0‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini zamonaviy moder- nizatsiyalash bosqichida mamlakatning xalqaro valyuta-kredit munosabatlarini tashkil qilish va tartibga solish borasida katta yutuqlarga erishildi

6.2-rasm Hujjatli inkasso vositasidagi xalqaro hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi⁶⁷

7-importyoming banki hujjatlami kelib tushganligi to'g'risida importyorga xabar beradi;

8-importyor to'lovni amalga oshirish uchun to'lov topshiriqnomasi yozadi;
9-importyoming banki mijozning to'lov topshiriqnomasiga asosan to'lovni amalga oshiradi;
10-importyoming banki eksportyoming bankini 9-operatsiya bajarilganligi to‘g‘risida xabardor qiladi;
11-eksportyoming banki to‘lov so‘mmasini eksportyoming joriy valyuta hisobraqamiga o‘tkazadi;
12-eksportyoming banki eksportyoming joriy hisobraqamidan ko'chirma beradi.

1. 
   rasmdan ko‘rinadiki, hujjatli inkassoda bank tovarlaming hujjatlarini importyor to'lovni amalga oshirgandan keyingina unga beradi. Bu esa, importyomi to'lovni o‘z vaqtida amalga oshirishga majbur qiladi. Chunki to‘lov o‘z vaqtida amalga oshirilmasa, importyor hujjatlami ola olmaydi. Demak, u tovarlami omborxonadan yoki temir yo‘l bekatidan olish imkoniyatiga ega bo'lmaydi. Buning natijasida tovarlami bu joylardan olib chiqib ketishga kechikadi va pirovard natijada importyor katta miqdorda jarima to‘lashga majbur bo‘ladi. Chunki Bojxona qo‘mitasiga tegishli omborxonalar tovarlar saqlangan har bir kun uchun katta miqdorda haq oladi, temir yo‘l bekatlarining jarima stavkasi ham sezilarli darajada yuqoridir.
   

Inkassoning ikki turi mavjud bo‘lib, ular sof inkasso va hujjatli inkasso. Sof inkassoda faqat to‘lov hujjatlari inkassoga qabul qilinadi. Hujjatli inkassoda esa, faqat tijorat hujjatlari yoki tijorat hujjatlari to‘lov hujjatlari bilan birgalikda inkassoga qabul qilinadi.
Ko‘pchilik rivojlanayotgan mamlakatlar, shu jumladan, 0‘zbekiston Respublikasida, eksport-import operatsiyalarini moliyalashtirish jarayonida, tijorat banklarining orderli cheklaridan foydalanilmaydi. Bu esa, xalqaro hisob-kitoblaming samaradorlik darajasiga salbiy ta’sir ko'rsatadi.
Bu yerda:
1-tashqi savdo shartnomasini imzolash;
2-importyor o‘zining bankiga chek yozish to‘g‘risida yozma ko‘rsatma beradi;
3-importyoming banki orderli chekni yozadi;
4-bank chekni importyorga beradi;
5-eksportyor tovarlami importyorga jo‘natadi;
6-eksportyor tovarlar bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlami importyorga jo‘natadi;