£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

O’zbek tili – davlat tili  Respublika jamoatchiligi tomonidan allaqachon o’zbek 

tiliga davlat tili maqomini berish masalasi ko’tarilgan edi. O’zbekistonning sobiq 

rahbariyati bu masalaga avvallari millatchilik, mahalliychilik deb qarardi, 

keyinchalik o’zbek va rus tilini teng mavqega ko’tarishga urindi, shu yo’sinda 

ikki tillik haqidagi qonun loyihasini o’tkazishga harakat qilgan edi. Respublika 

yangi rahbari jamoatchilik fikrini inobatga oldi, masalani bosiqlik bilan hal qilish 

yo’lini tanladi. 

 

O’zbekiston SSR Oliy Sovetining 1989 yil 21 oktyabrda bo’lgan o’n 

birinchi sesiyasida «O’zbekiston SSRning davlat tili haqida» Qonun qabul 

qilindi. Qonunda O’zbekistonning davlat tili o’zbek tilidir, o’zbek tili 

Respublikaning siyosiy–ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayotining barcha 

sohalarida to’liq amal qiladi, deb belgilab qo’yildi. 

1990 yil 19 fevralda «O’zbekiston SSRning davlat tili haqida»gi qonunni 

amalga oshirish davlat dasturi qabul qilindi. Qonun va davlat dasturiga binoan 

mehnat jamoalari, o’quv yurtlari, korxonalar va davlat muassasalarida ish 

yuritish rus tilidan o’zbek tiliga o’tkazila boshlandi. Bu qonunning qabul 

qilinishi va uning amalga oshirila boshlanishi Respublika ijtimoiy hayotida katta 

tarixiy voqea bo’lib, mustaqillik sari tashlangan yana bir muhim qadam 

bo’ldi. 

Respublika iqtsodiyoti va ijtimoiy sohasini xolisona tahlil etish, baholash 

va ko’tarishga qaratilgan dastlabki sa’y-harakatlar qilindi. Qishloq aholisining 

shaxsiy tomorqalari uchun er ajratildi. Erga muhtoj 381 ming oilaga tomorqa 

erlari berildi, 372 ming oila o’z tomorqalarini kengaytirib oldi. Shu maqsadlar 

uchun jami 150 ming gektar er ajratildi. Respublikada «Ish bilan ta’minlash» 

dasturi ishlab chiqildi. Ana shu dasturga binoan 1990 yilda 300 ming kishi, 

asosan yoshlar ish bilan ta’minlandi. Aholining kam daromadli qismini ijtimoiy 

jihatdan himoyalash uchun 1990 yilda byudjetdan va korxonalr hisobidan 142 

mln. so’m qo’shimcha mablag’ ajratildi. 

---

 

298

  1990 yil 18 fevralda O’zbekiston Oliy Sovetiga 

saylov bo’ldi. Bu saylovlarning yangiligi shundan 

iborat bo’ldiki, 500 saylov okrugining 326  

tasida muqobil nomzodlar ko’rsatildi. Oldingi saylovlarda barcha nomzodlar birinchi 

turdayoq deyarli 100 foiz ovoz bilan saylangan bo’lsalar, bu safar birinchi turda 368 

nomzod zarur ovozlarni to’play oldi. Qolgan 132 okrugda qayta saylovlar bo’lib o’tdi. 

 

1990 yil 24-31 mart kunlari Toshkentda o’n ikkinchi chaqiriq O’zbekiston 

SSR Oliy Sovetining birinchi sesiyasi bo’lib o’tdi. 24 mart kuni sessiya 

respublikalar orasida birinchi bo’lib «O’zbekiston SSR Prezidenti lavozimini