1- mavzu: Natural sonlarning o`qilishi va yozilishi

11- Mavzu: Tub va murakkab sonlar

52) Tub son deganda nimani tushunasiz?

Faqat o'ziga va birga bo'linadigan natural sonlarga tub sonlar deyiladi.

Masalan. 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, ....
53) Murakkab son deganda nimani tushunasiz?

Ikkitadan ortiq bo'luvchisi bo'lgan natural sonlarga murakkab sonlar deyiladi.

Masalan. 4, 9, 21, 36, ... .

• 
  Bir soni tub ham, murakkab ham emas
  

54) Eng kichik tub son qaysi?

Birinchi – eng kichik tub son 2 ga teng

55) Tub sonlar ichida juft sonlar bormi ?

2 – yagona juft tub son

Qolgan barcha tub sonlar toq

56) O'zaro tub sonlar deganda nimani tushunasiz?

Birdan boshqa umumiy bo'luvchilarga ega bo'lmagan sonlarga o'zaro tub sonlar deyiladi.

Masalan. 15 va 8 o'zaro tub sonlardir chunki ular birdan boshqa umumiy bo'luvchilarga ega emas

15 ning bo`luvchilari ; 1, 3, 5, 15

8 ning bo`luvchilari ; 1, 2, 4, 8

57) Berilgan a sonining natural bo'luvchilari soni ( NBS) qanday topiladi?

1) Buning uchun son tub ko'paytiruvchilarga ajratiladi va tub ko'paytiruvchilar ko`paytmasi shaklida yoziladi

a = 2ⁿ • 3^m • … • p^k



2) Natural bo'luvchilari soni ( NBS ) quyidagicha topiladi
NBS(a) = (n + 1) • (m + 1) • … • (p +1)
Masalan. 24 sonining natural bo'luvchilari nechta?
1) Son tub ko'paytiruvchilarga ajratiladi va tub ko'paytiruvchilar ko`paytmasi shaklida yoziladi


24 2

12 2

6 2 24 = 2³ • 3¹

3 3

1

2) NBS(24) = (1 + 3) • (1 + 1) = 8

58) Berilgan a sonining natural bo'luvchilari yig`indisi Y(a) qanday topiladi?
1) Son tub ko'paytiruvchilarga ajratiladi va tub ko'paytiruvchilar ko`paytmasi shaklida yoziladi

a = 2ⁿ • 3^m • … • p^k



2)

Masalan. 140 sonining natural bo'luvchilari yig`indisini topaylik

1) Son tub ko'paytiruvchilarga ajratiladi va tub ko'paytiruvchilar ko`paytmasi shaklida yoziladi

140 2

70 2 140 = 2² ּ 5¹ ּ 7¹

35 5

7 7

1
2)