1- ва 2-лаборатория ишлари

4. ТОПШИРИқ

4.1. қайтиш коэффициенти модулининг тушиш бурчагига боғлиқлигини ўлчанг.

4.2. Ясси ўтказгич қатламидан қайтиш коэффициенти ҳамда ясси диэлектрик қатламидан ўтиш коэффициенти модулларининг тушиш бурчагига боғлиқлигини аниқланг.
4.3. Брюстер бурчагини аниқланг.


5. ИШНИ БАЖАРИШ ТАРТИБИ

5.1. Генераторни созлаш қоидалари билан танишиб чиқинг.

5.2. Генераторни ёқинг ва қизиганидан сўнг, уни ўқитувчи кўрсатган f частотага созланг. Тўлқиннинг эркин фазодаги узунлигини cf формуласи бўйича ҳисобланг (бу ерда с3·10⁸ мс-эркин фазодаги ёруғлик тезлиги).
5.3. Тушувчи тўлқиннинг нормал қутбланиш турини ўрнатинг. Бунда вектори тушиш текислигига (лаборатория қурилмасининг асосига) перпендикуляр жойлашиши лозим. Эслатиб ўтамиз, вектори тўлқинўтказгичнинг кенг деворига перпендикуляр жойлашади.
5.4. Аттенюатор дастасини бураб, уни 50 дБ қийматига ўрнатинг ва қабул қилувчи антеннани узатувчи антеннанинг қаршисига ўрнатинг (тагликда лист бўлмаслиги керак). Аттенюатор сўнишини камайтира бориб, микроамперметрнинг оғишига эришинг. қабул қилувчи антеннани силжитиб, микроамперметрнинг максимал оғишига эришинг.
5.5. Аттенюатор сўнишини ўзгартириб, микроамперметрни 5 бўлмасига ўрнатинг. Аттенюатор шкаласидаги N₁ кўрсаткични ёзиб олинг.
5.6. Тагликка металл листни маҳкамланг. Тагликни айлантириб, тушиш бурчагини ҳисоб шкаласи бўйлаб 20 га ўрнатинг. қабул қилувчи антеннани силжитиб, микроамперметр кўрсаткичининг максимуми (энг каттаси) бўйича қайтган тўлқиннинг тарқалиш йўналишини аниқланг. Металл листи нормали ҳамда қайтган тўлқиннинг тарқалиш йўналиши ўртасидаги ₁ бурчак қийматини ёзиб олинг (3.1-расм). Аттенюатор сўнишини ўзгартириб, микроамперметр кўрсаткичини 5.5-бандда берилган кўрсатгичга ўрнатинг. Аттенюатор шкаласи кўрсаткичи N₂ ни ёзиб олинг. қайтиш коэффициенти модулини (2.13)-формула бўйича хисобланг. Бошқа тушиш бурчаклари учун ҳам шу каби ўлчовларни қайтаринг. Натижаларни 5.1-жадвалга киритинг. Сўнгра металл листни тагликдан олинг.
5.7. Генераторнинг чиқиш қуввати ўзгариши мумкин, шунинг учун 5.4 ва 5.5 бандларни қайтаринг. Ўқитувчининг топшириғига кўра диэлектрик листлардан бирини тагликка маҳкамланг. Тушиш бурчагини 20 га ўрнатинг. қайтиш коэффициенти модулини 5.6-бандда кўрсатилгандек ўлчанг ҳамда N₁ ва N₂ қийматларини 5.1- жадвалга ёзиб қўйинг. Тушиш бурчакларининг 30-70 оралиқдаги қийматлари учун 10 қадам билан ўлчовлар ўтказинг. (2.13)- формула бўйича қайтиш коэффициенти модулларини хисобланг.

5.1-жадвал

………………….. листнинг қайтариш хусусиятларини экспериментал аниқлаш натижалари

Тушиш тўлқинининг қутбланиши:
Тушиш бурчаги 	қайтиш бурчаги 1	Сўниш қиймати N1	Сўниш қиймати N2	N2 - N1	қайтиш коэффициенти модули
град.	град.	дБ	дБ	дБ	-
20^о
30^о
…
70^о

5.8. Листни тагликдан олиб, 5.4 ва 5.5-бандлардаги вазифаларни қайтаринг. Диэлектрик қатламдан ўтган тўлқиннинг тарқалиш йўналиши тушувчи тўлқиннинг тарқалиш йўналиши билан доимо тўғри келгани учун, қабул қилувчи антеннани силжитишга эҳтиёж бўлмайди. Листни тагликка ўрнатинг. Тагликни айлантириб, 0 га тенг тушиш бурчагини ўрнатинг. Аттенюаторнинг сўнишини ўзгартириб туриб, микроамперметр кўрсаткичини 5.5-бандда айтилганидек ўрнатинг. N₃ аттенюатор шкаласи кўрсаткичини 5.2-жадвалга ёзиб қўйинг. Ўтиш коэффициенти модули _қни (2.14) формула бўйича аниқланг. 30-70 оралиқда ҳар 10 қадам билан тушиш бурчаклари учун ўлчовлар ўтказинг.

5.9. Тушувчи тўлқиннинг параллел қутбланишини ўрнатинг. 5.4-банддаги вазифани бажаринг (листни тагликдан олмаса ҳам бўлади). Тагликни айлантириб, микроамперметрнинг максимал кўрсаткичига эришинг. Тагликни айлантириб, қатламдан максимал қувват ўтаётгандаги тушиш бурчагининг қийматини ёзиб олинг. Олинган ушбу тушиш бурчаги Брюстер бурчагидир. қабул қилиш антеннасини қайтган тўлқинлар тарқаладиган жойга силжитиб, қайтган тўлқинининг йўқлигига ишонч ҳосил қилиш мумкин. (2.12) формуладан фойдаланиб, олинган Брюстер бурчаги қиймати бўйича тадқиқ этилаётган диэлектрикнинг нисбий диэлектрик сингдирувчанлигини ҳисобланг. Бунда муҳитларнинг абсолют диэлектрик сингдирувчанликлари нисбати уларнинг нисбий диэлектрик сингдирувчанликлари нисбатига тенг эканини, ҳамда ҳавода ₁ эканини ҳисобга олиш керак.
5.2-жадвал
………………….. листдан ўтиш коэффициентини экспериментал аниқлаш натижалари

Тушувчи тўлқиннинг қутблаиши:
Тушиш бурчаги 	Сўниш қиймати N1	Сўниш қиймати N3	N3 - N1	Ўтиш коэффициенти модули
град.	ДБ	дБ	дБ	-
0^о
10^о
20^о
…
70^о