& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet67/231
Sana11.01.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1087998
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

Sheriklik da`reje
Is-ha`reket bir neshe adam yamasa basqa bir zatlardιn` qatnasι arqalι islenetug`ιnιn bildiretug`ιn feyillerge sheriklik da`reje delinedi. Sheriklik da`reje feyilleri to`mendegi qosιmtalarι arqalι jasaladι:
1.Sheriklik da`reje tiykarιnan tu`bir ha`m do`rendi feyillerge ιs,-is,-s qosιmtalarιnιn` jalg`anιwι arqalι jasaladι. jazιs, ko`ris, tanιs, so`yles t.b
Mιs:ilimpazlar,agronomlar,suw qa`niygeleri toplanιstι.
2.Sheriklik da`reje feyilleri-las-les qosιmtalarι arqalι jasaladι.bul qosιmtalar , ko`binese atawιsh tiykarlι feyillerge jalg`anιp, Sheriklik da`reje feyilin jasaydι. Mιs: qaplas, qollas, oylas t.b
Mιs:Ha`mme ne islew jo`ninde oylastι. Ol agronom menen so`ylesti.
Sheriklik da`reje feyilleri to`mendegi ma`nilik o`zgesheliklerge iye boladι:
A) is-ha`rekettin` birneshe adam yaki zatlardιn` qatnasιwι arqalι birgelikte islengenlikti bildiredi. Mιs: olar uzaq waqιt oylasιp, pikirlesedi, juwabι tabιlsa birge quwanιsadι. Gu`lzar anasιna qamιr iylesti, nan jabιwg`a ja`rdemlesti.
V) Sheriklik da`reje feyilleri ko`plik ma`ni bildiredi. Ko`plik ma`nidegi Sheriklik da`reje feyillerinen an`latatug`ιn is-ha`rekettin` iyesi (subekt) ko`plik jalg`awlι yamasa ko`plik ma`nidegi so`zlerden boladι. mιs: Gu`lsa`nemler ishek-silesi qatιp ku`listi. Bizler sol ta`repke qaray juwιrιstιq.
Feyil meyilleri.
Feyil meyilleri is-ha`rekettin` haqιyqatlιqqa bolg`an ma`nilik qatnaslarιn bildiredi. Feyildin` 4 meyili bar
1. Buyrιq meyil.
Buyrιq meyil so`ylewshi ta`repinen basqa birewge qaratιlg`an buyιrιw ,ha`mir etiw,talap etiw,shaqιrιq ma`nilerindegi is-ha`reketti an`latadι. Is-ha`rekettin` isleniw ya islenbewinde buyrιq, talap etiw, shaqιrιq ma`nilerin bildiretug`ιn feyillerge buyrιq meyil delinedi.
Mιs: O`ritten saqlanιn`! Abayla, muzg`a oyιlιp ketpe! Usla, bala qulap tu`spesin!
Dostιn`dι egleme joldan qaldιrasan` , dushpandι egileme sιrιn`dι aldιrasan` (naqιl)

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling