01 Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari 02

Text
Text
Text
Text
Bu tomonga tashkiliy tarkib quyidagi uchta qismning birlashuvi kabi aniklanadi: murakkablik, rasmiylik va markazlanish.
Birinchi qism - murakkablik, - xar xil turdagi boshqaruv faoliyatini bir tyokis taksimlamaslik darajasini bildiradi, shu jumladan, uning vazifalarini ҳam.
Notekis taksimlanish qanchalik yukori darajada bulsa, firmaning tashkiliy tarkibi shunchalik murakkab bo`ladi.
Ikkinchi qism - rasmiyatchilik,-boshqaruv qoida va muolajalarining bir turdagi darajasi bilan aniklanadi. Tarkib shunchalik rasmiylashgan bo`ladi, kachonki unda yukori o`rnatilgan kup sonli qoida va muolajalar xukm sursa.
Amaliyotda ko`rsatilgan qismlarning bir necha birlashish turlari mavjud bulishi mumkin, ular turli-tuman Ma`lum boshqaruv tarkibini yuzaga keltiradi. Masalan, katta korporatsiyada murakkablikni erkin ko`rinishiga ega bulgan tarkib yoki boshqaruvning kattik shakli bulishi mumkin.
Mexanik tashkiliy tarkib kup sonli bulinmalar (vertikal buyicha) xisobiga murakkablik; (bilan tavsiflanadi) rasmiylikni yukori darajasi cheklangan axborot tarmogi, boshqaruvning barcha xodimlarini qarorlar kabul kilinishda kuyi saviyasi bilan tavsiflanadi.
Ularning barchasi ko`rsatilgan qismlarning nomoen bulish darajasi asosida ikkita guruxga bulinadi - mexanik va organik tarkibga.
Uchinchi ko`rsatkich -firmaning tashkiliy tarkibi,- bu boshqarishning markazlanish darajasidir. U menejmentning qaysi saviyasida qarorlar kabul kilinishiga boglik.
S
T
O
W
Boshqarish apparatini funktsional ixtisoslashtirish uning samaradorligini ancha oshiradi. Boshqarishning barcha funktsiyalarini bajarishi lozim bo’lgan universal rahbarlar o’rniga o’z sohasini puxta biladigan, o’z shtatiga ega bo’lgan, o’ziga topshirilgan ish uchastkasi uchun javob beradigan mutaxassislar apparati paydo bo’ladi.
Boshqarish tizimi turli miqyoslarga ega bo’lishi mumkin. Chunonchi:
butun xalq xo’jaligini (tarmoklarni va mamlakat tumanlarini) boshqarish; har bir tarmoq va tuman tasarrufidagi korxonalarni boshqarish; korxonalar ichidagi bo’limlarni (tsexlar, uchastkalar va xokazolarni) boshqarish. O’z navbatida, butun xalq xo’jaligini boshqarish ham uni "tarmoq", "birlashma" va "korxona" darajalaridagi ierarxik bosqichlar miqyosida amalga oshiriladi.