& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet61/231
Sana11.01.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1087998
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

4. ta`kirar kelbetlikler: kishi-kishi, jan`a-jan`a, qιzιl-qιzιl, ayazdan-ayaz, suwιqtan-suwιq
Qospa kelbetlikler bir yamasa ha`r qιylι so`z shaqablarιnιn` dizbeklesiwinen jasalιp bir ma`nmni bildiredi. Olar to`mendegishe jollar menen jasaladι:
1. Kelbetlik+keklbetlik: Sarι ala, aq quba, uzιn boylι, torι ala, h.t.b.
2. Kelbetlik+atlιq: haq kewil, qιyιn-qaptal, qιzιl ju`z, h.t.b.
3. Kelbetlik+atlιq+kelbetlik: qιzιl shιraylι, aq saqallι, ala ko`ylekli;
4.Atlιq+atlιq: Arιslan ju`rek, tas bawιr, er ju`rek, piste murιn h.t.b.
5. Atlιq+atlιq+kelbetlik: teri tonlι, pιshιq ko`zli, ay ju`zli h.t.b.
6. Sanlιq (ra`wish)+atlιq+kelbetlik: ko`p balalι, eki degershikli, to`rt aynalι h.t.b.
7. Atlιq+qosιmta. «bar», «joq» so`zleri: aqιlι bar, esi joq (adam), bahasι joq, ten`i-tayι joq (jigit, qιz).


Oylι-shuqιrlι, mayda-shu`yde, alwan-alwan, biyik-biyik, qιzιl-jasιllι, tawlι-taslι, saw-salamat, qatar-qurlι, g`arrι-jas sιyaqlι juplasιp aytιlg`an kelbetlikler jup kelbetlik dep ataladι.
Jup kelbetliklerdin` arasιn defis (-) qoyιlιp jazιladι.
Jup kelbetllikler to`mendegi jollar menen jasaladι.
1. Kelbetlik-kelbetlik: oylι-ba`lentli, tawlι-taslι, saw-salamat, shaddι-quram, uzιnlι-qιsqalι,jeke-siyrek, qon`ιr-aqshιl h.t.b
2. Sinonim kelbetlikler: qatar-qurbι, jetim-jesir, qιrmιzι-qιzι t.b.
3. Antonim kelbetlikler: u`lken-kishi, uzιn-qιsqa, g`arrι-jas, oylι-ba`lent, aq-qara t.b.
4. Bir kelbetliktin` ta`kirarlanιp juplasιwιnan: ayqιn-ayqιn, uzιn-uzιn, qιsqa-qιsqa, biyik-biyik h.t.b.
5. Eki atlιq juplasιp, son`g`ι sιn`arιna kelbetlik jasawshι qosιmta jalg`anadι: sho`p-sharlι, mal-mu`lkli, baq-ha`remli, baq-baqshalι h.t.b.
6 Birewi ma`nili ekinshisi ma`ni an`latpaytug`ιn kelbetlik so`zlerdin` juplasιwιnan jasaladι: mayda-shu`yde, kiyim-kenshek, shet-shebirden h.t.b.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling