& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

So`z shaqaplarιnιn` leksika-grammatikalιq belgileri
Baylanιslι so`ylewde ga`ptegi sintaksislik xιzmeti menen parιq qιladι. Ulιwma birgelki belgilerge iye bolg`an so`zlerdin` ayrιm leksikalιq grammatikalιq so`z shakaplarι dep ataladι . qaraqalpaq tilindegi so`zler 12 so`z shaqabιna bo`linedi.
So`z shaqaplarι ma`nili ha`m ko`mekshi so`zler bolιp ekige bo`linedi. Ma`nili so`zler o`z aldιna bo`lek turg`anda tolιq ma`ni an`latadι. Bir sorawg`a juwap beredi, ga`p ag`zasι bola aladι.
Ma`nili so`zler toparιna –atlιq, kelbetlik, sanlιq, almasιq, ra`wish, feyil kiredi. ko`mekshi so`zler bo`lek turg`anda ma`ni an`latpaydι belgili bir sorawg`a juwap bermeydi, ga`p ag`zasι bola almaydι. Olar so`z benen so`zdi , ga`p penen ga`pti baylanιstιradι, ha`r qιylι qosιmsha ma`ni beredi.
Ko`mekshi so`zlerge –da`neker, tirkewish ha`m janapaylar jatalι.
& ATLΙQ
Zattιn` atιn bildirip Kim? Ne? sorawlarιna juwap beretug`ιn so`z shaqabιna atlιq deymiz. Kim? soarwι adamlarg`a, al adamlardan basqa zatlarg`a ne? sorawlarι qoyιladι. Mιs: Azat, Zina, Gu`lbazar kim? kitap, at,taw,suw, paxta-ne?
Menshikli ha`m G`alabalιq atlιqlar.
Basqalardan ayιrιw ushιn jekke birewge yamasa ayrιm zatlar menen ha`diyselerge arnap qoyιlg`an atlardι Menshikli atlιq deymiz. Menshikli atlιqlar barlιq jerde bas ha`rip penen jazιladι. Mιs: Atamurat,Aqda`r`ya,"Jetkenshek"gazetasι.
Birgelikli zatlardιn`,qublιslardιn`,waqιyalardιn`,ha`m tu`siniklerdin` ulιwmalasqan atlarιn bildiretug`ιn so`zlerdi G`alabalιq atlιqlar deymiz.
Mιs:Mektep,Kitap,Nan,Bala,h,t,b.
Anιq (konkret)ha`m abstrakt (qιyalιy) atlιqlar.
Ko`z ko`rip qol menen uslawg`a bolatug`ιn zatlardι bildiretug`ιn atlιqlarg`a konkret atlιqlar dep ataladι. Mιs: stul, ruchka, parta, kitap,h,t,b.
Ko`z benen ko`rip qol menen uslawg`a bolmaytug`ιn zatlιq tu`siniklerdi bildiretug`ιn atlιqlarg`a abstrakt atlιqlar dep ataladι. Mιs: bilim, o`kinish, erlik, oy, qιyal, aqιl, h,t,b.