgen waqιtta, Gu`lziyra kiyinip bolg`an edi. Petka qansha sιr bergisi kelmegen menen, ba`ri mag`an ma`lim. – Petka qansha sιr bergisi kelmese de, ba`ri mag`an ma`lim.
Grammatikalιq sinonimler de, leksikalιq sinonimler sιyaqlι, ha`r tu`rli stillik talaplarg`a baylanιslι qollanιladι. Sinonimlerdin` bul tu`rinin` ko`pligi, onιn` ken` ko`lemde o`ris alιwι ha`r bir tildin` stillik mu`mkinshiliklerinin` bayιwιna, so`ylew ma`deniyatιnιn` rawajlanιwιna alιp keledi.