1 – amaliy mashg’ulot Gidrostatika va gidrodinamika asoslari

Download 73.69 Kb.

bet	5/7
Sana	07.01.2023
Hajmi	73.69 Kb.
	#1081754

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
1-амалий

Suyuqliklarni rezervuarlardan okib chikishi.

Ishchi bosim, mPa:
- 0,1 gacha
- 0.10.05
- 0.050.02
- uta kizdirilgan buglar
- ikkilamchi buglar

2530
2040

4060
3050
3035

Suyuqliklarni rezervuarlardan okib chikishi. Sanoat korxonalarida texnologik qurilmalar va turlicha sigimli idishlardan (bak, kub, tsisterna, va x.) Suyuqliklarni davriy ravishda tukish zaruriyatlari mavjud bo’ladi. Ushbu operatsiyalar idish devoriga uyilgan maxsus teshiklar (lyuk, tuynuk) yoki unga payvandlangan patrubkalar vositasida amalga oshiriladi.
Maxsus uchliklar (nasadkalar) kalta (L/d) patrubkalar kurinishida bulib, ular tsilindrsimon, kengayuvchi va torayuvchi, konussimon va konoidal shakllarda bo’lishi mumkin.
Suyuqliklarni teshiklar va uchliklar orqali okib chikish jarayonining urganish tufayli ularni sarfi (dozasi), okib chikish tezligi va idishni bushatilish vaqti aniqlanadi. Bu paytda asosiy tenglama sifatida Bernulli tenglamasidan foydalaniladi.
Suyuqliklarni rezervuarlardan okib chikish jarayonlarni hisoblash paytida quyidagi xolatlar hisobga olinadi.
- idishdagi Suyuqlik satxini uzgaruvchan va uzgarmas bo’lishi;
- jarayon atmosfera bosimida yoki undan ortik bosimlarda amalga oshi rilishi;
- uchliklar va teshiklarni idish devoriga nisbatan joylashuvi (ostki qismida yoki yonboshida);
- uchliklar shaklining turlicha bo’lishi.
Atmosfera bosimi ostida bo’lgan (R₁=R₂=R_atm) idishdagi Suyuqlikni idish tubidagi dumalok patrubkalardan okib chikish tezligi:

v₂= 2gH /(1+) =  2gH , (33)
bu yerda 1/ 1+ =  - tezlik koeffitsienti; N- idishdagi Suyuqlik satxi,m.  - bosimni uchliklarda yukotilishini hisobga oluvchi karshilik koeffitsienti.Tezlik koeffitsientining qiymati idish devorining kalinligi va teshik shaklidan bog’liq bo’ladi. Masalan, dumalok teshiklar uchun =0.97, tashki tsilindrik uchliklar uchun  =0.83 va x.
Yupka devorli idishlardan Suyuqliklarni okib chikish paytida, taxminan teshik radiusiga teng masofada, okim stvolini sikilishi kuzatiladi. Natijada uning tezligi va bosimi kamayadi. Bunday xolat teshikdan chikayotgan Suyuqlik
okimining sikilish koeffitsienti  orqali hisobga olinadi
 = F₂/F₀, (34)
bu yerda F₀-teshik yoki uchlikdan utayotgan Suyuqlik okimining kundalang kesim yuzasi; F₂- teshikdan o’tgan Suyuqlik okimining sikilgan joydagi kundalang kesim yuzasi.
 va  koeffitsientlarning uzaro ko’paytmasi sarf koeffitsienti deb yuritiladi
 =   . (35)
 koeffitsientining qiymati Suyuqlikning fizik xossalariga, okim tezligiga va teshik shakliga bog’liq bulib, tajribalar asosida aniqlanadi. Suv va kovushkokligi jixatidan unga yakin bo’lgan Suyuqliklar uchun, Re10⁴ bo’lgan xollarda,   0.62.
Teshik va uchliklar orqali rezervuardan okib chikayotgan Suyuqlikning xajmiy sarfi quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi
Q =  F₀ 2gH . (36)
Demak, Har qanday shakldagi idish tubiga joylashgan uchlikdan okib chikayotgan Suyuqlik mikdori uning idishdagi satxidan N, teshikning shakli va kattaligidan F₀ bog’liq bo’ladi.
Ushbu (38) tenglamani idishning yonboshiga urnatilgan uchliklardan okib chikayotgan Suyuqlik sarfini aniqlash uchun ham qo’llash mumkin. Bunday xolat uchun N- Suyuqlikni yukori satxidan to uchlik ukigacha bo’lgan masofadir.
Agar Suyuqlik yuzasiga ta’sir etuvchi bosim qiymati atmosfera bosimidan farkli bulsa (R_vakR₁R_atm), u xolda uzgarmas satxli Suyuqlikni rezervuardan okib chikish tezligi quyidagicha aniqlanadi:
v₂=  2g H+(P₁-P₂)/g , (37)
bu yerda H + (P₁-P₂)/(g) – Suyuqlikni tula bosimi.
Suyuqlik satxi uzgaruvchan bo’lgan xollarda idishni tula yoki qisman bushatish uchun zarur bo’lgan vaqt  aniqlanadi. Suyuqlikning bosimi yoki baland-ligini vaqt birligi ichida uzgarishi bilan uning idish teshigidan okib chikish tezligi ham uzgaradi.
Bu paytda idishdan okib chikayotgan Suyuqlik sarfi, (38) tenglamaga asosan, quyidagicha ifodalanadi:
dQ = F₀d. (38)
bu yerda F- idishning kundalang kesim yuzasi, F = const.
Idishdagi Suyuqlik satxini N dan to N₁ balandlikkacha kamaytirish (idishni qisman bushatish) uchun zarur bo’ladigan vaqt quyidagicha aniqlanadi

 = 2F ( - )/(F_o). (39)
Idishdagi Suyuqlikni butunlay okib chikish (idishni tula bushatish N₁=0) vaqti
 = 2F /(F_o). (39)

Download 73.69 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7