1- amaliy mashg‘ulot: To`qimachilik tоlalarining turlarini. Paxta tolasi va ip xossalari Ishdan maqsad
Download 386.53 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liq1-Amaliy mashg\'ulot
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kerakli jihоzlar
- Mustaqil ta’lim
- Elementar tola
- Sun`iy tola
1- Amaliy mashg‘ulot: To`qimachilik tоlalarining turlarini. Paxta tolasi va ip xossalari Ishdan maqsad: To`qimachilik tоlalarini turlari, tuzilishi va kimyoviy fizik- mexanik xоssalarini o`rganish. Kerakli jihоzlar: Turli xil to`qimachilik tоlalari, "Centexuz" labоratоriya jihоzlari. Labоratоriya ishlarini bajarish tartibi 1. To`qimachilik tоlalarining turlarini o`rganing va yozing. 2. Paxta tоlasining tuzilishi va kimyoviy, fizik-mexanik xоssalarini o`rganing. 3. Kimyoviy tоlalarning tuzilishi va kimyoviy, fizik-mexanik xоssalarini o`rganing. Mustaqil ta’lim 1. To`qimachilik sanoatini rivojlanishi. 2. To`qimachilik sanoatida ishlatiladigan yangi xom-ashyo turlari. 3. Tabiiy va kimyoviy tolalar haqida ma`lumot. Uslubiy кo‘rsatmalar To‘qimachilik tolalari To‘qimachilik tolasi deb to‘qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishga yaraydigan, chegaralangan uzunlikdagi, yumshoq, ingichka va mustaxkam jismga aytiladi. Elementar tola - uzunligi bo‘yicha bo‘linmaydigan yakka toladir. Kompleks tola (texnik tola) deb uzunligi bo‘yicha bir qancha elementar tolalarning birikishiga aytiladi. Tabiiy tolalar - tabiatdan (o‘simliklardan, jonivorlardan va ma`danlardan) olingan tolalar. Kimyoviy tolalar - sun`iy yoki sintetik yuqori molekulali moddalardan olingan kompleks iplarni kesish yoki uzish usuli bilan ishlab chiqarilgan tolaga aytiladi. Sun`iy tola - tabiiy yuqori molekulali moddalardan olingan kimyoviy tola. Sintetik tola - sintetik yuqori molekulali moddalardan olingan kimyoviy tola. Sun`iy tolalar tabiiy polimerlardan olinadigan tolalardir. Eng ko‘p tarqalgani viskoza tolasi - yog‘och tselyulozasidan, polinoz tolasi viskoza modifikatsiyasidir. Viskoza o‘rtacha pishiklikga ega bo‘lib, paxta tolasi bilan yaxshi aralashadi. Shu bilan birga tola nisbatan uzunroq bo‘lganligi tufayli notekislik pasayadi va uzulish kamayadi. Viskoza tolasining katta kamchiligi bor. U ham bo‘lsa, viskoza ho‘llanganda 50% gacha pishiqligini yuqotadi. Bundan tashqari viskoza ipidan to‘qilgan matolar katta kirishishga ega. Polinoz tolalar yukrri pishiqlikga egadir (30 dan 52 cN/teks gacha). Pishikligi tola ho‘llanganda oz miqdorda o‘zgaradi. Ishqoriy eritmalar ta`siriga juda chidamli. Shuning uchun polinoz matolarni xuddi paxta matolaridek merserizatsiyalash mumkin. Shuni ta`kidlash kerakki, polinoz tolalari oddiy viskoza tolalaridan 1,5 marta qimmatdir. Tabiiy tolalarga tabiatdagi organik va noorganik moddalardan olinuvchi to‘qimachilik tolalari kiradi. Tola deb, uzunligi ko‘ndalang kesimi o‘lchamidan katta bo‘lgan, ma’lum darajada egiluvchan, cho‘zilish va pishiqlik xossasiga hamda ingichkalikka ega bo‘lgan jism tushuniladi. Tolalar to‘qimachilik tarmog‘ining xom ashyosi bo‘lgani uchun, ko‘p hollarda to‘qimachilik tolalari deb yuritiladi. Aytilganlarni inobatga olib, tolaga quyidagicha ta’rif beriladi: to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarishga yaroqli, chegaralangan uzunlikdagi, yumshoq, ingichka va ma’lum qayishqoqlik, pishiqlik, cho‘ziluvanlik xususiyatlariga ega bo‘lgan jismga aytiladi. Tolalar tashqi tuzilishiga ko‘ra elementar va kompleks tolalarga bo‘linadi: uzunligi bo‘yicha bo‘linmaydigan yakka tolalar elementar tolalar deb ataladi. Uzunligi bo‘yicha bir qancha elementar tolalarning birikmasiga kompleks tola deyiladi. Tolalar kelib chiqishiga qarab tabiiy va kimyoviy tolalarga bo‘linadi: tabiatdagi o‘simliklardan (paxta, zig‘ir, kanop va hokazolar), jonivorlardan (jun, ipak) va ma’danlardan (tosh paxta) olinadigan tolalar tabiiy tolalar deyiladi. Tabiatdagi mavjud bo‘lgan moddalarni yoki yuqori molekulali birikmalarni sintez qilish asosida olingan tolalar kimyoviy tolalar deyiladi. Kimyoviy tolalar ham o‘z navbatida ikki turga bo‘linadi: sun’iy tolalar va sintetik tolalar: tabiatdagi mavjud bo‘lgan moddalarni kimyoviy usul bilan qayta ishlash asosida olinadigan tolalar sun’iy tolalar deyiladi. Yuqori molekulali birikmalarni kimyoviy usul, bilan sintez qilish asosida olinadigan tolalar sintetik tolalar deyiladi. To‘qimachilik sanoatida ishlatiladigan tolalarni mukammal o‘zlashtirish uchun, uning tasniflanishi nihoyatda katta ahamiyatga ega. Paxta tolasini viskoza bilan aralashtirib, kuylakbop, kostyumbop, ichki kiyimbop matolar, flanel, tibbiyot dokasi ishlab chiqarish mumkin. Paxta va polinoz tolalaridan aralashtirib chit, bo‘z, sochiq; tukli, ro‘molbop, astarbop matolar ishlab chiqariladi va qo‘llaniladi. Shuningdek trikotaj iplari ham olishda ishlatiladi. To‘qimachilik sanoatida ishlab chiqariladigan mahsulot va ishlatiladigan xom ashyo turiga qarab quyidagi tarmoqlarga bo‘linadi: 1. Paxta tolalarini qayta ishlash; 2. Jun tolalarini qayta ishlash; 3. Zig‘ir poyali tolalarni qayta ishlash; 4. Tabiiy ipakni qayta ishlash; 5. Kimyoviy tolalarni qayta ishlash. Bu tarmoqlar quyidagi ishlab chiqarish turlariga bo‘linadi: 1. Tolalarni dastlabki ishash; 2. Yigirish; 3. To‘qish; 4. Pardozlash; 5. Tikish. Download 386.53 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
1 2
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling