1- topshiriq. Konseptual jadvalni to‘ldiring. Nutq uslublari Terminlar Yozma nutq Dialek tizmlar Badiiy vositalar Badiiy uslub

Javob:

1) Ekologik harakat hamda uning qonunchilik palatasidagi deputatlik guruhi.

2) Ekologik partiya.

3) Iqtisodiy va ijtimoiy kengashi (EKOSOS).

4) BMT ning ixtisoslashtirilgan tashkilotlari.

5) YUNESKO – madaniyat, fan va maorif masalalari bo’yicha xalqaro
tashkilot. 


3. O’zbekiston hududida ularning qaysi turlari kuzatiladi? 

Javob: 

Ekologik harakat hamda uning qonunchilik palatasidagi deputatlik guruhi va 

ekologik partiyalar kuzatiladi.

4. Tabiat haqida xalq maqollaridan namunalar yozing. 

Yoz yomg’iri yondan o’tar 

Qish yomg’iri – jondan. 

Yomg’ir – ekinning joni 

Laylak kelmay, yoz bo’lmas, 

Qirg’iyak chopmay kuz bo’lmas. 

4-topshiriq. “Qanday?” sxemasini to‘ldiring
Davrimizning qanday global muammolari bor ? Ularni qanday bartaraf 
qilish mumkin?
Qanday? Yer yuzida tinchlikni taminlash va yalpi 

qirg’in urushlarining oldini olish (urush va tinchlik

muammosi) 

---

Vizual axborotlar. 
Biz qanday ko'ramiz: vizual munosabatlar. Har safar biz ma’lumotlarni 
ko'rish orqali qabul qilganimizda, o'zimiz ko'rayotgan narsalarning o'xshash va
farqli tomonlarini aniqlashga harakat qilamiz. Buning yordamida obyektlarni 
obrazlar orqali ajratish mumkin, balki ularning ahamiyatini ham tushunish
mumkin. Masalan, ranglardagi farq oldimizda 2 ta turli obyekt borligini anglatadi, 
masshtablardagi farq shuni anglatadi-ki, bir obyekt boshqasiga nisbatan bizdan
uzoqroqda joylashgan va h.k. Obyektlar o'rtasidagi munosabatni bizning miyamiz 
tahlil qilgandan keyin, obrazning barcha qismlarini yaxlitlaymiz hamda nimani
ko'rayotganimizni tushunamiz.
Bu jarayon bizning obyektlarni ko'rish yordamida guruhlash qobiliyatimiz
yordamida yanada tezlashadi. Biz o'simlik bargini kuzatayotganimizda, atrofdagi 
obyektlarni, (xuddi shunday rang, shakl, o'lcham va holatda) birgalikda
guruhlanadi, bu bilan “ko'lmak” tushunchasi yaratiladi. Shu bilan birga biz barcha 
o'simliklarni bir-biri bilan taqqoslaymiz.
Davrimiz-
ning qanday
global

muammolari

bor?

Qanday? Atrof-muhitni samarali muhofaza qilish 

(ekologik muammo).
Qanday? Aholi sonining ortib borishi bilan ishlab 

chiqarish rivojlanishi mutanosibligiga erishish

(demografik muammo). 
Qanday? Yer yuzi aholisini zarur oziq-ovqat va
energiya mabaalari bilan ishonchli ta’minlash. 
Qanday? Havfli kasalliklarni tugatish, inson 

ma’naviy-axloqiy

muhit

sofligini

ta’minlash 
(etikologiya muammosi).

---

Qabul qilishning bu prinsiplari biz axborotni qanday guruhlashni

tushunishimiz uchun kalit vazifasini o'taydi. Masalan, yonma-yon joylashgan 
obyektlar sifatida, biz ularni yaqinlik belgisi yordamida guruhlaymiz, xuddi
shunday bir xil obyektlarni o'xshashlik belgilari bilan guruhlaymiz. 
Yaqinlik, o'xshashlik, oradagi masofa, tugallanganlik.Ammo, vizual axborotning
psixologik jihatlarini tushunish samarali vizual obraz yaratish uchun yetarli emas. 
Buning uchun biz quyidagilarni tushunishimiz zarur:
- Bu jihatlarni (aspektlarni) biz o'z ishimizda qanday ishlatishimiz mumkin? 
- Qanday vositalar yordamida obyektlar har xil bo'ladi?
Variantlar ko ‘p bo‘lishiga qaramay, obyektlarga vizual tasvir berishning 5 ta bosh 
kategoriyasi mavjud:
Bu kategoriyalardan biri bo'yicha obyektning o'zgarishi vizual kontrast 
yaratadi. Ikki obyekt o'rtasidagi kontrast qanchalik kuchli bo'lsa, ularni 2 ta alohida
o'zaro bog'liq bo'lmagan obyektlar sifatida qabul qilinadi. 
Boshqa elementlar “iyerarxiyasi" butun kompozitsiya bo'ylab ko'z yuritadi,
syujetga o'z qo'shimchalarini kiritadi. Har bir elementning holati ko'rayotgan 
shaxsga yaxlit kartinada bu elementning muhimlik darajasi to'g'risida axborot
beradi.

Sirkning vizual jihatdan dominant bo'lgan reklama plakatidagi eng qiyin

element - bu artistlar va sarlavhani tasvirlashdir. U umumiy kartina yaratadi, ya’ni 
- shaharga sirk keldi. Kamroq darajada dominant bo'lgan yangiroq elementlar -
biletning narxi va namoyish ishtirokchilarning ro'yxati. Agar iyerarxiya 
boshqacharoq bo'lsa, ko'pchilik shaharga sirk kelganini tushunmagan bo'lar edi.
Tartibga solingan iyerarxiya nafaqat axborotni qabul qilish tartibini belgilaydi, 
balki sahifaning tarqoq elementlarini birlashtirishga ham yordam beradi. Shunday
qilib, tartib va balans tuyg'usi paydo bo'ladi. Vizual iyerarxiyasiz ^^ sahifaning har 
bir elementi foydalanuvchining diqqatini tortadi, natijada tarqoq e’tibor

---

yo'qoladi.U yoki bu elementning iyerarxiyasidagi holati siz nimani aytishni

xohlayotganingizga bog'liq bo'ladi. 
Sahifaning u yoki bu elementi yukini kamaytiramiz. Bu bilan biz sahifani
ko'rayotgan shaxsning diqqatini jalb qiladigan yo'lni belgilaymiz. Elementning 
vizual og'irligi o'ziga qaratilgan ko'z qarashning e’tibor darajasi yoki qiziqarliligi
bilan o'lchanadi. 
Masalan, qizil rangli yirik sarlavha, oq fon bilan ko'proq kontrast paydo
qiladi (och kulrang nuqtaga nisbatan). Qizil sarlavha ko'proq og'irlikka ega, chunki 
u birinchi bo'lib qarayotgan shaxsning diqqatini jalb qiladi. Ammo u chapdagi
suratdan ko 'ra ko 'proq diqqatni ushlab tura olmaydi. 

http://fayllar.org