1- amaliy mashg'ulot. Kimyoviy termodinamika. Termokimyo. Hosil bo’lish va yonish jarayonlari issiqligi. Gess qonuni. Standart issiqlik effekti. Kirxgoff qonuni

 
Kimyoviy 
termodinamika 
umumiy 
termodinamikaning 
qonun 
va 
tushunchalarini kimyoviy jarayonlarga tadbiq etadi. Kimyoviy termodinamikaning 
qonuniyatlarini keltirib chiqarish uchun sistemaning boshlang‘ich va oxirgi holatini, 
shuningdek jarayon borayotgan shart – sharoitlarni (harorat, bosim va h.k.) bilish 
lozim. Kimyoviy termodinamikani kamchiligi – 
moddaning ichki tuzilishi va 
borayotgan jarayon mexanizmi haqida hech qanday xulosa qilinmaydi.
Termodinamika uch bо‘limdan, aniqrog‘i 
uch qonun
va ularning tadbiqidan iborat. 
Bu qonunlar postulat xarakteriga ega. Yа’ni, bu qonunlarni tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri 
isbotlab, keltirib chiqarib bо‘lmaydi, lekin odamzodning ming yillik hayotiy 
tajribalari ularning tо‘g‘riligini isbotlab turibdi. 

---

Termodinamika qonunlarini yaxshi tushunib olish uchun umumiy 
termodinamikadagi ba’zi bir tushunchalar, terminlar va qiymatlar bilan tanishib 
olish lozim. Termodinamikada о‘rganiladigan obyekt
sistema 
deyiladi. 
Shunga ko‘ra, borliq ikki qismga, sistema va uning atrof-muhitiga 
bo‘lingan. Bundan sistema dunyoning biz alohida qiziqqan qismidir. Bu 
reaksiya idishi, dvigatel, elektrokimyoviy batareya, biologic hujayra va 
h.k.lar bo‘lishi mumkin. Atrof-muhit sistemaning tashqarisidagi biz 
o‘lchashlarni amalga oshiruvchi qismni o‘z ichiga oladi. Bu turdagi sistema 
uni atrof-muhitdan ajratib turuvchi chegara xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi
1
. 
(1.1-rasm). 
(b)
 
 
1.1-rasm. (a) Ochiq Sistema atrof-muhit bilan modda va energiya 
almashinishinadi. Masalan: ochiq kolbadagi eritma; sanoat miqyosida 
qo‘llaniladigan nasos, issiqlik almashtirgich, yig‘gich (bunker), aralashtirgich, 
filtrlar ham ochiq sistemaga misol bo‘ladi. 
(b) Yopiq Sistema atrof-muhit bilan energiya almashinishi mumkin, lekin 
modda almashmaydi. Masalan: usti yopiq kolbadagi eritma; bosim ostida ishlovchi 
vakuum – qurilma, uskuna va boshqa massa almashishi sodir bo‘lmaydigan 
qurilmalar. 
(c) Izolyatsiyalangan Sistema atrof-muhit bilan na issiqlik va na modda 
almashadi. Amalda bunday sistеma bo‘lmaydi. 
Har ikkala ochiq va yopiq sistemalar atrof-muhit bilan energiya 
almashina oladi. Misol uchun, berk sistema kengayishi va atrof-muhitda 
og‘irligini orttirishi mumkin; berk sistema, shuningdek, pastroq haroratdagi 
atrof-muhitga energiya uzatishi mumkin. 
Tashqi muhit – 
sistema bilan 
tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri yoki juz’iy aloqada bо‘lgan hamma narsa. U shunday katta 
о‘lchamga egaki, u tomondan issiqlik berilishi yoki olinishi uning haroratiga ta’sir 
etmaydi. 
Q
W
m
=const

---