& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

So`zlikler tuwralι ulιwma tu`sinik.
Bir tilde yamasa eki yamasa onnan da ko`p du`zilgen ha`r tu`rli so`zlik kitaplar ha`m kishkene so`zlikler boladι.Ha`zirgi waqιtta «Russha-qaraqalpaqsha so`zlik», «qaraqalpaqsha russha so`zlik» ha`m mektep oqιwshιlarιna arnalg`an «Qιsqasha russha-qaraqalpaqsha so`zlik» degen kitaplar bar.Ha`r birinde birneshe mιn` so`z ha`m olardιn` eki tildegi ma`nileri berilgen.Bul so`zlieklerdi,birinshiden orιs tilin u`yreniw,ekinshiden ana tilinde,orιs tiligde ushιrasatug`ιn ko`p g`ana so`zlerdin` ma`nilerin biliw ushιn paydalanamιz. «Qaraqalpaq tilinin` imla so`zligi» degen kitapta bar.Jazιlιw qag`ιydasι qιyιn so`zlerdi utssι «imla so`zligi» ne qarap durιslap jazamιz.Basqa tu`rli so`zliklerde ko`p. Ma`selen,tu`sindirme so`zlik,terminologiyalιq so`zlik ha`m T. b.
Ha`r so`zliktin` o`zinin` aldιna qoyg`an wazιypasι,basqa so`zliklerden ayιrmasι boladι.Ma`selen terminologiyalιq so`zlik tilde ushιrasatug`ιn barlιq terminlerdin` qanday ug`ιmdι anιqlιq kirgizgen atawι,anιqlawι ushιn du`ziledi.Al tu`sindirme so`zlik bolsa so`zdi ha`r ta`repleme tu`sindiredi.
Qaran`ιz.Qolιn`ιzda menkteplerge arnalg`an «Imla so`zligi» barOnda jazιlιwι qιyιn so`zler ha`m olardιn` tu`rli quramlarι a`lipbe tiykarιnda jazιp ko`rsetilgen: shtab,shtabι,shtablιq,ekvivalent,-ke,-ten,-i. Demek imla so`zligi durιs jazιwdι maqset etip qoyadι.
Ha`zir en` a`hmiyetlisi so`zliklerdin` bir tu`ri-tu`sindirme so`zlik payda boladι.Mιsalι: Juwas.1.Minezi jatιq,tik emes,a`lpayιm.Nurxoja tap-tuynaqtay qayqι kiyinip ju`retug`ιn,kewli de su`ttey appaq kelbetli,juwas,jigit edi.(O`.X.) 2.Urkek emes,asaw emes ,tιnιsh.Folklorda qoylar juwas hazarsιz bolιp ko`rsetiledi.(N.D.)
Demek,tu`sindirme sqzliktin` basqa so`zliklerden o`zgesheligi,mu`mkin bolg`ansha ha`r qanday so`zge ha`r ta`repleme ma`ni beriw bolιp tabιladι..
So`zliktin` tu`rleri
So`zlikler so`zlerdin` ma`nilerin u`yreniwde yamasa basqa tillerdin` so`zleri u`yreniw ushιn ken` qollanιladι. So`zlikler maqsetsiz du`zilmeydi.Turmιsta en` ko`p qollanιlatug`ιn tu`rleri orfografiyalιq so`zlik awdarma so`zlik ha`m tu`sindirme so`zlikler.