0 ‘ tgan zanion natijali fe’ li & Л* m ozi-ye naqli

0 ‘ tgan zanion natijali fe’ li & «Л* m ozi-ye naqli
0 ‘ tgan zamon natijali fe’ li o ‘ tgan zamon sifatdoshiga ast
bog‘ lamasining qisqa shaklini qo‘ shish orqali yasaladi.
astbog‘ lamasining qisqa shakli
Shaxslar
I shaxs - am &' - im
II shaxs ti' - i I - id
III shaxs CaJ - ast
1 - and
jjji ji. xondan - ú1 xon (o‘ qimoq) fe’ lining o ‘ tgan zamon natijali
fe’ li shaklida tuslanishi:
ft ejjijä QA man xonde-am — Men o ‘ qiganman.
ejjijä. jj to ' xonde-i - Sen o ‘ qigansan.
¿¿Лeülji. jl и xonde-ast - U o ‘qigan.
fjl ôjjtjà. U то xonde-im — Biz o ‘ qiganmiz.
xi Ui sho ‘то x o nde-id- Siz o ‘ qigansiz.
Ail eJiijä. onho xonde-and - Ular o ‘ qiganlar.
ö л bar-gashtan- (qaytmoq) prefiksli fe’ lining tuslanishi:
Ishaxs
ft jj
bar-gashte~am -qaytganman
II shaxs ( j\
bar-gashte-i - qaytgansan
III shaxs bar-gashte ast - qaytgan
Ishaxs bar-gashte-im - qaytganmiz
II shaxs A j I 40*^ jj
bar-gashte-id - qaytgansiz
III shaxs Jjl
bar-gashte-and — qaytganlar
227
www.ziyouz.com kutubxonasi
lPjS hozer kardan - (tayyorlamoq) qo‘ shma fe’ lining
tuslanishi:
Ishaxs
p l ©J jS J i J a l A
hozer karde-am -tayyorlaganman
II shaxs hozer karde-i - tayyorlagansan
III shaxs hozer karde ast - tayyorlagan
I shaxs
p jl j - ^ -hozer karde -im - tayyorlaganmiz
II shaxs
J jl
hozer karde - id - tayyorlagansiz
III shaxs J jl ->■
hozer karde-and - tayyorlaganlar
Izoh. Ill shaxs birlikda ba’ zan o ^ i ast bogiamasi tushib qolib,
o ‘ tgan zamon sifatdoshining o ‘ zi kelishi ham mumkin.
ajjl xonde bar-gashte hozer karde
0 ‘ tgan zamon natijali fe’ lining bo‘ lishsiz shakli odatdagidek fe’ l
oxiriga na - inkor yuklamasini qo‘ yish orqali hosil qilinadi.
Prefiksli va qo‘ shma fe’ llarda <^na - inkor yuklamasi yordamchi
fe’lga qo‘ shiladi. Bu holda urg‘ u ^ na - inkor yuklamasiga tushadi.
Masalan:
j»' nadide-am - ko‘ rmaganman, ko‘ rganim yo‘ q
pl jj bar-nagashte-am - qaytmaganman, qaytganim yo‘ q
o -J Cia.1 jiu,l esterohat nakarde ast- dam olmagan, dam olgani
yo‘ q-0 ‘tgan zamon natijali fe’ Ii ish-harakatning o ‘tgan zamonda bo‘-
lib o ‘ tganligini bildirish bilan birga, uning bajarish fakti, natijasi
hozirda ham mavjud ekanligini ko‘ rsatadi. Agar o ‘tgan zamon aniq
fe’ lining ma’nosi ish-harakatning o ‘ tgan zamonda aniq bajaril-
ganligini, bo‘ lib o ‘ tganligini qayd qilish bilan kifoyaiansa, o ‘ tgan
zamon natijali fe’ lida esa asosiy diqqat ish-harakatning bajarilganligi