& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

& Ko`p ma`nili so`zler ha`m omonimlerdin` stillik qolanιlιwι
Qaraqalpaq tilinin` so`zlik quramιna ko`p ma`nilik ta`n.Ko`p ma`nilik tildin` baylιg`ιn ko`rsetedi.Ol a`debiy tildin` pu`tkil rawajlanιwιnιn` barιsιnda payda bolg`an ha`m qa`liplesken,xalιq ja`ma`a`tinin` sanasιna sin`ip,a`meliy da`stu`rge aynalg`an,o`lshem sιpatιnda ulιwmalιq alg`an.Tilimizdin` qaysι barιmg`a da bara alιwιnda, sheksizliginde,oy-pikirimizdi tιn`lawshιg`a sa`ykes so`ylew sharayatιna,so`ylewdin` mazmunι menen maqsetine qaray anιq jetkeriwde so`zdin` kop maniligi tikargι orιndι iyeleydi.
So`zdin` da`slep bir ma`nide payda bolatug`ιnlιg`ι belgili.Adamlardιn` ku`ndelikli tilden paydalanιw ta`jiriybesinde bir zat atamasι menen ekinshi bir zattι qanday da bir usaslιg`ιna baylanιsι tiykarιnda qayta atawdan so`zdin` awιsqan ma`nileri do`reydi.Olar qosιmsha ma`niler.Qosιmsha ma`nilerde,a`dette stillik o`zgeshelik,obrazlιlιq bar.Olar metaforalιq ,metonimiyalιq ,sonday-aq sinekdoxalιq awιsqan ma`nilerden ibarat.Sonlιqtan so`ylew jag`dayιnda ga`ptin` anιqlιg`ι,ta`sirshen`ligi ushιn awιsqan ma`nilerden jiyi paydalanamιz.
Bul olardιn` stillik o`zgesheliklerin quraydι.Ma`selen,birinshi muxabbat,da`slepki muhabbat,tun`g`ιsh muhabbat so`z dizbeklerindegi birinshi,da`slepki, tun`g`ιsh so`zlerinin` ma`nileri bir-birine jaqιn,degen menen tun`g`ιsh o`zgeshe ma`ni o`tkirligine iye.O`ytkeni tun`g`ιsh awιsqan ma`nide.Bul-usι so`zdin` qollanιwdag`ι stillik o`zgesheligi.
So`zdin` ko`p ma`niligi a`sirese ko`rkem a`debiyatta,publitsistikada stillik maqsette jiyi paydalanιladι.
Go`nergen so`zler
Ku`ndelikli turmιsta jiyi qollanιwdan shιg`ιp qalg`an so`zlerge go`nergen so`zler deymiz
Go`nergen so`zler tariyxιy ko`rkem shιg`armalarda ha`m xalιqtιn` turmιs ma`deniyatιn ko`rsetetug`ιn tariyxιy materiallarda qollanιladι. Mιsalι: shιg`ιr, sharq, qozaq, jegde, kiymeshek, bolιs, atalιq, ma`rdikar, ku`nlikshi, o`giz
Awιzeki klassikalιq ha`m tariyxιy shιg`armalardιn` tiline na`zer awdarιn`. Onda ha`zirgi zaman qaraqalpaq a`debiy tilinin` so`zlik quramιnda siyrek ushιrasatug`ιn yamasa jerlik umιtιlιp bartιrg`an so`zlerdi ko`remiz