1- mavzu Sifat menejmenti kursiga kirish Reja

3.Joriy davrdagi talablar va erishilgan natijalarni baholash
Erishilgan natijalar. Takomillashuvning mavjud darajasi, faoliyat sifati va uning samaradorligini oshirishga imkon beruvchi jarayonning tashkil qilinishini baholash yaxshilash ishlarining asosi hisoblanadi. Shuning uchun, har bir bajarilgan ishning natijalarini baholash uchun miqdoriy ma'lumotlarga ega bo'lish zarur. Ko'p korxonalarda ishlab chiqarish va iste'molchiga xizmat ko' rsatish miqdoriy texnik ma'lumotlar mavjud bo'lgan yagona soha hisoblanadi.
Korxonalarning katta xarajatlar talab qiladigan faoliyat sohalarida bu ma'lumotlarni tadqiq qilish, erishilgan natijalaga asoslanib xulosa chiqarish va shu tariqa boshqaruv kengashini boshlang'ich ma'lumotlar bilan ta'minlash kerak. Vaqt o'tgan sayin takomillashuv darajasining ko'rsatkichlari, mezonlarini korxonaning barcha faoliyat sohalari uchun ishlab chiqish zarurati tug'iladi. Faoliyatni takomillashtirishning quyidagi ko'rsatkichlarini tavsiya qilish mumkin:
1. Ishlab chiqarish: nuqson va qayta ishlashlar hajmi; ishchi vazifalarni bajarishdagi xatoliklar; nuqsonli mahsulotlar foizi; ishlab chiqarish potogidan dastlabki chiqqan mahsulotlarning sifati.
2. Sifatni ta'minlash: xatolik sababli yaroqsiz deb topilgan komplektlar foizi; loyihani tahlil qilish natijasida konstruksiyalarga kiritilishi lozim bo'lgan o’zgarishlar soni; schyotlarni hisoblash va rasmiylashtirishdagi xatoliklar; tuzatish choralari ko'rilguncha xatoliklarning davom etish davrining davomiyligi.
3. Buxgalteriya hisobi: kechiktirilgan to'lovlar foizi, iste'molchilarning ma'lumot olish uchun bergan so'rovlarining bajarilish muddati; schyotfakturalardagi xatolar; hisob-kitob hujjatlarini to'ldirishdagi yanglishishlar; to'lov qaydnomalaridagi xatolar.
4. Axborot xizmatlari: programma qatoridagi xatolar soni; tartib bo'yicha elon qilinmagan hisobotlar; qayta ishlangan matnlar soni; dasturni iste'molchilar qabul qilib olishganidan so'ng aniqlangan xatolar; dasturning yakuniy loyihasi ishlab chiqilguncha unga kiritilgan tuzatishlar va qo'shimchalar soni.
5. Buyumlarni konstruktsiyalash: bitta chizmaga to'g'ri keladigan konstruksiyadagi o'zgartirishlar soni; loyiha tahlilida aniqlangan xatolar soni; konstruksiyani sinovdan o tkazishda aniqlangan kamchiliklar soni.
6. Sotib olish faoliyati: yuklarning qiymatiga pul o'tkazmalari; dastalanuvchi buyumlarning yetishmasligi oqibatida ishlab chiqarishning to'xtab qolishi; texnik talablarga javob bermaydigan, lekin ishlab chiqarishga kiritilgan detallar soni; ta'minotchilarga ariza berishdan boshlab buyurtmalarni qabul qilishgacha bo'lgan vaqt; ortiqcha zaxiralar miqdori.
7. Marketing: bashoratlarining yuqori ehtimollik darajasi; tayyorlashda xatoliklarga yo'l qo'yilgan buyurtmalarning soni; ishlab chiqarilgan mahsulotlarning to'planib qolishi; shartnomalardagi xatoliklar.
Bunday baholashning ahamiyati juda katta, chunki o'lchash imkoniyati ta'minlanmasdan turib, jarayornni boshqarib va yaxshilab bo'lmaydi. Sifatning pastligi oqibatida yuzaga keladigan xarajatlar. Takomilla- shuv darajasini ifodalovchi barcha ko'rsatkichlarni jamlash va rahbariyatga tushunarli bo'lgan umumiy ko'rsatkichga keltirish kerak. Sifatning pastligi oqibatida yuzaga keladigan xarajatlar ko'p hollarda shunday ko' rsatkich bo 'lib xizmat qiladi. Yuqori sifatga erishish qo'shimcha xarajatlarni talab qilishiga qaramay, pul mablag'laridagi behuda yo'qotishlarning oldini oladi.
Afsuski, ishlab chiqarish tartibi va tannarx masalasini oqilona hal qilish hisobiga yuqori sifatga erishishni rahbarlar amaliyotda chuqur anglamaydilar.
Xarajatlar hisobiga nazar tashlasak, past sifatning sifat ko'rsatkichlarida qanday aks etishini ko'ramiz. Bu esa korxonani nochor ahvolga solib qo'yishi tabily. Shu sababli, sifatni oshirish muammosi mahsulot tannarxini pasaytirish, ishlab chiqarish tartibini yaxshilash kabi bugungi kunning dolzarb masalalari qatoridan o'rin olgan.
Sifatning pastligi oqibatida yuzaga keladigan xarajatlarni quyidagi besh guruhga ajratishimiz mumkin:
1. Profilaktika xarajatlari: ishning xatosiz bajarilishini ta'minlash xarajatlari, masalan, kadrlarni tayyorlash xarajatlari; jarayonlarni tadqig qilish xarajatlari; ta'minotchilarni tekshirish xarajatlari.
2. Sifatni baholash xarajatlari: ishlab chiqarilgan mahsulotning nuqsonsizligini tasdiqlashga qaratilgan uni baholash bilan bog'liq xarajatlar, masalan, nazorat qilish va sinovdan o'tkazish xarajatlari; nazorat- sinov jihozlariga texnik xizmat ko'rsatish xarajatlari; nazorat ma'lumotlari va sinov natijalarini qayta ishlash xarajatlari; loyihalarni tahlil qilish xarajatlari; xarajatlar hisobini tekshirish xarajatlari.
3. Nugsonlar va qaytarilishlar oqibatida ichki yo'qotishlar: mahsulotlarni yetkazib berishgacha yoki ichki iste'molchilarga xizmat ko'rsatishgacha nuqsonlaming aniqlanishi tufayli yuzaga keladigan xarajatlar, masalan, nugsonning yuzaga kelishi va uni tuzatish bilan bog'liq xarajatlar; kechiktirilgan to'lovlarga bog'liq xarajatlar; mahsulot ishlab chiqarish hajmidagi o'zgarishlar bilan bog'liq tovar - moddiy zaxiralariga xarajatlar; loyihadagi xatolarni tuzatish uchun konstruksiyaga o'zgartirishlar kiritish xarajatlari hujjatlarni qayta tayyorlash bilan bog'liq xarajatlar.
4 Nugsonlar va qaytarilishlar oqibatida tashgi yo 'qotishlar: mahsulot yoki xizmatlarni tashqi iste'molchi qabul qilganidan so'ng aniqlangan nuqson oqibatida yuzaga kelgan xarajatlar, masalan, kafolat muddati mobaynida ta'mirlash xarajatlari; xizmat ko'rsatuvchi personalni tayyorlash xarajatlari mahsulotning qaytarilishi oqibatida yuzaga keladigan xarajatlar; mahsulotdan foydalanish jarayonida iste'molchiga yetkazilgan zarar ustidan sud hukm chiqargan jarimalar; shikoyatlarni ko'rib chiqish bahosi.
5. Nazorat – o’lchash jihozi: sifatni baholash uskunasining qiymati. Xizmatchilar ish vaqtining 20-35% ini ish natijalarining to'g'riligini tekshirish va noto'g'ri bajarilganlarini qayta ishlashga sarflashini tadqiqotlar ko'rsatmoqda. Bevosita o'lchab, buxgalteriya hisobining registrlarida ro'yxatga olish mumkin bo'lgan xarajatlardan tashqari iste'molchilar va korxona past sifat oqibatida bilvosita xarajatlarni to'laydilar. Kafolat muddati davomida iste'molchining buyumini ta'mirlash xarajatlari shunday xarajatlarga misol bo’la oladi.
Bilvosita xarajatlarning yana bir ko'rinishi mavjud- ular «qoniqmagan indamas iste'molchi» deb nomlanadi. Biz uni mahalliy koxonalarimiz uchun asosiy xarajat deb hisoblaymiz. Bunday iste'molchi ustingizdan shikoyat qilmaydi va o'zining qoniqmaganini bildirmaydi, lekin hech qachon Sizning mahsulotingizni sotib olmaydi va xizmatingizdan foydalanmaydi. Hisob-kitoblarga ko'ra, har bir shikoyat qiluvchi iste'molchiga 20 tadan ko'p «qoniqmagan indamas iste'molchi» to'g'ri keladi.
Sifatning pastligi oqibatida yuzaga kelgan xarajatlar bo'yicha hisobot foyda olish imkoniyatlarini aniqlashga yo'l ochadi. Past sifat oqibatida sartlanadigan xarajatlarga faoliyat sohasi, tarmoqning o'ziga xos xususiyatlari, mahsulotning yangiligi va hisobga olinayotgan xarajatlarning ro'yxati sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Bunday xarajatlar sotilgan mahsulot qiymatining 5 dan S0% igacha o'zgarishi mumkin. Past sifat oqibatida sarflanadigan xarajatlarni ikki asosiy kategoriyaga ajratish mumkin: bartaraf qilib bo'ladigan va muqarrar. Bartaraf qilinadigan xarajatlar profilaktika, ishlab chigarilayotgan mahsulotlar va ko'rsatilayotgan xizmatlarning sifat darajasini aniqlash xarajatlaridir. Nugsonli mahsulotni qayta nazoratdan o'tkazishda xarajatlarning katta qismi amaliy samarani
bermaydi. Shuning uchun, ularni minimal darajaga keltirish kerak.
Sotish uchun tayyorlangan mahsulotning sifatini ta'minlash xarajatlari quyidagicha bo'lishi mumkin: profilaktika xarajatlari 10%, sifatni baholash xarajatlari 35%, nuqsonlar va yaroqsiz mahsulotlar oqibatida ichki yo'qotishlar 45%, tashqi yo'qotishlar esa 10%.
Korxonada past sifat oqibatida sarflanadigan xarajatlarni hisobga olish tizimini yaratish boshqaruv kengashining asosiy vazifasiga aylanishi lozim.