£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а
Mualliflar jamoasi rahbari va mas’ul
Download 1.51 Mb. Pdf ko'rish
|
I DkaGecw9EoG81YcysuLVGQQ7gbMTzL
|
Mualliflar jamoasi rahbari va mas’ul
muharrir: t.f.d., prof. Q.Usmonov
t.f.d., H.M.Bobobekov t.f.d., prof. A.Jo’raqulov 3
XXI asr bo’sag’asida jonajon Vatanimiz tarixida buyuk voqea - qadimiy O’zbekistonning eng yangi tarixini boshlab bergan voqea sodir bo’ldi. 1991 yil 31 avgust kuni bo’lgan Respublika Oliy Kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida o’zbek xalqining xohish-irodasi bilan O’zbekistonning davlat mustaqilligi, ozod va suveren davlat - O’zbekiston Respublikasi tashkil etilganligi e’lon qilindi. 1 sentyabr O’zbekiston Respublikasining mustaqillik kuni deb belgilandi. Xalqimizning asriy orzu- umidlari ushaldi, muqaddas maqsadi ro’yobga chiqdi, siyosiy mutelik va asoratdan qutildi. Dunyo XX asr so’nggi xaritasida yana bir mustaqil, ozod, suveren davlat - O’zbekiston Respublikasi paydo bo’ldi. O’zbekistonning davlat mustaqilligi xalqimizning uzoq yillar davomida olib borgan og’ir va mashaqqatli kurashining qonuniy natijasidir. Vatanimiz tarixi mustaqillik xalqimizga nihoyatda qimmatga tushganidan, bu yo’lda katta qurbonlar berilganligidan guvohlik beradi. Endilikda xalqimizning o’z taqdiri o’z qo’lida, o’z mamlakatining mustaqilligini mustahkamlash yo’lida astoydil mehnat qilmoqda. O’zbekiston fuqarolari, xususan, yoshlar qalbiga milliy istiqlol g’oyasini singdirish, ularda mafkuraviy immunitetni shakllantirishda «O’zbekiston tarixi» fanining o’rni, imkoniyatlari katta. Shu boisdan Respublika oliy o’quv yurtlarining bakalavriat bosqichida «O’zbekiston tarixi» fanini o’qitish asosiy fanlar qatorida turadi. Qo’lingizdagi darslik O’zbekiston tarixining eng qadimgi zamonlardan to hozirgi kungacha bo’lgan davrida sodir bo’lgan tarixiy voqealarni tahlil qilishga, ularning sabablari va mohiyatini, ichki va tashqi omillarini yoritishga bag’ishlangan. Darslik mazmunan Prezident Islom Karimovning 1998 yil 26 iyun kuni bir guruh tarixchi olimlar bilan bo’lgan suhbatida ilgari surilgan nazariy, kontseptual-metodologik tavsiyalari ruhi bilan sug’orilgan. Uni tayyorlashda Yurtboshimiz Islom Karimovning «Tarixga murojaat qilar ekanmiz, bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz barkamol kishi bo’lmaganidek, o’z tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bo’lmaydi», - degan so’zlari metodologik asos bo’lib xizmat qildi. Darslikda O’zbekiston tarixi fani predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik tamoyillari, manbalari va ahamiyati yoritilgan. O’zbekiston insoniyat tsivilizatsiyasining qadimgi o’choqlaridan biri ekanligi, o’zbek davlatchiligining shakllanishi va rivojlanish bosqichlari, o’zbek xalqining shakllanish jarayoni kabi dolzarb masalalarni yangi manbalar, mustaqillik yillarida nashr etilgan ilmiy asarlar asosida ochib berishga alohida e’tibor qaratilgan. «Avesto» qadimgi tariximizni o’rganishda muhim tarixiy manba ekanligi, Buyuk ipak yo’lining shakllanishi va rivojlanishi, Vatanimiz hududidan o’tgan bu yo’lning ming yillar davomida Sharq va G’arbni savdo-iqtisodiy, siyosiy, diplomatik va madaniy jihatdan bog’lashdagi ahamiyati yoritilgan. Vatanimizning o’rta asrlar davridagi ijtimoiy- siyosiy va iqtisodiy hayoti, uyg’onish davridagi ilm-fan va madaniyat ravnaqi tahlil etilgan. 4 Darslikda Amir Temur davrida o’zbek davlatchiligining yuksalishi, Amir Temurning buyuk davlat arbobi va mashhur sarkarda sifatidagi xizmatlari, Vatanimiz va jahon xalqlari tarixida tutgan o’rni va roli asoslab berilgan. Darslikda Turkistonning uch xonlikka bo’linib ketishi, ular o’rtasidagi o’zaro kurash, harbiy to’qnashuvlar oqibatida Turkistonning yuksalish darajasidan tushib ketishi, jahon taraqqiyotidan orqada qolishi, Turkistonning chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishi, uning Vatanimizda yuritgan mustamlakachilik siyosatining asl mohiyati, ajdodlarimizning mustamlakachilarga qarshi milliy ozodlik uchun kurash tarixi, jadidchilik harakati, uning atoqli rahnomalari faoliyati yoritilgan. Turkistonda mustabid sovet hokimiyatining o’rnatilishi, uning O’zbekistonda yuritgan milliy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-madaniy siyosatining mustamlakachilik mohiyati, SSSRning tanazzulga yuz tutishi va parchalanishi ochib berilgan. Darslikda Vatanimizning milliy istiqlol davri tarixini yoritishga kengroq o’rin berilgan. O’zbekistonda demokratik huquqiy davlat qurish, ochiq fuqarolik jamiyatini shakllantirish, tartibga solinadigan va ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini yaratishga qaratilgan taraqqiyotning «O’zbek modeli», uning mazmun-mohiyati ochib berilgan. Mustaqillik yillarida amalga oshirilayotgan keng qamrovli siyosiy, iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy islohotlar, ularning natijalari dalillar asosida yoritilgan. Mamlakatimizda ko’p ukladli iqtisodiyot va mulkdorlar tabaqasining shakllanishi, yuksak texnologiyalar asosida bunyod etilgan yangi zamonaviy korxonalar va ularning faoliyati, ma’naviy-madaniy sohadagi yutuqlar tahlil etilgan. O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi, dunyodagi yirik, rivojlangan mamlakatlar bilan o’zaro manfaatli siyosiy-diplomatik, iqtisodiy, madaniy aloqalari yoritilgan. O’zbekiston tarixan qisqa muddatda jahon hamjamiyatida munosib o’rin egalladi, global masalalarda o’zining mustaqil ovoziga ega bo’lgan davlat darajasiga ko’tarildi. Mazkur darslik O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi hamda o’quv dasturlari, darsliklar va o’quv qo’llanmalarini qayta ko’rib chiqish va yangilarini yaratish bo’yicha Respublika muovfiqlashtirish komissiyasi tomonidan tasdiqlangan «O’zbekiston tarixi» o’quv dasturi asosida tayyorlandi. Har bobga doir tayanch so’z va iboralar, nazorat va mulohaza uchun savollar, muhim voqealar solnomasi berilgan. Mazkur darslik bo’yicha o’z fikr-mulohazalarini bildirgan tarixchi olimlar va hamkasblarimizga minnatdorchilik bildiramiz.
|
